AYŞEGÜL KASAP
aysegulkasap@diken.com.tr
@aysegul_kasap
Akaryakıta altı gün üst üste gelen zamlar yurttaşı, taksicilerin ve dolmuşçuları isyan ettirdi. Altı ay önce benzin 7,76, motorin ise 7,30 liradan satılırken şimdi iki haneli sayılara ulaştı.
Diken’e konuşan iktisatçı Mustafa Sönmez akaryakıt fiyatlarının şubat ayı itibariyle yıllık artışı yüzde 131’i bulduğunu belirterek “Mart sonunda bunun yüzde 155’i bulması çok muhtemel” dedi.
Konuştuğumuz taksici ve dolmuşçular da kontağı kapatmak üzere: “Akaryakıt zamları durmayacak belli. Her gün zam haberi alıyoruz, köşeye sıkışmış gibiyiz. Çalışsak başka dert çalışmasak başka dert. Gün içinde kazandığım parayı akşam benzin şirketine verip eve dönüyorum. Bir sonraki adımda aldığımız mazotu veresiye yazdırmak zorunda kalacağız.”

Benzin gelen son zamla 20,33, motorin ise 22,81 TL’ye yükselmişti.
‘Yıllık artış yüzde 131’i buldu’
İktisatçı Dönmez akaryakıtta yaşanan artışın hızına dikkat çekti: “Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK)’in verilerine göre, geniş tanımlı akaryakıt fiyatlarının şubat itibariyle yıllık artışı yüzde 131’i buldu ve mart sonunda bunun yüzde 155’i bulması çok muhtemel. Yıllık genel fiyat artışının yüzde 54,5 olduğu anımsandığında akaryakıttaki fiyat artış hızının ürkütücülüğü anlaşılabilir.”
Akaryakıt fiyatlarında dünya genelinde artış var ama TL’deki değer kaybı nedeniyle bu durumdan en çok etkilenen ülkelerden biri Türkiye.
Yüzde 30’a yakın vergi alınıyor
Sönmez vergi konusunda hafifletici bir önlem alınmadığını da söyledi: “Devlet, litre başına maktu olarak 2,2 TL ÖTV ve bu ÖTV’nin eklenmesi sonrası oluşan fiyattan da yüzde 18 KDV alıyor. Bu iki vergi, tüketicinin ödediği akaryakıt fiyatında yüzde 30’a yakın yer tutuyor.”
Ekonomi uzmanı, akaryakıt üzerinden asgari ücretteki zam ve alım gücü dengesini de anlattı: “Örneğin Şubat 2021’de 2 bin 825 TL olan net aylık asgari ücret ile o günün litre fiyatı 7,3 TL olan benzinden 387 litre almak mümkündü. 2022 Mart ayında asgari ücret yüzde 50 artırıldı ve neti 4 bin 254 TL ama benzinin litre fiyatının 20 TL olduğu gün alınabilen benzin 212 litreye indi. Yani bir yılda aylık asgari ücretin alım gücü, 175 litre daha az benzine inmiş durumda.”
‘Canımıza tak etti’
Akaryakıttaki bu artışın hem yurttaşa hem de esnafa nasıl yansıdığını sormak için sokağa çıktık.
Konuştuğumuz yurttaşlardan Mehmet bey: “Her gün zam olur mu? Canımıza tak etti. Yeter artık. Cumhurbaşkanı Erdoğan ‘Ekonomimiz çok iyi artık kapıcıların bile arabası var’ diyor ama o kapıcı arabaya binebiliyor mu onu da konuşmak lazım! Arabam çok kullanmıyorum artık. Sabah bakışıyoruz karşılıklı, sonra toplu taşımaya gidiyorum. Ama toplu taşıma da pahalı. Onlara da zam gelmesi kaçınılmaz bu durumda. Arabayı çıkarsam bir dert çıkarmasam başka bir dert. Hayatımda böyle bir dönem görmedim. Artık zamları takip edemiyorum. Sadece akaryakıt zammı da değil. Dolar düşünce fiyatlar da düşecek dendi ama düşmedi, aksine arttı.”
‘En çok etkilenen ülke biziz’
İsmini vermek istemeyen bir devlet memuruysa şöyle konuştu: “Mazotun litre fiyatı 24 lira olmuş. Arabamı garaja çektim kullanmıyorum. Bu böyle durmaz da. Haftaya 30 lira olur. Her gün geliyor. Tamam dünya genelinde bir artış var ama en çok etkilenen ülke biziz! Nedeni döviz! Ekonomik dengelerle keyfi olarak oynamalarının bedelini ödüyoruz. Daha da ödeyeceğiz gibi görünüyor. Çok üzülüyorum.”
‘Güne eksi 700 lirayla başlıyoruz’
Taksiciler isyan bayrağını çekmek üzere: “Kontak kapatacağız başka bir çaresi kalmadı. Para kazanmıyorum ki. Aldığım para yakıta gidiyor. Yakıta çalışıyoruz artık. Bittik artık biz. Günde 15 saat çalışırsam ancak para kazanabilirim o da imkansız. Sadece yakıt masrafımız da yok. Plaka kirası,araba bakımı, durak aidatı derken yeni aya eksi bakiyeyle başlıyoruz. Güne eksi 700 lirayla başlıyoruz. Ayda bu 21 bin lira yapar. Taksilere en az yüzde 60 ek zam yapılmalı. Akaryakıttan ÖTV ve KDV’yi de kaldırsınlar artık.”
‘Mazota çalışıyorum, bir sonraki adım veresiye yazdırmak olacak’
Dolmuş şoförü Naci bey şöyle konuştu: “Akaryakıt zamları durmayacak belli. Her gün zam haberi alıyoruz, köşeye sıkışmış gibiyiz. Çalışsak başka dert çalışmasak başka dert. Kontak kapatmayı düşünüyoruz. Gün içinde kazandığım parayı akşam benzin şirketine verip eve dönüyorum. Fiyatlar daha da artacak görünüyor. Bir sonraki adımda aldığımız mazotu veresiye yazdırmak zorunda kalacağız. Acil zam yapılması lazım. Ama bu sefer de vatandaş mağdur olacak. İnsanlar işe gelip giderken dolmuş kullanıyor. Onlar da dolmuş parasına çalışıyor olacak. Zaten her şeye büyük oranda zam geldi. Asgari ücrete yüzde 50 zam yaptılar ama 2 bin 800 liranın alım gücü 4 bin 500 liradan daha fazlaydı. 2 bin liraya alabildiğimiz şeyleri artık 4 bin liraya alamıyoruz.”
Son altı ayda benzine yüzde 162, motorine ise yüzde 212 zam gelmesi Ankara’da özel halk otobüslerinin kontak kapatmasına neden oldu bile. Ankara Büyükşehir Belediyesi Başkanı Mansur Yavaş, çözüm arayışında olduklarını duyurdu.
Ankara Özel Halk Otobüsleri Esnaf Odası, Twitter üzerinden özel halk otobüslerinin akaryakıt zamlarından dolayı ‘zorunlu olarak çalışamayacaklarını’ duyurdu.