AYŞEGÜL KASAP
aysegulkasap@diken.com.tr
@aysegul_kasap
Erzincan’ın İliç ilçesindeki Çöpler Anagold Altın Madeni aktif bir fay hattı zonu üzerine kurulu. Madende siyanür dahil 66 milyon ton kimyasal içeren atık havuzu da var. Dahası havuz Fırat Nehri’nin hemen yanı başında.
Prof. Dr. Naci Görür geçen yıl bu fay hattında 7 büyüklüğünde deprem beklendiğini söylemişti. Hatay’da 20 Şubat’ta meydana gelen 6,4 büyüklüğündeki depremden sonra Görür bölgeyle ilgili uyarılarını yineleyerek “Orada en son deprem 1766 gibi oldu, oradan endişe ediyoruz” demişti.
12 yıldır faal maden, Kanadalı SSR Mining ve Çalık Holding bünyesindeki Lidya Madencilik ortaklığı.
Anagold, siyanür sızdırma şikayetiyle gündeme gelmişti. Çevre Şehircilik ve İklim Bakanlığı firmaya 16,4 milyon lira ceza kesmiş, maden çalışmaları durdurulmuştu. Sonrasında Çöpler Anagold ‘gerekli iyileştirmeyi yaptığını’ savunarak yeniden faaliyete başlamak için bakanlıktan onay aldığını duyurmuştu.
Maden Bingöl Yedisu fay zonunda. Bu, aktif bir fay. 27 Mayıs 2022’de bu fayda meydana gelen kırılmayla 4,1 büyüklüğünde deprem meydana gelmişti.
Bu depremden sonra Görür sosyal medya hesabından şunu demişti: “Yeşilgöl-Yedisu/Bingöl’de 4,1 deprem oldu. Deprem Erzincan-Karlıova arasındaki ‘Yedisu Fay Zonu’nda. Bu zonda en az 7 büyüklükte bir deprem bekliyoruz. Bu zon içindeki ve yakınlarındaki yerleşim merkezlerinde deprem risk yönetimi ve zarar azaltıcı çalışmalar yapılmalı.”
Bu deprem ve uyarılardan sonra avukat İsmail Hakkı Atal 30 Mayıs 2022’de valiliğe idari başvuruda bulundu ve ivedilikle önlem alınmasını talep etti.
Ancak bir yıl geçmiş olmasına rağmen valilik bu konu hakkında en ufak bir adım dahi atmadı.
Bırakın bölgede önlem alınmasını, 1400 dönüm (yaklaşık 200 futbol sahası) büyüklüğünde atık havuzunun üç katına çıkarılmasına onay verildi.
Jeolog Prof. Dr. Okan Tüysüz de söz konusu fay hakkında önceki gün şunları söyledi “Bu fay Tanyeri (Erzincan) ile Yedisu arasında uzanan yaklaşık 70 km uzanır, kırıldığı takdirde 7.2 civarı bir deprem üretir. Fay Erzincan’a çok yakındır, 1992 depremi benzeri bir etki yaratabilir.”
Madenin siyanürlü atık havuzu Fırat Nehri’ne sadece 700 metre uzaklıkta. İçinde 66 milyon ton, 39 çeşit zehirli atık var. Olası bir depremde ya da kaza anında havuzun patlamasıyla bu zehirli kimyasallar olduğu gibi Fırat Nehri’ne akacak.
Bile bile lades
‘Deprem ve sismik risk’ madenle ilgili çevre etki değerlendirme (ÇED) raporunda da var. Bu riske rağmen ‘ÇED olumlu’ raporu verilmiş.
Aynı zamanda çevre aktivisti Atal valiliğe verdiği dilekçede riski hatırlatarak şu notu düşmüş: “İliç, Çöpler altın madeninin üzerinde bulunduğu Yedisu fay zonunda meydana gelebilecek bir deprem, Türkiye Cumhuriyeti’nin milli güvenliğini, devletin ülkesi ve milletiyle bölünmez bütünlüğünü tehlikeye sokacak derecede risk oluşturmaktadır.”