Afyonkarahisar’daki askeri cephanelikte üç yıl önce meydana gelen patlamanın bir ‘kaza’ değil, ihmal ve kusurların yol açtığı bir idari ve teknik facia olduğu ortaya çıktı. Cephanede on binlerce ‘kritik arızalı’ el bombası varmış.
Fotoğraflar: DHA
6 Eylül 2012 tarihinde Türk Kara Kuvvetleri Lojistik Komutanlığı’na bağlı Mühimmat Depo Komutanlığı’nda el bombalarının depolandığı cephanelikteki patlama sonucunda 25 asker ölmüş, dört asker de yaralanmıştı.
Patlamanın bir ‘kaza’ olduğu açıklanmış, Milli Savunma Bakanı İsmet Yılmaz, “Burada da bir hata, bir kusur varsa o soruşturma ile ortaya çıkacaktır ve gereği de yerine getirilecektir” demişti.
Bilirkişi raporu
Hürriyet’ten İsmail Saymaz’ın haberine göre patlamayla ilgili soruşturma kapsamında Eskişehir Hava Kuvvetleri Komutanlığı Askeri Mahkemesi’ne sunulan bilirkişi raporunda faciaya yol açan ihmal, kusur ve hatalar sıralandı.
Polis, asker, jandarma ve akademisyenlerin de olduğu 13 bilirkişi tarafından hazırlaan 40 sayfalık raporda şu saptamalara yer verildi:
– Lağvedilen Susurluk 44’üncü Mühimmat Bölük Komutanlığı’na bağlı beş depoda bulunan 286 bin 33 el bombası Afyonkarahisar’daki 41’inci Mühimmat Bölük Komutanlığı’na kurallara uyulmadan sevk edildi.
– El bombalarından 118 bin 471’i patlamanın meydana geldiği 32 numaralı depoya, kalanı da 29 numaralı depolara kafile bütünlüğüne dikkat edilmeden ve depolama kurallarına riayet edilmeden gelişigüzel depolara konuldu.
– Bazı el bombaları orijinal olmayan ambalajlarda bulundu; bazı tapaların özel yapılmış hermetik muhafaza kutularında olmadığı saptandı.
– Muayene edilmeden depolara konan mühimmatın 45 gün içerisinde, yani 2 Ağustos 2012’ye kadar, muayenesi yapılarak neticenin üst komutanlığa bildirilmesi gerekirken, 4 Eylül 2012’ye kadar iki cephanelikte de herhangi bir muayene, tasnif ve istifleme işlemi yapılmadı.
– Yine 29 numaralı depodaki mühimmat içerisinde 22 bin 954 adet kritik arızalı el bombası tespit edilerek imha edildi (Rapora göre kritik arıza ‘mühimmatın depolanması ve kullanılması esnasında emniyetsiz bir durum veya sonucu yaralama ya da can kaybına yol açabilecek tehlike meydana getirecek arıza’ demek).
– Kritik arızalı el bombaları patlamanın meydana geldiği 32 numaralı depoda da bulunabilirdi. Aynı yerde yangın ve taarruz tipi el bombaları vardı. Kritik arızalı mühimmatın yangın el bombaları ve taarruz el bombaları bulunan bir sandığın üzerine düşmesi sonucunda patlama ve mühimmat istifine sirayet etme ihtimalinin yüksek.
– Patlamayan depoda mühimmatın bir kısmı yoğun erozyona uğradı. El bombası pimlerinin kendiliğinden çıkmaması için geriye doğru eğrildi. Pimlerin alüminyum alaşımlı olması nedeniyle eğilen kısımlarının kırılma ihtimali vardı. Bunu önleme adına bir kısım el bombası maşaları koli bantlarıyla bağlandı.
– Bazı sandıklarda tapalar özel yapılmış hermetik muhafaza kutularında değildi. Bu nedenle nakliye emniyet tedbirleri alınmadan getirilmiş olduğu tespit edildi. Bu durumun ise tapa detonatör kısımlarının çarpma ve sıkışmaya bağlı olarak patlamaya sebebiyet vereceği değerlendirildi.
– Kritik arızalı el bombası sandığının yere düşmesiyle patlamanın olabilir. Kritik arızalı el bombalarının pimleri alüminyum alaşımlı olup eğilme gerilmesinin düşük olması neticesi, üzerine gelen ani yük nedeniyle ani kırılma meydana gelebileceği, pimin yerinden çıkmasıyla tetikleme etkisi yaratarak patlamayı başlatacağı bilinmektedir.
– Gönderilmeden Önce Muayenesi (GÖM) işleminin patlamada hayatını kaybeden Kıdemli Başçavuş Bedri Naim ve Susurluk Muayanesi Subayı Aydın Sevinç tarafından yapılması gerekiyordu. Ancak muayene formlarına ve raporlarına rastlanılmadı.
– El bombaları Afyonkarahisar’da ‘Depolamadan Önce Muayene (DÖM)’ işlemine de tabi tutulmadı, kafile bütünlüğüne dikkat edilmeden ve depolama kurallarına uygun olmadan 29 ve 32 numaralı iglo tipi mühimmat depolarına konuldu.
– Susurluk 44. Mühimmat Bölük Komutanı Binbaşı Barış Bağlan ve Afyonkarahisar 41. Mühimmat Bölük Komutanlığı’nda görevli Binbaşı Murat Aydın idari yönden kusurlu (Bu iki isim hakkında dava açılmamıştı).
– Patlamada ölen Kıdemli Çavuş Murat Düger mühimmatlar getirildiği andan itibaren depolara uygun konulması, muayene, tasnif ve istiflemede bir planlama düzenlenmesi girişiminde bulunmadığı gerekçesiyle teknik yönden kusurlu.
– Bölük Komutanı Bakım Binbaşı Ali Duran yeni katılan erbaş ve erleri branş eğitimleri tamamlanmadan depoda görevlendirdiği için idari yönden kusurlu.