Adalet Bakanlığı’nın yaptığı ön çalışmaya göre ceza davalarını azaltmak amacıyla ‘cezada pazarlık’ modeli hayata geçirilerek savcıların takdir yetkileri arttırılacak, basit uyuşmazlıklarda duruşmasız çözüm seçeneği olacak. Hafif cezayı gerektiren bazı suçlar ‘kabahat’e dönüştürülecek.
Hürriyet’ten Bülent Sarıoğlu’nun haberine göre, Adalet Bakanlığı, dokuz amaç, 63 hedef ve 256 faaliyetin yer aldığı Yargı Reformu Stratejisi ön çalışmasıyla milletvekillerini bilgilendirdi. Öne çıkan maddeler şöyle:
- Ceza davalarını azaltmak amacıyla savcıların takdir yetkisi genişletilecek. Her ceza soruşturmasında dava açma zorunluluğu kaldırılacak. Savcı, mahkûmiyetle sonuçlanma olasılığı düşük dosyada dava açmayabilecek.
- Kamu davasının açılmasında, ‘kamu yararının bulunması ya da beraat ihtimalinin daha sıkı değerlendirilmesi’ istenecek. Açılan kamu davası, başarı değerlendirmesine göre geri alınabilecek.
- Savcıların dava öncesi çözüm araçları arttırılacak. Savcı, kamu davası açmadan önce zanlı veya faille pazarlık yapabilecek. Savcı ile failin ceza miktarında anlaştığı dosyalar tek celsede bitirilecek.
- Savcı-fail anlaşması, ağır cezayı gerektiren suçları kapsamayacak. Cezadaki indirim miktarının yasada yer alması şart olacak ve nihai karar mutlaka mahkemece verilecek.
- ‘İddianamenin iadesi’ şartları genişletilecek ve iadesi kolaylaştırılacak. Hâkimler, ‘soruşturma sırasında tamamlanması gereken işlemleri tekrar edeceklerini’ düşünüyorlarsa iddianameyi iade edecekler.
- Noterlere delil tespiti hakkı getirilecek. Bazı çekişmesiz yargı işleri ile henüz dava açılmamış dönemle sınırlı olmak üzere delil tespitleri noterlerce yapılabilecek.
- Hafif cezayı gerektiren bazı suçlar ‘kabahat’e dönüştürülürken, bazı eylemler için idari yaptırım getirilecek. Şikâyete bağlı suçların kapsamı genişletilecek. Basit uyuşmazlıklarda duruşmasız çözüm seçeneği olacak.
Anglosakson modeli
Modern Amerikan ceza sistemine egemen olan İtham Pazarlığı (Plea Bargaining) yöntemi, Anglosakson hukuk sisteminin ürünü olarak dava yükünü azaltıyor.
Savcı-sanık pazarlığı, Almanya, Rusya, Hindistan, Tayvan, Güney Afrika, Avustralya ve Arjantin’de de benzer yöntemlerle uygulanıyor. ABD ceza adalet sisteminde yer alan soruşturma dosyalarının yüzde 90’ı savunma anlaşmasıyla sonuçlanıyor.