‘Partili cumhurbaşkanlığı’nı içeren anayasa değişikliği teklifinin ilk 14 maddesinin ardından 15 ve 16’ıncı maddesi de Meclis’te kabul edildi.
Fotoğraf: DHA
15. madde
Teklifim 15. maddesine 341 kabul, 134 ret oyu verildi.
Söz konusu madde, cumhurbaşkanının bütçe yetkisini düzenliyor.
16. madde
Teklifin 16. maddesinin gizli oylamasına 482 milletvekili katıldı. Oylamada 341 kabul, 134 ret oyu kullanıldı, üç oy boş, üç oy geçersiz, bir oy çekimser çıktı.
Teklifin 16. maddesiyle, önerilen hükümet sistemine uyum için anayasanın farklı maddelerinde bulunan bazı ibareler değiştiriliyor ya da metinden çıkarılıyor.
Maddenin oylamasının tamamlanmasının ardından Meclis Başkan Vekili Ahmet Aydın birleşime ara verdi. Ara sonrasında hükümet ve komisyonun yerine oturmaması üzerine Aydın, birleşimi saat bugün 16.00’da toplanmak üzere kapattı.
İlk 14 madde kabul edilmişti
Fotoğraf: Reuters
* İlk madde için 484 oy kullanılırken, 347 vekil kabul, 132 vekil ret, iki vekil çekimser, iki vekil boş, bir vekil de geçersiz oy kullanmıştı.
Yargıyla ilgili ilk maddede yargının ‘bağımsızlık’ ilkesine ‘tarafsız’ ibaresi de eklenerek “Yargı yetkisi, Türk Milleti adına bağımsız ve tarafsız mahkemelerce kullanılır” denmişti.
* TBMM’deki anayasa teklifinin milletvekili sayısını 550’den 600’e çıkartacak ikinci maddesi ise 343 oyla kabul edilmişti. Oylamada 133 ret, bir çekimser, iki boş ve bir geçersiz oy çıkmış tı.
* Üçüncü madde 485 vekilden 341’inin kabul 139’unun ret, üç vekilin boş, iki vekilin de geçersiz oyuyla kabul edilmişti. İlgili madde, seçilme yaşının 25’ten 18’e düşürülmesini öngörüyordu.
* Dördüncü madde 343 kabul, 139 ret, iki boş ve iki geçersiz oyla kabul edilmişti. İlgili madde cumhurbaşkanlığı ve milletvekili seçimlerinin aynı anda ve beş yılda bir yapılmasını içeriyor.
* Beşinci madde oylamasına CHP’li vekiller katılmazken, oylamada 354 oy kullanılmıştı. İlgili madde 343 kabul, yedi ret, üç boş, bir geçersiz oyla kabul edilmişti.
Beşinci madde, “Türkiye Büyük Millet Meclisinin görev ve yetkileri, kanun koymak, değiştirmek ve kaldırmak; bütçe ve kesin hesap kanun tekliflerini görüşmek ve kabul etmek; para basılmasına ve savaş ilânına karar vermek; milletlerarası andlaşmaların onaylanmasını uygun bulmak, Türkiye Büyük Millet Meclisi üye tamsayısının beşte üç çoğunluğunun kararı ile genel ve özel af ilânına karar vermek ve Anayasanın diğer maddelerinde öngörülen yetkileri kullanmak ve görevleri yerine getirmektir” ifadelerini içeriyor.
* Teklifin altıncı maddesi 343 kabul, 137 ret, iki çekimser ve bir boş oyla meclisten geçmişti. Altıncı madde, yasamanın yürütmeyi denetlemesi ile Bakanlar Kurulu’na kanun hükmünde kararname çıkarma yetkisi vermesi, yasamanın görev ve yetkileri arasından çıkarılmasını öngörüyor.
* Yedinci madde için 482 milletvekili oy kullanırken, teklif 340 kabul, 136 ret, dört boş, iki geçersiz oyla kabul edilmişti.
İlgili madde cumhurbaşkanı seçilme kriterlerini ve görev süresini düzenliyor. Buna göre cumhurbaşkanı halk tarafından seçilecek, görev süresi beşer yıldan en fazla 10 yıl olabilecek. Cumhurbaşkanı, partili olabilecek.
* Sekizinci madde 340 kabul, 135 ret oyuyla geçti. Oylamaya 481 milletvekili katılmişti. Beş boş, bir de geçersiz oy çıkmıştı.
Sekizinci madde, cumhurbaşkanına ‘devlet başkanı’ sıfatı getirerek yürütme yetkisi verecek. Anayasanın ‘cumhurbaşkanının görev ve yetkilerine’ ilişkin maddeyle, cumhurbaşkanına kararname çıkarma yetkisi, bakanlar kurulunu atama ve görevden alma, milli güvenlik politikalarını belirleme gibi yetkiler verilecek.
* Dokuzuncu madde 343 kabul, 137 ret oyuyla kabul edildi. 485 vekilin katıldığı oylamada iki geçersiz, üç boş oy kullanıldı.
İlgili madde, cumhurbaşkanının yargılanması ve Yüce Divan’a sevki konularını içeriyor. Buna göre Meclis üye tam sayısının üçte ikisinin gizli oyuyla cumhurbaşkanının Yüce Divana sevkine ilişkin karar alınabilir.
* 10’uncu madde için 483 oy kullanılırken, ilgili madde 343 kabul, 135 ret, üç boş, iki geçersiz oyla kabul edilmişti.
İlgili maddeye göre cumhurbaşkanı, seçilmesinin ardından cumhurbaşkanı yardımcısı ya da yardımcılarının yanısıra bakanları da atayabilecek. Makamın boşalması halinde 45 gün içerisinde seçim yapılacak. Genel seçime bir yıl veya daha az bir süre kalmışsa, Meclis seçimi de cumhurbaşkanı seçimiyle birlikte yenilenecek.
* ‘TBMM ve cumhurbaşkanı seçimlerinin yenilenmesini’ düzenleyen 11’inci madde 341 kabul, 134 ret, bir çekimser, beş boş, iki geçersiz oyla kabul edilmişti.
İlgili maddeye göre Türkiye Büyük Millet Meclisi üye tam sayısının beşte üç çoğunluğuyla seçimlerin yenilenmesine karar verebilir. Bu halde Türkiye Büyük Millet Meclisi genel seçimi ve cumhurbaşkanlığı seçimi birlikte yapılır. Cumhurbaşkanının seçimlerin yenilenmesine karar vermesi halinde, Türkiye Büyük Millet Meclisi genel seçimi ve cumhurbaşkanlığı seçimi birlikte yapılır.
* 12’nci madde için 482 oy kullanılırken, ilgili madde 344 kabul, 133 ret, iki boş, üç geçersiz oyla kabul edildi.
Maddeye göre cumurbaşkanına OHAL yetkisi verilecek. OHAL gerekçelerine seferberlik hali de eklenecek. Cumhurbaşkanı bu kapsamda temel haklar ve siyasi haklar konularında sınırlayıcı kararname çıkarma yetkisine sahip olacak.
* 13’üncü madde için 482 oy kullanılırken, ilgili madde 343 kabul, 133 ret, bir çekimser, üç boş, iki geçersiz oyla kabul edildi.
Söz konusu madde disiplin mahkemeleri dışında askeri mahkemelerin kurulamayacağını öngörüyor.
* 14’üncü madde için 483 oy kullanılırken, ilgili madde 341 kabul, 133 ret, bir çekimser, dört boş, dört geçersiz oyla kabul edildi.
Söz konusu madde Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulu’nun (HSYK) yapısını düzenliyor.
Ne olmuştu
‘Başkanlık sistemi’ni de içeren anayasa değişikliği teklifine ilişkin maddeler, Meclis’te kurulan komisyondan AKP ve MHP’lilerin işbirliğiyle 29 Aralık 2016’da geçmişti. Komisyona 21 madde olarak gelen teklif, 18 maddeye düşerken, değişiklik teklifi 9 Ocak’ta Meclis’te görüşülmeye başlamıştı.
Gün boyu milletvekillerinin hararetli tartışmaları sürerken, gece saatlerinde Anayasa değişikliği teklifinin görüşülmesine geçilmesi oylanmış, 480 milletvekilinden 338’i kabul oyu kullanırken teklifin görüşmelerine geçilmişti.
Teklifin görüşülmesine 134 milletvekili ret oyu verirken iki milletvekili çekimser, beş milletvekili boş, bir milletvekili de geçersiz oy kullanmış, HDP’li vekiller oylamaya katılmamıştı.