BURAK ŞAHİN
Soma’daki maden faciasıyla ilgili gerekli sorumlulukları üstüne alınmayan Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Taner Yıldız ile Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Faruk Çelik’in yasalara göre önemli açık ve ihmalleri bulunuyor.
Olayla ilgili yürütülen soruşturmada Soma Kömür İşletmeleri’nden sekiz yönetici ve çalışan tutuklanırken, maden işçileri başından beri devlet ve bakanlıklarının da bu faciada şirket kadar sorumlu olduğunu vurguluyor. Nitekim her iki bakanlığın da İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu ve Maden Kanunu‘na yer alan maddeleri tam anlamıyla yerine getirmedikleri dikkat çekiyor.
Şirket çalışanından denetçi mi olur?
Akademisyen ve yazar Aziz Çelik‘in dikkat çektiği üzere 3213 saylı Maden Kanunu’nun 31. maddesine göre yeraltı maden üretimi yapan işletmeler ‘teknik nezaretçiler‘ istihdam etmek zorunda. 15 günde bir detaylı denetim yapmakla görevli bu nezaretçiler ise ruhsat sahibi tarafından atanmakta. Soma’daki işletmede kömür sahasının ruhsatı Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı’na bağlı Türkiye Kömüş İşletmeleri’ne ait. Bu nedenle nezaretçilerin bakanlık ve TKİ tarafından atanması gerekiyor.
Tek başına üretimi durdurabilir
Bakanlık, yasanın bu maddesine rağmen bölgedeki işletmelerin hiçbirine teknik ziyaretçi atamaları yapmadı. Bu nedenle Soma Kömür İşletmeleri A.Ş. kendi teknik nezaretçilerini kendi işe aldı. Şirketten maaş alarak çalışan ‘bağımsız olamayan’ nezaretçiler ise işletmeyle ters düşecek herhangi bir kararda işten atılabiliyor. Yasaya göre tek başına bütün üretimi durdurabilecek teknik nezaretçiler, şirket çalışanı olduğu için hiçbir güvenceleri bulunmuyor.
Bakan Çelik: ILO’nun çok ilerisindeyiz
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Faruk Çelik, ILO’nun (Dünya Çalışma Örgütü), 176 sayılı sözleşmesinin Türkiye tarafından halen imzalanmamasına ilişkin eleştirilere İş Sağılığı Güvenliği Yasası’nın, ILO sözleşmesinin oldukça ilerisinde bulunduğunu söyleyere karşılık verdi. Buna rağmen yine bu yasanın gerekliliklerinin de bakanlık tarafından hakkıyla yerine getirilmediği öğrenildi.
‘Tertemiz’ raporlarlarla faciaya davet
‘İş teftişi’ konusunda sorumlu olan bakanlık, Soma’daki ocakla ilgili sekiz kez programlı teftiş yapıldığını açıklasa da bu raporlarda hiçbir eksiğin tespit edilmemesiyle övünüp üzerine faciayla ilgili herhangi bir sorumluluk almamakta kararlı. Oysa bu raporlarda kontrolü yapılmayan ve son kullanma tarihleri geçen gaz maskeleri, yangının büyümesine neden olan bantların yanıcı maddeden olduğu ve maden içerisinde uzun süredir yanan bölgenin tehlike arz ettiği yer almadı.
CHP ve BDP’den gensoru önergesi
Tüm bu ihmal ve açıklar bu faciadan her iki bakanın ve devletin de sorumlu olduğunu gözler önüne sererken, CHP ve HDP’nin iki bakan ve Başbakan Tayyip Erdoğan hakkında verdiği gensoru önergeleri bugün TBMM Genel Kurulu’nda ele alınacak.