MESUDE ERŞAN
@mesudersan / mesudeersan@diken.com.tr
Halk Sağlığı Uzmanları Derneği’nin (HASUDER) raporunda Türkiye’nin güncel vaka ve ölüm sayılarının ‘gerçeğin çok altında olduğu’ belirtildi. Ülke verilerini diğerleriyle kıyaslayan uzmanlar, tüm önlemlerin bırakılmasına rağmen vaka ve ölümlerdeki hızlı düşüşe dikkat çekti.
2019’un son günlerinden başlayarak etkisini devam ettiren Covid-19 pandemisinin beşinci dalgası Türkiye’de de 2021 sonlarında baş gösterdi. Dalganın 2-8 Şubat arasında yaşanan pikini takiben vaka sayılarında düşüş başladı. Raporun yazıldığı 5 Mayıs itibariyle vaka sayıları 1.250’ye kadar düştü. 15 Şubatta 309’la (Üç günlük hareketli ortalaması 282) dalganın en yüksek ölüm sayısı görüldükten sonra azalmaya başladı ve 11’e kadar geriledi.
Önlemler kaldırıldı, vaka ve ölüm hızla düşüyor
‘Covid-19 Pandemisinde Güncel Durum ve Öneriler Mayıs Raporu’nun ‘Ülkemizde Covid-19 Pandemisinde Güncel Durum’ bölümünü Arş. Gör. Dr. Eylül Tutal Altaş ve Prof. Dr. Gül Ergör hazırladı.
Altaş ve Ergör raporda, “Özellikle 1 Mart’da HES kodu uygulamasının ve 26 Nisan’da kapalı alanlarda maske kullanımı zorunluluğunun kaldırılmasını takiben vaka sayılarındaki hızlı düşüşün devam etmesi dikkat çekici” notunu düştü.
Sağlık Bakanlığı’na göre 5 Mayıs itibariyle, Türkiye’de toplam 15 milyon 372 bin 42 kişi Covid-19 enfeksiyon geçirdi, 98 bin 808 kişi öldü. Bakanlık illere göre Covid-19 sıklığını 19-25 Mart haftasından sonra yayınlamadı. Uzmanlar, vaka sayısı azalsa bile sürveyansın (hastalık takibi) hiçbir şekilde kesintiye uğramaması gerektiğini söylüyor.
Almanya bizi kıskansın!
Altaş ve Ergör Türklerin yoğun yaşadığı, turizm ve komşuluk ilişkileri bulunan Almanya, Fransa, Rusya, Birleşik Krallık ve Yunanistan ile Türkiye verilerini kıyasladı.
Türkiye’nin diğerlerine göre vaka ve ölüm sayısı çok daha düşük. 85 milyon nüfuslu Türkiye’de rapel (hatırlatma) doz aşısı oranı yüzde 43 (Rusya hariç hepsinden daha düşük oranda) olsa da yedi günlük vaka ortalaması 1500, yedi günlük ölüm ortalaması ise 15.
Örneğin 85 milyon nüfuslu Almanya’da hatırlatıcı doz aşıyı yaptıranların oranı yüzde 64. Buna karşılık yedi günlük vaka ortalaması 85 binle Türkiye’den kat be kat fazla. Yedi günlük ölüm ortalaması ise 136.
Worldometer, Our World in Data verileriyle Türkiye, Almanya, Fransa, Birleşik Krallık, Yunanistan ve Rusya’nın verilerinin karşılaştırılması şöyle:
‘Dikkat çekici azalma’
Altaş ve Ergör bu tabloyu şöyle değerlendirdi:
“Tüm ülkelerde test sayılarının azalması, önlemlerin büyük ölçüde kaldırılmasına karşın vaka ve ölüm sayılarında azalmalar görülüyor. Ancak bu azalmanın en çok Türkiye’de olması dikkat çekiyor. Toplam nüfusumuz ve üç doz aşılı nüfus göz önüne alındığında vaka ve ölüm sayılarının gerçeğin çok altında olduğu düşünülüyor. Bu durum hastalığa karşı önlemlerin ve aşılamanın artması konusunda toplumu rehavete sevk ediyor.”
Şeffaflık ve veri kalitesi önemli
Raporda Prof. Dr. C. Tayyar Şaşmaz ve Prof. Dr. Tuğrul Erbaydar, Covid-19 kontrolü için şu önerileri yineledi:
* Covid-19 pandemisinde vaka ve ölüm sayıları azalmakla beraber, hala pandemi devam ettiğinden, pandemi yönetiminde rehavete girilmemeli,
* Tespit edilen vakaların izolasyonu ve riskli teması olan kişilerin karantina uygulamasına devam edilmeli,
* Vakalardan tespit edilen etkenlerin tür ayrımının yapılması olası bir yeni varyantın gözden kaçırılmamalı,
* Kişisel olarak kendimizi korumak için baştan beri önerilen kapalı ve kalabalık alanlardan uzak durma, kişiler arası ilişkilerde sosyal mesafeye dikkat edilmesi, özellikle kapalı ve kalabalık alanlarda maske kullanımına devam edilmeli ve başta el yıkama olmak üzere hijyenik davranışların sürdürülmeli,
* Covid-19’a karşı aşılamada rehavet yaratılmamalı, hedef popülasyon içinde hiç aşılanmamış kişiler aşılanmalı, özellikle riskli kişilerde olmak üzere ek dozların yapılması konusunda toplumda motivasyon yaratılmalı,
* Önümüzdeki olası kötü senaryoya karşı hazır olunmalı,
* Pandemiyle ilgili verilerin gerek akademi gerekse ilgili uzmanlar tarafından analizler yapılabilecek şekilde kamuoyuyla paylaşılmalı,
* 29 Nisan’da Sağlık Bakanlığı verilerinde Covid-19 aktif vaka sayısının -4776 olması verilerin kayıt ve paylaşımında güveni düşürüyor. Bu güvenin sağlanması için şeffaf olunmalı ve veri kalitesine özen gösterilmeli
* Başta Türk Tabipleri Birliği (TTB) olmak üzere ilgili uzmanlık dernekleriyle işbirliği kanalları geliştirilmeli.