Dünya Sağlık Örgütü’nün (DSÖ) hazırladığı ‘Dünya Sigara Salgını Raporu’na göre Türkiye, sigarayla mücadelede en başarılı ülkelerden biri.
Resmi verilere göre Türkiye’de her gün tütün mamulü kullanan 15 yaş ve üstü bireylerin oranı yüzde 28,3. 2019’da yayımlanan bir önceki raporda bu oran yüzde 28’di.
DSÖ, ülkelerin tütün kontrol çalışmalarına rehberlik etmesi için tüm üye ülkelere ‘MPOWER’ isimli altı önlemi içeren bir politika paketi öneriyor.
BBC Türkçe‘nin haberine göre Türkiye, Brezilya, Hollanda ve Morityus söz konusu altı önlemi en iyi uygulayan ülkeler olarak öne çıktı.
MPOWER nedir?
MPOWER, İngilizce ‘monitor’ (izleme), ‘protect’ (koruma), ‘offer’ (teklif), ‘warn’ (uyarı), ‘enforce’ (yürütmek) ve ‘raise’ (vergi artırımları) kelimelerinin baş harflerinden oluşuyor ve ülkeler bu kriterlere göre yıllık değerlendiriliyor.
Önlemler şöyle listeleniyor:
M: Tütün kullanımını izlemek
P: İnsanları pasif sigara dumanı etkileniminden korumak
O: Tütün kullanımının bırakılması için yardım teklif etmek
W: Tütünün zararları konusunda uyarılarda bulunmak
E: Tütün reklam, promosyon ve sponsorluk yasaklarını uygulamak
R: Tütün ürünlerindeki vergiyi artırmak
Yılda 8 milyondan fazla insan sigaradan ölüyor
Rapora göre yılda 8 milyondan fazla insan tütün kullanımına bağlı olarak hayatını kaybediyor. Sigara dünya nüfusuna en büyük tehditlerden birisi olarak gösteriliyor.
MPOWER önlemlerinden en az birine sahip olan ülke sayısı 2007’de 44 iken, bu sayı 2022’de 151’e yükseldi. 101 ülke iki ya da daha fazla önlemi hayata geçirmiş bulunuyor. 48 ülkeyse en az üç yöntemi uygulayarak, 1,5 milyarlık bir nüfusu koruma altında tutuyor.
Rapora göre MPOWER önlemleri olmasaydı bugün dünyada 300 milyondan fazla insan sigara içmeye devam edecekti.
Rapordan öne çıkan sonuçlar şöyle:
*Ülkelerin yüzde 40’tan fazlasında kapalı mekanlarda sigara içmek yasak.
*Etiyopya, İran, İrlanda, Ürdün, Madagaskar, Meksika, Yeni Zelanda ve İspanya tüm MPOWER kriterlerinden beşini uygulamış durumda. 44 ülke hiçbir MPOWER önlemini uygulamış değil.
*53 ülkede sağlık tesislerinde sigara içme yasağı bulunmuyor.
*Türkiye, Avustralya, Belçika, Kanada, Danimarka, Finlandiya, Fransa, İsrail, Norveç, Suudi Arabistan ve Birleşik Krallık da dahil 22 ülke tek tip sigara paketini zorunlu tutuyor.
*Türkiye, sigaraya karşı kitle iletişim araçları kampanyalarında ve reklam, tanıtım, sponsorluk yasaklarının uygulanmasında en yüksek başarı gösteren ülkeler arasında.
Resmi verilere göre Türkiye’de her gün tütün mamulü kullanan 15 yaş ve üstü bireylerin oranı yüzde 28,3. 2019’da yayımlanan bir önceki raporda bu oran yüzde 28’di.
Tütün endüstrisine teşvikler
Öte yandan, Türkiye tütünle mücadele için Tütün Kontrolü Çerçeve Sözleşmesi’ni imzalasa da endüstriye teşvik vermeye devam ediyor. Ocak 2019 ile Ağustos 2022 arasında, tütün endüstrisinden toplam 53 firmaya farklı teşvikler verildi.