ABD başkan adayı Donald Trump’ın 14 Temmuz’daki mitingde suikast girişimine uğramasının ardından sosyal medyada komplo teorileri üretildi, dallanıp budaklandı.
Trump, Pennsylvania eyaletindeki mitinginde kulağından vurulmuştu. Trump’ın arkasındaki izleyicilerden biri ölmüş, ikisi ağır yaralanmıştı. Saldırgan ise öldürülmüştü.
Suikast sonrası sosyal medyada birbiriyle çelişen birçok komplo teorisi üretildi. Kimi saldırıyı ABD Başkanı Joe Biden’ın yaptırdığından, kimiyse Trump’ın seçimi kazanmak için ayarladığı bir tiyatro olduğundan emindi.
Yetkililer, 20 yaşındaki Mathew Thomas Crooks‘un geçmişini ve miting alanındaki güvenlik zafiyetleri dahil birçok ayrıntıyı açıklayadursun sosyal medya alıp başını gitmişti bile.
Hap çözüm
1997’de ölen ABD’li yazar William S. Burroughs, ”Paranoyak, olup bitenler hakkında az da olsa bilgili kişidir” demişti. Ama sosyal medya çağı için pek de gerçekçi değil bu.
Denetlenmeyen, kuralsız sosyal medya hem çoğu insanın bilgi kaynağı hem de asılsız ‘haber’lerin çığ gibi büyüdüğü bir dağ. Dağın bittiği yerde sosyal medya kullanıcıları asılsız bilgi çığının altında kalıyor.
Tabii komplo teorileri karmaşık meselelere kolay açıklamalar, ‘hap çözümler’ bulduğu için epey de çekici.
The Washington Post, suikast girişimi sonrası üretilen bazı komplo teorilerini yazdı:
Trump gülüyor (mu?)
Basit bir montajla kulağı kanayan Trump’ın suratına gülümseme konduruldu ve o değiştirilmiş fotoğraf ‘Neden mutlu?’ yorumuyla X’te paylaşıldı. Argüman şuydu: ”Trump mutlu görünüyor, bakın, seçimi kazanmak için kendine suikast girişimi düzenletti.”
Daha sonra X, fotoğrafın altına ‘Görsel dijital olarak değiştirilmiştir’ notu düştü.
Ama farklı açılardan kaydedilen tarihi andaki bu sahte fotoğrafı, binlerce kişi görmüştü bile.
Keskin nişancılar, saldırganı gördü ama vurmadı (mı?)
Saldırıdan iki gün sonra yetkililer birçok ayrıntıyı duyurmuş olsa da komplo teorileri yine dinmedi. Mitingde Trump’ı korumakla görevli keskin nişancılardan birinin ‘Gizli Servis saldırganı vurmamıza izin vermedi’ dediği iddia edildi. Üstelik on binlerce X kullanıcısı, bu asılsız gönderiyi gördü ve paylaştı.
Kaynak ise şuydu: Yalan ve ‘trolleri’yle bilinen 4chan adlı anonim mesajlaşma platformu.
‘Saldırının sebebi Biden‘ (mı?)
Trump’a saldırıyı Biden’ın üzerine yıkan komplo teorilerini sadece sıradan insanlar değil, Cumhuriyetçi siyasetçiler de yaydı. Öyle ki dün Trump’ın başkan yardımcısı seçtiği J.D. Vance dahil birçok siyasetçi, saldırıya Biden’ın Trump’a karşı yürüttüğü kampanyanın yol açtığını öne sürdü.
Trump’ın kendi sosyal medya platformu Truth Social’daki paylaşımlarına gelen yorumlar ise ‘yankı odasının’ en iyi örneğiydi. On binlerce Trump destekçisi saldırı için Biden’ı suçlayan yorumlar yazdı, gerçeği arka plana itti ve sahnede partizanlık ve keyif kaldı.
Yankı odaları
Sosyal medya ilk çıktığında kullanıcıların fikir teatileriyle farklı düşüncelerin varlığından haberdar olacağı, onları da tartacağı özgür bir ortam düşleniyordu. Öyle ki Bulutsuzluk Özlemi grubu, ‘Özgürlük emek ister’ şarkısında sosyal medyayı ‘okyanus’a benzetiyor, önceki nesillereyse “Biliyorum seni saran o çemberi” diyordu.
Ama o çember, bugün sosyal medyanın ‘yankı odaları’na dönüştü. Kullanıcılar fikirlerinin onaylandığını, pekiştiğini görmekten memnun. Dolayısıyla aynı fikirdeki kullanıcılarla ‘dar alanda kısa paslaşmalar’ yapıyor.
Sosyal medya algoritmalarının hedefi de kullanıcıları platformda daha uzun süre tutabilmek, tabii korku ve nefreti körükleyerek…
Böylece dezenformasyon da kolayca yayılıyor, özellikle X’te.