Basın meslek örgütleri tarafından ‘yoruma açık bulunarak’ sıklıkla eleştirilen Basın Kartı Yönetmeliği’nde yeni değişiklikler yapıldı.
Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın imzasını taşıyan ‘Basın Kartı Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik’, bugün Resmi Gazete’de yayınlanarak yürürlüğe girdi.
Yeni yönetmelikle, basın kartı verilecek kişilerde aranan şartlara ‘suç işlemek amacıyla örgüt kurmak, üyesi olmak veya yardım etmekten hüküm giymemiş olmak’ ibaresi eklendi.
Yönetmeliğe ‘şiddet ve terörü özendirecek, her türlü örgüt suçları ile mücadeleyi etkisiz kılacak içerik oluşturması’ ifadesi de eklendi.
Eleştiri konusu oldu
Yönetmeliğe eklenen bir diğer madde ise şöyle: ‘Taşıdığı sıfatın saygınlığına gölge düşürebilecek yöntem ve tutumlar sergilemek suretiyle basın meslek onurunu zedeleyecek şekilde faaliyette bulunması.’
Bu ifade, bahsedilen faaliyetin ne olduğunu tanımlanmaması nedeniyle yoruma açık olduğu eleştirilerinin konusu oldu.
Kararnamedeki bir diğer ibare ise şöyle: “Suça tahrik veya teşvik edecek ve suç ile mücadeleyi etkisiz kılacak faaliyetlerde bulunması hallerinde komisyon tarafından yapılacak inceleme ve değerlendirme sonucunda, bu kişilerin sürekli nitelikte basın kartlarının iptaline karar verilebilir. Komisyon tarafından verilen iptal kararları Başkanın onayı ile derhal uygulanır.”
Bu ibareyle, basın meslek örgütlerinin etkisinin azaltıldığı yönünde eleştiriler de alan Basın Kartı Komisyonu, inceleme sonucu sürekli basın kartları da iptal edilebilecek.
Komisyonun dokuz üyesinden ikisi Cumhurbaşkanlığı’ndan, üçü ATV, Star ve Daily Sabah gazetelerinden, ikisi ise Anadolu Ajansı (AA) ve TRT’den. AA ve Daily Sabah’tan gelen isimler ‘basın-meslek’ örgütü temsilcisi olarak komisyona giriyor. Televizyon Yayıncıları Derneği ve Anadolu Yayıncıları Derneği de komisyonda.
Komisyonun eski halinde ise Türkiye Gazeteciler Sendikası’ndan (TGS) üç, Türkiye Gazeteciler Cemiyeti’nden iki, Ankara ve İzmir Gazeteciler Cemiyeti’nden de iki üye bulunuyordu. Türkiye’de 31 Aralık 2020 itibariyle 15 bin 148 basın kartı sahibi var.
Çok sayıda gazetecinin basın kartları iptal edilirken, yüzlerce gazeteci de basın kartı başvurularına uzun zamandır cevap alamazken, yönetmelikteki ucu açık ifadelerin eleştirilerin devam edeceğine işaret ediyor.
Dava açılmıştı
Üç sene önce, 2018 yılında yönetmelikteki bir başka değişiklikle, basın kartının iptal edilmesiyle ilgili bölüme, ‘Milli güvenlik ve kamu düzenine aykırı davranışlarda bulunması veya bu tür davranışları alışkanlık edinmesi’ maddesi eklenmişti.
Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu, 2018’deki değişiklikle eklenen ‘milli güvenlik ya da kamu düzenine aykırılık veya bunları alışkanlık edinme’ ve ‘gazetecilik meslek onurunu zedeleyecek işler yapılması’ gibi ‘muğlak ve keyfi gerekçelerle’ Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanlığı’nın basın kartlarını iptal edemeyeceğine karar vermişti. Yürütme durdurulmuştu. Değişiklik bu kararın ardından gelse de muğlak ifadeler yerini korudu.
Basın kartı sahibi olmayan gazeteciler, ‘yıpranma payı’ gibi önemli mesleki haklardan faydalanamıyor.