MESUDE ERŞAN
@mesudersan
İstanbul’da çalışan aile hekimleri, Sağlık Bakanlığı’nı 30 Haziran’da yayınladığı, ifade özgürlüğü ve görüş açıklama haklarını dahi sınırlandıran Aile Hekimliği Sözleşme ve Ödeme Yönetmeliği’ni protesto için 7 Ekim’de iş bırakma eylemi ve miting yapacak. İstanbul Tabip Odası’nın yanısıra beş sendika ve iki dernek İstanbul Aile Hekimleri Platformu kurarak, yönetmeliğe karşı güç birliği yaptı.
Hükümetin ‘Sağlıkta Dönüşüm Projesi’nin en önemli ayağı olan aile hekimliği sistemi alarm veriyor. Türkiye genelinde halen yaklaşık 27 bin, İstanbul’da ise 4 bin 400 aile hekimi bulunuyor. Aile sağlığı merkezlerinde görevli hemşire ve diğer personel de katılınca binlerce çalışanı olan bir organizasyon. Aile hekimleriyle ikişer yıllık sözleşmeler yapan Sağlık Bakanlığı, 1 Temmuz’da yürürlüğe giren son yönetmelikte, ihtar puan cetvelinde değişiklik yaparak, söz konusu yasaklı ve cezalık fiilleri 35’den 40’a çıkardı. Pek çok başka yaptırımın yer aldığı yeni düzenleme için aile sağlığı merkezi çalışanları, “Ceza yönetmeliği” diyor ve kaldırılmasını istiyor.
Yönetmeliğe karşı birleştiler
Yasak ve ceza yönetmeliğine karşı çıkan aile hekimleri ve birlikte çalıştıkları hemşireler İstanbul Aile Hekimliği Platformu kurdu. Platformda Aile Hekimliği Çalışanları Sendikası (AHESEN), Birinci Basamak Sağlık Çalışanları Birlik ve Dayanışma Sendikası, Genel Sağlık ve Sosyal Hizmet Kolu Kamu Çalışanları Sendikası (Genel Sağlık-İş Sendikası), İstanbul Aile Hekimliği Derneği (İSTAHED), Tüm Aile Sağlığı- Sağlık Memuru – ATT – Hemşire ve Ebe Derneği (İSAHED, İstanbul Tabip Odası (İTO), Sağlık ve Sosyal Hizmet Emekçileri Sendikası İstanbul Şubeleri (SES), Türkiye Sağlık ve Sosyal Hizmetleri Kamu Görevlileri Sendikası İstanbul Şubeleri (Türk Sağlık-Sen) ve Türkiye Aile Hekimleri Uzmanlık Derneği (TAHUD) yer alıyor.
Ceza puanları katlanıyor
İstanbul Tabip Odası Yönetim Kurulu üyesi Dr. Recep Koç ile 1 Temmuz’da yürürlüğe giren yeni yönetmeliği ve aile hekimlerinin sorunlarını konuştuk. Aile hekimi olan Dr. Koç, yönetmeliğin ihtar puan cetveline yeni eklenen maddeye göre, aile hekimlerinin kamu görevleri hakkında izinsiz olarak basına, haber ajanslarına, radyo ve televizyon kuramlarına veya kendi sosyal medya araçlarıyla bilgi veya demeç vermeleri halinde 50 ceza puanı alacaklarını söyledi. Bunu üç kez tekrarlamaları halinde sözleşmeleri feshedilecek. Dr. Koç, “Herhangi bir fiilin ikinci ve devam eden ihlallerinde, ihtar puanı iki kat olarak uygulanacak. Sağlık il müdürlüklerinin kuracağı komisyonlar, ilgili ihtar cetvelindeki fiillerden 5 ve daha fazla kez ihtar puanı verilmesi veya toplamda 150 ve üzerinde ihtar puanına ulaşılması halinde aile hekim ve hemşirelerin sözleşmelerini değerlendirecek” dedi. Buna göre, komisyon sözleşme fesihlerine veya sözleşmenin yenilenmemesine karar verebilecek. Komisyonun verebileceği kararlarla işten atmalar kolaylaşacak. Dr. Koç bunu “Böylece iş güvencesi tamamen ortadan kaldırılacak” şeklinde yorumladı.
İki yılda, beş kez geç kalmak fesih nedeni
Yönetmelikle istenen kronik hastalık izleminin mevcut koşullarda olanaksız olduğunu belirten Dr. Koç, şöyle devam etti: “Biz aslında obezite, hipertansiyon, diyabet, kanser hastalıklarının takiplerini yapıyorduk. Ancak yeni düzenlemeyle istenenler için hasta başına en az 20 dakika ayırmak gerekiyor. Pratikte bu olanaksız. Örneğin bana kayıtlı 4 bin nüfus var. En az bin 500’ü hipertansiyon hastası. Her ay belirli bir oranda bakmak, bakanlığın istediği, İngiltere’den aynen çevirdiği formu adım adım doldurmak zorundayız. ‘İdrar tahlili, kolesterol yap’ diyor tamam yaparız. Ama mesela böbrek kontrolü için mikroalbümine de bakmamız isteniyor. Bizim olanaklarımız bu kadar detaylı tetkikler için yeterli değil. Hastayı hastaneye sevk etmem lazım. Ama kamu hastanelerinde özellikle bazı branşlarda randevu almak neredeyse olanaksız. Hasta eğer hastaneye gidip, bana sonuç getirmezse izlemi açık kalıyor. Kapatamıyorum, izlem yapmamış gözüküyorum. Bunlarda da belli bir orana ulaşamazsam, benim o ay ki ücretimden yüzde 10 kesilecek.”
Yönetmeliğe göre iki yılda, beş defa işe geç kalınması halinde sözleşme feshedilebiliyor. Dr. Koç, “Mazeret bildirsin veya bildirilmesin, hiçbir mazeret kabul edilmiyor. İster hasta olalım, ister yakınımızı kaybedelim, ister trafiğe yakalanalım fark etmiyor. Biz ücretlerde iyileşme için katsayı değişikliği beklerken ceza ve yasaklar getirildi” dedi.
Aile hekimleri bırakıyor
Aile hekimlerinin ruhsal tükenmişlik ve bıkkınlık yaşadığını belirten Dr. Koç, şöyle konuştu: “Arkadaşlarımız ya emekli oluyor ya da aile hekimliğinden ayrılarak örneğin iş yeri hekimliğine geçiyorlar. Yeni mezun doktorlar tercih etmiyorlar. Destek göreceğimiz yerde köstekle karşılaşıyoruz. Kendi halimize bırakılıyoruz. Hastalar her istediklerinin olmasını istiyor ve o güvenle giriyorlar aile sağlığı merkezlerine. Biz kurallara uyunca, tartışma çıkıyor, şiddet olayları yaşanıyor.”
İstanbul Sağlık İl Müdürlüğü’nün açtığı 500 aile sağlığı merkezinin kadrosunun iki-üç yıldır dolmadığını vurgulayan Dr. Koç, “Müdürlük yer, bina göstermiyor. Beşiktaş, Şişli, Kadıköy’de aile sağlık merkezi yapacak yer yok. Hekimlerin iki ay içinde binalarını bulması, kiralaması, tıbbi cihazlarını alması, içeriyi tefriş etmesi bekleniyor. Hekimlerin 10 ay içinde, en az bin nüfusu da kendilerinin bulması gerekiyor” dedi.
Zor ulaşılan ödül
Covid aşılaması nedeniyle Sağlık Bakanlığı’nın aile sağlığı merkezleri çalışanlarına 3 bin lira ilave ödeme sözü verdiğini anlatan Dr. Koç, şöyle devam etti: “Tamam biz görevimizi yaptık. Ama Sağlık Bakanı Fahrettin Koca birkaç kez kendi 3 bin liralık ilave ödeme sözü verdi. Baktık ki ilave ödemeler herkese ayrı yatmış. Hekimler kadar hemşirelere de yatması gerekirken, yarısı kadar ödeme yapıldı. 250 lira ile 3 bin lira aralığında oldukça farklı miktarlar ödendi. Bazılarımıza hiç ödeme yapılmadı. Bu ilave ödemeler, aşılama oranının yüzde 80’e ulaşması gibi şartlara bağlandı.”