MESUDE ERŞAN
@mesudersan
mesudeersan@diken.com.tr
‘Senex: Yaşlanma Çalışmaları Derneği’nin yaşlılara yönelik şiddet ve ihlallere ilişkin raporuna göre, 1-31 Aralık’ta Türkiye genelinde 165 yaşlı şiddet, istismar, ihmal, hak ihlali ve ayrımcılığa uğradı. Dernek başkanı Doç. Dr. Özgür Arun, yaş ayrımcılığının gittikçe yaygınlaştığını söyledi.
Rapor medyaya yansımış haberlerin günlük taranmasıyla elde edilen verilerin analizlerine dayanıyor. Raporla yaşlılara yönelik şiddet, istismar, ihmal, hak ihlali ve ayrımcılığın önlenmesi için merkezi ve yerel yönetimler, sivil toplum kuruluşları, akademi ve tüm ilgililer arasında farkındalık oluşturulması amaçlanıyor. Böylece veriye dayalı politikaların geliştirilmesine katkı sunulması hedefleniyor. Rapor, Türkiye’nin yaşlıları koruyamadığını bir kez daha ortaya koydu.
‘Yaş ayrımcılığı her geçen gün yayılıyor’
Arun raporda, yaş ayrımcılığıyla ilgili gerçekleştirdiği araştırmaların Türkiye’de yaşlılara karşı sergilenen ayrımcı tutumların yaygın olduğunu gösterdiğini söyledi.
Covid-19 salgını başladığında yönelik ayrımcı davranışların kamusal alanda nasıl hızla yayıldığını hep birlikte izlediğimizi hatırlatan Arun, şöyle devam etti: “Bu dönemde birçok insan yaşlı nefretinin yeni bir şey olduğunu düşündü. Oysa yaş ayrımcılığı Türkiye’de gittikçe yaygınlaşıyordu. Antalya Yaşlılık Araştırması’nın 2013, 2016 ve 2020 dönemlerindeki verileri yaş ayrımcılığının yüzde 3,5’ten, yüzde 7’ye ve son olarak da yüzde 10’a yükseldiğini göstermişti. Nitekim Covid-19 salgını sırasında Raoul Wallenberg Enstitüsü Türkiye Programı desteğiyle Türkiye genelinde gerçekleştirdiğimiz son çalışmada yaş ayrımcılığı yüzde 8 düzeyine ulaşmıştı.”
‘İstisna değil maalesef’
Arun, araştırmaları sırasında Türkiye’de yaşlılara karşı sergilenen şiddet, ihmal ve istismarın tekil vakalardan oluşmadığını fark ettiğini söyledi: “Çoğu zaman istisna sanılan şiddet ve ihlaller çok yaygın. Doğal olmayan nedenlerle gerçekleşen ölümlerin yaygın. Bunun yanında şüpheli ölümler azımsanmayacak boyutta. Trafik kazası vakaları oldukça yüksek. Bu ay özellikle yaşlıların yaşadığı trafik kazalarının sayısı dikkat çekiyor.”
Yüzde 55’i ölümle sonuçlandı
Ocak 2021’den beri her ay yapılan izlemenin son raporuna göre şiddet, istismar, ihmal, hak ihlali ve ayrımcılığa uğrayan yaşlıların büyük çoğunluğu İstanbul’da (13 vaka). İstanbul’un arkasından Aydın (12 vaka), Antalya (11 vaka), Bursa (10 vaka) ve Sakarya (dokuz) geldi.
Tespit edilen vakaların 72’si trafik kazası, düşme, iş kazası, yangın gibi doğal olmayan yollarla ve ihmal sonucu gerçekleşen ölümlerdi. Ayrıca 18 vaka ‘şüpheli ölüm’ olarak sınıflandırıldı. Şüpheli ölüm vakalarına ilişkin adli incelemelerin devam ettiği bildiriliyor. Üç cinayet ve iki intihar vakası da saptandı. Sonuç olarak, aralık ayında yaşlılara yönelik şiddet, istismar, ihmal, hak ihlali ve ayrımcılık vakalarının yüzde 55’i ölümle sonuçlandı.
19 kayıp, 18 şüpheli ölüm
Yaşlılara yönelik en yaygın şiddet, istismar, ihmal, hak ihlali ve ayrımcılık türlerinden ilk sırada trafik kazaları geliyor. Nitekim 46 trafik kazası tespit edildi. 21 yangın kaydeildi. 19 kayıp, 18 şüpheli ölüm, 12 de dolandırıcılık vakası kayda geçti. Altı düşme vakası yaşandı. Hırsızlık vakalarının sayısı da altıydı. Beş yaşlı da karbonmonoksit zehirlenmesi yaşamıştı. Yaşlılar da iş kazası yaşıyor. Bir ayda dört iş kazası saptandı. Dört başıboş hayvan saldırısı kayda girenler arasındaydı.
Hem kadın hem de erkek yaşlının başına geliyor
Tüm vakaların yüzde 33’ü yaşlı kadınlar, yüzde 52’si ise yaşlı erkeklerdi. Yüzde dokuzunda yaşlı çiftler mağdur oldu. Birden fazla yaşlı kişinin şiddet ve hak ihlaline uğradığı vakaların oranı yüzde altıydı.
Yaşla istismar sıklığı da artıyor
Aralık ayındaki şiddet, istismar, ihmal, hak ihlali ve ayrımcılık vakalarının yüzde 22’si 64 yaş altındaki insanlara yönelikti. 65-74 yaş grubundakilerin oranı ise yüzde 36 olarak tespit edildi. Şiddet, istismar, ihmal, hak ihlali ve ayrımcılığa uğrayan 75 yaş üstü yaşlıların oranı ise yüzde 42.
Yoksulluk başlı başına risk
Rapora göre, geçtiğimiz yirmi üç ayda olduğu gibi aralıkta da tüm şiddet, istismar, ihmal, hak ihlali ve ayrımcılık vakalarında en fazla etkilenen kesimin neredeyse tamamı yoksul yaşlılardan oluştu. Şiddet ve ihmal sonucu gerçekleşen ölümler, yoksul yaşlılar arasında bir hayli yaygın.
Büyük kısmı önlenebilir
Yaşanan kayıpların büyük bir kısmının alınacak tedbirler sonucu önlenmesinin mümkün olduğunu hatırlatan raporda ayrıca aşağıdaki görüşlere yer verildi:
“Yaş dostu çevre ve hizmetlerin sunumuyla ihmal sonucu gerçekleşen trafik kazaları, yüksekten düşmeler, yangın, iş kazası ve benzeri vakaların önlenebileceği görülüyor. Bakım ihmaline karşı yetkili kurumların denetimi ve gözetimi şart.
Yoksul yaşlıların, bilhassa dul ve engelli yaşlı kadınların karşılaştıkları şiddet, istismar, ihmal, hak ihlali ve ayrımcılık vakalarının tamamı yapısal faktörler nedeniyle ortaya çıkıyor. Yerel yönetimlerin yaş dostu çevreye ilişkin olarak geliştirecekleri hizmetlerle kamu kurumlarının alacakları tedbirler, yaşanan kayıpları azaltabilir.”
