MESUDE ERŞAN
@mesudersan
mesudeersan@diken.com.tr
Uzmanlar tarafından yapılmayan ve endikasyon dışı uygulanan botulinum toksini (botoks) zehirlenmeye yol açabilir. Hatta bu tarz bir zehirlenmenin ölüme kadar varan ağır sonuçları var.
Türk Nöroloji Derneği Yönetim Kurulu Üyesi Prof. Dr. Kayıhan Uluç, karşılaştığı vakalarla ilgili “Bazıları hastanede yatarak tedavi görmek zorunda kaldı. Bir kısmını yoğun bakımlarda izledik” dedi.
Derneğin Antalya’da düzenlediği 59’uncu Ulusal Nöroloji Kongresinde Uluç, tıbbın farklı alanlarında kullanılan ancak en sık kozmetik amaçlı uygulanan botulinum toksininin önemli sonuçlarına dikkat çekti.
Botulinum toksini uygulaması tıbbi bir işlem. Dolayısıyla ilacın uygun dozunu, hangi bölgeye yapılacağını, olası yan etkilerini ve bunları yönetmeyi bilen hekimler tarafından uygulanmalı.
Botulinum toksini kaynaklı zehirlenmeye botulizm deniyor. Botulizme yol açan en önemli nedenlerden biri etkinliği kanıtlanmamış alanlarda kullanılması (mideye yapılması gibi). Bir diğeri faktör kuaför, güzellik merkezi gibi yerlerde, hekim olmayanların toksini uygulaması. Üçüncü önemli etkense, Sağlık Bakanlığı onayı olmayan ürünlerin hastalara yapılması. Bunlardan bazılarının kana daha hızlı karışma ve botulizme neden olma olasılıkları var.
Son zamanlarda gözlediklerin en büyük problemin kilo verdirme amaçlı mideye yapılan botulinum toksinine bağlı gelişen zehirlenmeler olduğunu söyleyen Uluç şöyle devam etti: “Amerika ve Avrupa’da uygulanmıyorken ve uluslararası kılavuzlarda etkinliğiyle ilgili yeterli veri yokken, kilo kaybettirici olduğu öne sürülerek gerek vatandaşlarımıza, gerekse sağlık turizmiyle Avrupa’dan gelen hastalara, ehil olmayan kişiler tarafından botulinum toksin uygulanmasına bağlı botulizm vakaları görüyoruz.”
‘Yoğun bakımlarda izlemek zorunda kaldık’
Kozmetik amaçlı uygulamaların da zehirlenmeye yol açabildiğini belirten Uluç, “Ehil olmayanların yaptığı kozmetik amaçlı, terlemeye yönelik yapılan botulinum toksin uygulaması sonrası gelişen botulizm vakaları da var. Bazıları hastanede yatarak tedavi görmek zorunda kaldı. Bir kısmını yoğun bakımlarda izledik. Konuşmakta, yutmakta, nefes almakta zorlanan, bitkinlik ve kuvvetsizlik nedeniyle hiçbir işini yapamayan hastalarla karşılıyoruz. Takip ettiğim hastalardan biri meslektaşımdı. ”
Bilinen en tehlikeli zehirlerden biri
Bir bakteri tarafından salgılanan botulinum toksini, dünyadaki bilinen en tehlikeli toksinlerden biri. Tıbbın farklı alanlarında, güvenli dozda çocuk ve yetişkinlerde yıllardır kullanılıyor. Kasta güçsüzlüğe, felce yol açması nedeniyle nörolojide kronik migren, istemsiz göz kapak kasılması, yüzün bir yarısında istemsiz kas kasılması, ağız ve yüz çevresinde görülen hareket bozukluğu, anormal tükürük salgısı artışı, tükürüğün yutulamaması, baş ve boynun istemsiz, dönücü kas kasılması, uzuv ve gövdede istemsiz kas kasılması, spastisite tedavisinde uzun yıllardır uygulanıyor. Etkisi ortalama üç-altı ay sürüyor.
Zehirlenmeye yani botulizme yol açması halinde, bulanık ve çift görme, göz kapağında düşüklük, çiğneme ve yutma bozukluğu, konuşma bozukluğu, ses tonunda değişiklik, solunum yetmezliği, kol ve bacaklarda güçsüzlük oluşabiliyor.
Uluç, “Kozmetik amaçlı, aşırı terleme veya diş sıkmak için botulinum toksini uygulatmak kişisel bir tercih ama doğru kişi tarafından, doğru ilacın, doğru dozda, doğru bölgeye ve doğru endikasyonda yapılması gerekiyor. Bu nedenle mutlaka konu ile ilgili uzman doktor bu işlemi yapmalı” uyarısını yineledi.
Ayrıca nöromusküler kavşak hastalarının (miyastenia gravis ve Lambert-Eaton miyastenik sendromu gibi ) toksin uygulamasından kaçınması gerekiyor. Uzun süre aynı bölgeye toksin uygulamasından sonra ilgili kasın atrofiye, yani küçülmeye gidebileceği veya ilgili kas yerine komşu kasa toksin enjeksiyonu yapılırsa istenmeyen durumlarla karşılaşabileceği de akılda tutulmalı.
Öte yandan kongrenin bu yılki ana teması çocuk nörolojisi. Ayrıca inme, MS, Parkinson, Alzheimer, migren, ALS ve SMA gibi tüm nörolojik hastalıklar da konuşulacak.