Greenpeace Türkiye, yılın büyük bölümünde kirli hava solunan şehirlerin çokluğuna dikkat çekerek, kirliliğin limit değerin altına çekilmesi için kampanya başlattı: Havanı koru!
Enerji, ulaşım ve ısınma politikalarının yarattığı ‘sessiz katil‘ ortalama yaşam ömrünü kısaltıyor. Dünya Sağlık Örgütü’ne (DSÖ) göre hava kirliliği her yıl 7 milyon kişinin hayatını kaybetmesine sebep oluyor. Havayı kirleten en büyük tehlikelerden biri DSÖ’nün kanserojen madde ilan ettiği ‘Partikül Madde 2.5’.
Türkiye’de henüz ‘Partikül Madde 2.5’ kirliliğiyle mücadele etmek için belirlenmiş yasal bir limit değer bulunmadığını belirten Greenpeace Türkiye, geçen yıl 91 bin kişinin ‘partikül maddeler havada kalmasın limitler belirlensin’ talebiyle Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’nı harekete geçmeye davet ettiğini hatırlattı. Bakanlık bu çağrıya hazırladığı taslak yönetmelikte PM 2.5 limit değerine yer vererek cevap vermişti.
Greenpeace Türkiye, bu kez yetkililere hava kirliliği ölçümlerinin düzenli yapılması ve hava kirliliğinin insan sağlığı için olması gereken limit değerlere düşürülmesi için harekete geçmeye çağırdı. Türkiye’deki temiz hava eylem planlarının yeterli olmadığına dikkat çeken organizasyon, İstanbul, Ankara, Iğdır, Çanakkale, Edirne, Kahramanmaraş ve Zonguldak başta olmak üzere pek çok şehirde partikül madde kirliliğinin halk sağlığını tehdit eden limit değerlerin üzerinde olduğunu belirtti.
DSÖ’ye göre bir bölgede kanserojen partikül maddeden kaynaklanan hava kirliliğinin yılda 35 günden fazla yaşanması tehdit oluşturuyor. Türkiye’ninse pek çok şehrinde havanın kirli olduğu gün sayısı 100’lerle 200’lerle ifade ediliyor.
En kirli bölgelere sahip şehirler
Türkiye’nin en kirli bölgelerine sahip ilk 10 şehir şöyle sıralanıyor: Iğdır, Batman, Ankara, Ağrı, Muş, Edirne, Kahramanmaraş, İstanbul, Denizli ve Şırnak.
Greenpeace Akdeniz İklim ve Enerji Proje Sorumlusu Gökhan Ersoy şunları söyledi: “Fosil yakıtlara dayalı ulaşım, ısınma yöntemlerimiz ve enerji üretim biçimlerimiz gezegeni her geçen gün yok oluşa bir adım daha yaklaştırırken, temiz hava hakkımızı da gasp ediyor. Türkiye’nin onlarca il ve ilçesinde kirli hava ile yaşamaya mahkum edilmiş milyonlarca insan var. Temiz hava eylem planlarıysa bu durumu değiştirmeye yetmiyor. Bunu değiştirmek için yönetmelikte bölgesel kirlilikle mücadele edecek etkili mekanizmaları hemen devreye sokmalıyız. Kamu görevlileri, düzenli limit aşımlarının olduğu ilçelerde koruma bölgesi ilan etmeli ve havamızı kirleten faaliyetleri durdurma konusunda tereddüt etmemeli. Havasını korumak isteyen herkesi, bu talebi yaşadıkları şehirlerdeki çevre, şehircilik ve iklim değişikliği il müdürlüklerine iletmeye ve Greenpeace Türkiye’nin kampanyasına imza atarak destek olmaya davet ediyoruz.”
Batman, Edirne ve Denizli’de 300 gün limit aşılıyor
Greenpeace Türkiye’nin 2021 için hava kirliliği verileri şöyle:
*Türkiye’nin en kirli üç semtine Ankara, Iğdır ve Batman ev sahipliği yapıyor. Bu bölgelerde partikül madde kirliliği neredeyse yıl boyunca ulusal limit değerin üzerinde.
*Batman, Edirne ve Denizli’de yılda 300 günün üzerinde günlük Partikül Madde 10 (kansorejen madde) limiti aşılıyor.
*Kahramanmaraş ülkenin en kirli 10 ilçesinden birine ev sahipliği yapıyor. Elbistan’da yaşayan insanlar 256 gün boyunca kirli hava soludu. Elbistan koruma bölgesi ilan edilmeliydi.
*Ankara ülkenin en kirli 10 ilçesinden birine ev sahipliği yapıyor. Altındağ’da yaşayan insanlar 205 gün boyunca kirli hava soludu. Altındağ koruma bölgesi ilan edilmeliydi.
*İstanbul ülkenin en kirli 10 ilçesinden birine ev sahipliği yapıyor. Sultangazi’de yaşayan insanlar 214 gün boyunca kirli hava soludu.
*Günlük limit aşımlarının yanı sıra, Türkiye genelinde yeterli ölçüm verisine ulaşılabilen istasyonların yüzde 60’ından fazlasında PM 10 için yıllık limit değer aşıldı.
*En kirli ilk 10 şehir dışında da durum çok farklı değil. Türkiye’nin farklı şehirlerinde 46 ilçe, bir yılda 150 günden fazla ulusal limitlerin üzerinde kirli hava soludu.
*Mersin’in Akdeniz ilçesinde ölçüm yapılan 237 günün tamamında PM 10 için belirtilen ulusal limitin üstündeydi.
*2021’de PM 10 kirliliğini takip eden 312 hava kalitesi ölçüm istasyonunun bilgilerine ulaşıldı. Bu istasyonların sadece 163’ünde yılın yüzde 90’ında erişilebilir veri mevcuttu. Erişilebilir veri barajını yılın yüzde 75’ini kapsayacak şekilde düzenlediğimizde istasyonların sayısı 209’a düşüyor.