MESUDE ERŞAN
mesudeersan@diken.com.tr
@mesudersan
Ulusal Vasküler ve Endovasküler Cerrahi Derneği Başkan Yardımcısı Prof. Dr. Nevzat Erdil, Türkiye’de şah damarı tıkanıklığının yaygın görüldüğünü söyledi.
Boynun iki tarafında bulunan şah damarı, beyne oksijen taşıyan kanı sağlıyor. Bu damarlardaki darlık veya tıkanıklık, kan akışını azaltabiliyor ve inme gibi ciddi durumlara neden olabiliyor. İnme önemli çünkü, 60 yaş üstünde, diğer kalp ve damar hastalıklarından sonra ikinci en sık ölüm nedeni. Bütün yaş gruplarında nörolojik hastalıklardan ölüm ve iş gücü kaybındaysa ilk sırada yer alıyor.
Asya Vasküler Cerrahi Derneği, Ulusal Vasküler ve Endovasküler Cerrahi Derneği, Asya Venöz Forumu ve Türk Fleboloji Derneği Kongresi’nde konuşulan konulardan biri de şah damarı tıkanıklıklarıydı.
Gençlerde belirtiler daha hafif
Şah damarı darlıklarının en sık nedeni, diğer tüm damar hastalıklarında olduğu gibi ateroskleroz, yani damar sertliği. İleri yaş, diyabet, sigara içiciliği, obezite, yüksek kolesterol, hipertansiyon da önemli risk faktörlerinden.
Prof. Dr. Erdil, özellikle risk faktörü olan gençlerde darlığın oluşmadan çok iyi araştırılması ve önleyici tedavi yapılmasının büyük önem taşıdığını söyledi: “Genç hastalarda karotis arter darlığının belirtileri genellikle hafif. Belirgin de olmayabiliyor. Ancak risk faktörlerine sahip olan genç bireylerde, düzenli sağlık kontrollerinin yapılması ve risk faktörlerinin kontrol altında tutulması önemli.”
Damar sertliği yaygın bir hastalık. Vücutta tüm damarları tuttuğundan hastaların başka bölgelerinde (kalp, aort, periferik damarlar gibi) darlığa bağlı damar tıkanıklığı varsa şah damarında da olma ihtimali artıyor. Hangi damarı tutuyorsa o organda hastalık ortaya çıkabiliyor. Kalp, bacak, böbrek damarı tıkandığında olduğu gibi.
Prof. Dr. Nevzat Erdil nörolojik belirtilerle gelenlerde özellikle ileri yaştakilerde boyun damarlarında hastalık olup olmadığına mutlaka bakılması gerektiğini belirterek, şöyle devam etti: “Kalıcı bir nörolojik olay, inme olmadan iyi araştırılması önemli. Nörolojik bulgularda gelenlerde, bilhassa ileri yaştakilerde ilk olarak şah damarı darlığından şüphe edilmeli. Örneğin demansı (bunama) olanları da bu açıdan değerlendirmek gerekiyor.”
75 yaş altı erkeklerde daha sık
75 yaş altı erkekler, aynı yaş grubundaki kadınlara göre şah damarı tıkanıklığı açısından daha yüksek risk altında. Şah damarında darlık, belli seviyeye gelmeden önce hastalarda herhangi bir belirti görülmüyor. Darlık belli bir seviyeye geldiğinde, geçici pıhtılara bağlı olarak bazı belirtiler ortaya çıkmaya başlıyor. Geçici pıhtının çözülmesi sonucu belirtilerin kaybolduğu bu duruma ‘geçici iskemik atak’ deniyor. Yani geçici felç durumu ortaya çıkıyor. Araştırmalara göre, geçici iskemik atak geçiren kişinin büyük inme geçirme ihtimali, normal popülasyona göre yüzde 10 artıyor.
Prof. Dr. Erdil, “Bu birkaç dakika ya da birkaç saat sürüyor ve kayboluyor. Geçici iskemik atak, tıbbi acil durum. Çünkü büyük ve kalıcı inmeye ilerleyebiliyor. Ani görme kaybı, bulanık görme, iki gözde görmede zorluk, yüzün bir tarafında, vücudun bir tarafında veya kol veya bacakta zayıflık, karıncalanma, uyuşma, yürümede zorluk, denge kaybı, koordinasyon eksikliği, ani gelişen baş dönmesi, bilinç bulanıklığı, ani gelişen şiddetli baş ağrısı, konuşma güçlüğü, hafızayla ilgili sorunlar, yutma güçlüğü ortaya çıktığında, 112’yi arayıp acil yardım çağırmanın önemi büyük” dedi.