Ankara Tabip Odası’na göre (ATO) Türkiye’de her 10 çocuktan üçü ‘yoksul‘.
İzmir’in Selçuk ilçesinde, anne Melisa Akcan’ın hurda parasını almak için ayrıldığı evde elektrikli sobadan kaynaklanan bir yangın çıkmıştı. Yangında Akcan’ın en büyüğü beş yaşındaki beş çocuğu Fadime Nefes, Funda Peri, Aslan Miraç, Masal Işık, Aras Bulut hayatını kaybetmişti.
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) 2023 verilerine işaret eden ATO, yoksul çocuk sıklığının yüzde 31, ciddi maddi yoksunluk içindekilerin sıklığınınsa yüzde 33 oranında olduğunu hatırlattı.
Ekonomik Kalkınma ve İşbirliği Örgütü’ne (OECD) göre Türkiye’de 6,5 milyon çocuk aşırı yoksul. Araştırmalarda öğrencilerin yüzde 19’unun haftada en az bir gün parası olmadığı için yemek yiyemediği yüzde 1,9’unun da her gün aç kaldığı tespit edildi.
Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı’nın verilerine göreyse ailesinin yanında en temel gereksinimleri karşılanamayan ve ailesinin yanından alınma riski bulunan çocuk sayısı 164 bin 995.
Sosyal ve Ekonomik Destek Programı’na muhtaç çocuk sayısı 2024’te 190 bin, 2025’te 200 bin, 2026’taysa 210 bin öngörülüyor.
ATO’nun açıklamasından öne çıkan veriler şöyle:
*Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı’na bağlı ‘Çocuklar Güvende’ ekiplerinin 2017-2024 döneminde yaptığı saha çalışmalarına göre sokakta çalıştırıldığı tespit edilen, istismara uğrama ve suça yönelme riski bulunan çocuk sayısı 49 bin 251.
* Gelir dağılımı incelendiğinde, milyonlarca ücretli çalışan ve işsiz yurttaşın toplam üretimden aldığı pay giderek azalıyor, buna karşılık toplam gelirin yarısı nüfusun yaklaşık yüzde 20’sinde toplanıyor.
*Gelir eşitsizliğinin en yüksek olduğu iller Ankara, Ağrı, Kars, Iğdır ve Ardahan.
*TÜİK’in 2023’e ilişkin yoksulluk ve yaşam koşulları istatistiklerine göre göreli yoksulluk, maddi ve sosyal yoksunluk ve düşük iş yoğunluğu göstergelerinin en az birinden yoksun olma durumu olarak açıklanan yoksulluk veya sosyal dışlanma riski altında olan bireylerin sıklığı yüzde 30.
*Hanelerin yüzde 39’unun iki günde bir et, tavuk ya da balık içeren yemek masrafını, yüzde 19’unun evin ısınma gereksinimini, yüzde 64’ünün eskimiş mobilyaların yenilenmesini karşılayamıyor.
*Düzenli sosyal yardım alan hane sayısı 2013’te 2 milyon 266 bin iken 2023’te 4 milyon 444 bin haneye ulaştı. Sosyal yardım harcamalarıysa 2013’te 8 milyar lirayken 2023’te 157 milyar liraya yükseldi. Kısaca son 10 yılda düzenli sosyal yardım alan hane sayısı yaklaşık iki katına, sosyal yardım harcamaları bütçesi ise yaklaşık yirmi katına çıktı.
*Ekim 2024 itibariyle Ankara’da yaşayan dört kişilik bir ailenin sağlıklı, dengeli ve yeterli beslenebilmesi için gereken aylık gıda harcaması en az 20 bin 431 liraya yükseldi.
ATO’nun yoksullukla mücadele için önerileriyse şöyle:
*Anayasayla güvenceye alınan temel kamusal haklar (eğitim, sağlık ve barınma hakları) nitelikli, parasız ve erişilebilir olmalı.
*Hanelerin sosyoekonomik durumu doğru bir biçimde belirlenerek yoksullukla mücadele için sosyal yardım ve koruma programları oluşturulmalı.
*Yoksulluktan en çok etkilenen kesimler olan kadınlar ve çocuklar için koruyucu, dışlanmayı ve ayrımcılığı önleyici önlemler yaşama geçirilmeli.
*Sosyal yardımlar; oy toplama kaygısıyla (klientalizm) siyasi popülizm aracına dönüştürülmemeli. Herkes için eşit ve ulaşılabilir olmalı.
*Gelirde ve vergide adalet sağlanmalı, çok kazanandan daha çok vergi alınmalı.
*Enflasyonla mücadelede krizin faturasının çalışanlara kesilmemeli, planlı ve kamucu, koruyucu ekonomi politikaları uygulanmalı.
*Okul çağındaki çocuklarımızın gelişimi için en az bir öğün ücretsiz sağlıklı yemek verilmeli. Çocuk yoksulluğunun önüne geçmek ve çocuk işçiliğiyle mücadele etmek iktidarın öncelikli görevleri arasında olmalıdır.
