ALTAN SANCAR
altansancar@diken.com.tr
@altansancarr
Meclis Genel Kurulu AKP ve MHP’nin hazırladığı ‘sansür yasası’nın görüşmelerinde bir günü daha geride bıraktı. Görüşlerde 14 madde kabul edilirken, AKP ve MHP’nin önergeleri ile küçük değişiklikler yapıldı. Meclis, kanun teklifinin görüşmelerine salı günü devam edecek.
AKP-MHP’nin ‘dezenformasyonla mücadele’ iddiasıyla Meclis’e getirdiği ve sansürle sonuçlanacağı eleştirilerine neden olan 40 maddelik yasa tasarısı salı günü genel kurulun gündemine gelmişti.
Salı günü iki madde kabul edilirken, görüşmelere bugün de devam edildi. Bugünkü görüşmelerde teklifin on iki maddesi kabul edildi. Salı günü kabul edilen iki madde ile birlikte kabul edilen toplam madde sayısı on dört oldu.
Teklifin görüşmelerine 11 Ekim Salı günü devam edilecek.
Genel Kurul’da bugün kabul edilen maddelerin getireceği değişiklikler şöyle:
3’üncü madde: Maddenin kabul edilmesiyle internet haber sitelerinin iş yeri adresi, ticari unvanı, elektronik posta adresi, iletişim telefonu ve elektronik tebligat adresiyle siteye servis sağlayan kurumun adı ve adresi siteye girenlerin ana sayfadan doğrudan ulaşabileceği şekilde ve iletişim başlığı altında internet sitelerinde yer alacak.
İnternet sitelerinde yer alan haberlerin ilk kez yayınladığı tarih ve saatle üzerinde değişiklikler yapıldığı tarih ve saatler değişmeyecek şekilde içeriğin üzerinde yer alacak.
4’üncü madde: Süreli yayın olarak kabul edilen internet sitelerinin de eklenmesiyle süreli yayınların çıkarılması için, kaydedilmek üzere yönetim yerinin bulunduğu beyannamelerin başsavcılıklar yerine Basın İlan Kurumuna verilmesi teklif edilmişti. Ancak AKP ve MHP’nin önergesiyle bu uygulamadan vazgeçildi. Beyannameler savcılıklara verilmeye devam edecek.
5’inci madde: Beyannamelerde eksik veya hatalı bilgiler olması halinde verilen sürede düzeltme yapılmaması halinde süreli yayınlara verilen yayın durdurma cezasının internet sitelerine uygulanamayacağı tespiti yapılıyor. Bunun yerine beyannameleri kabul eden başsavcılık, İstanbul asliye ceza mahkemesine başvurarak internet haber sitesi vasfının kazanılmadığının tespitini yapacaktı. Mahkeme iki hafta içinde bu başvuruyu karara bağlayacak. AKP ve MHP’nin önergesiyle 4’üncü maddeyle bağlantılı olan bu maddede yer alan ‘Basın İlan Kurumu’ ibaresi tekliften çıkarıldı.
6’ncı madde: Maddenin değiştirilmeden kabul edilmesi internet sitelerinde yayınlanan haberler gerektiğinde talep edecek savcılıklara verilmek üzere bütünlüğü sağlanarak iki yıl boyunca saklanacak. Ayrıca içeriklerin soruşturma konusu olması halinde de yargı kararını verene kadar içerikler saklanmaya devam edilecek.
7’nci madde: İnternet haber sitelerine tekzip metni yayınlama zorunluluğu getiren madde değiştirilmeden kabul edildi. Böylelikle siteler metni teslim aldıkları andan itibaren en geç bir gün içinde haberin yer aldığı sayfa ve sütunlarda yayınlamak zorunda kalacak. Öte yandan habere erişim engeli getirilmesi, mahkeme kararıyla çıkartma kararı verilmesi veya internet sitesi tarafından yayından kaldırılması halindeyse metin haber sitesinin ana sayfasında bir hafta yayınlanacak.
8’inci madde: Maddenin değiştirilmeden kabul edilmesiyle içerikleri savcılıkların talep etmesi ihtimaline karşı iki yıl boyunca saklamayan internet sitelerinin internet haber sitesi sorumlu müdürü 300 milyon liradan bir milyar liraya kadar ağır para cezasıyla cezalandırılabilecek.
9’uncu madde: Basın Kanunu’nun 26’ıncı maddesinde değişiklik yapan ve değiştirilmeden kabul edilen maddeyle basılı gazeteler ve diğer basılmış eserler için dava açma süreleri ve bu sürelerin ne zaman başlayacağına dair belirlenen hükümler internet siteleri için de geçerli hale gelecek.
10’uncu madde: Değiştirilmeden kabul edilen maddeyle basın kartı başvurusunun 14 nolu Cumhurbaşkanlığı Kararnamesinde gereğince İletişim Başkanlığı’na yapılacağı ve basın kartının resmi kimlik belgesi olduğu belirtiliyor. Maddeyle ayrıca kamuda çalışan enformasyon görevlilerine, özellikle de İletişim Başkanlığı çalışanlarına basın kartı verilmesinin önü açıldı. Madde ayrıca basın kartı türlerini tanımladı:
a) Göreve bağlı basın kartı: Bir medya kuruluşuna bağlı olarak çalışan Türk vatandaşı medya mensuplarına ve enformasyon görevlilerine verilen basın kartı
b) Süreli basın kartı: Görev alanı Türkiye’yi kapsayan yabancı medya mensuplarına verilen basın kartı
c) Geçici basın kartı: Görev alanı Türkiye’yi kapsamamakla beraber geçici bir süreyle Türkiye’ye haber amaçlı gelen yabancı medya mensuplarına verilen basın kartı
ç) Serbest basın kartı: Geçici bir süreyle çalışmayan veya yurt dışında serbest gazetecilik yapan Türk vatandaşı medya mensuplarına verilen basın kartı
d) Sürekli basın kartı: En az on sekiz yıl mesleki hizmeti bulunan medya mensupları ve enformasyon görevlilerine ömür boyu verilen basın kartı
11’inci madde: Basın kartının kimlere verileceğine ilişkin olan ve değiştirilmeden kabul edilerek basın kanununa eklenen maddeye göre basın kartı;
• Türkiye’de faaliyet gösteren medya kuruluşlarının Türk vatandaşı medya mensuplarına,
• Süreli yayınların sahiplerine veya tüzel kişi temsilcileriyle radyo ve televizyonların yönetim kurulu başkanlarına,
• Medya kuruluşları adına hareket eden ve görev alanı Türkiye’yi kapsayan yabancı medya mensuplarıyla görev alanı Türkiye’yi kapsamamakla beraber geçici bir süreyle Türkiye’ye haber amaçlı gelen yabancı medya mensuplarına,
• Yurt dışında yayın yapan medya kuruluşlarının, Türk vatandaşı sahiplerine ve çalışanlarına,
• Yurt dışında serbest gazetecilik yapan Türk vatandaşı medya mensuplarına,
• Medya alanında hizmet veren kamu kurum ve kuruluşlarında ve kamu kurum ve kuruluşlarının yürüttükleri enformasyon hizmetlerinde çalışan kamu personeline,
• Medya alanında faaliyet göstermeleri şartıyla, sendikalar ile kamu yararına faaliyette bulunduğu tespit edilen dernek ve vakıfların yöneticilerine verilecek.
12’nci madde: Basın kartı verilecek kişilerin taşıyacağı şartları tanımlayan ek maddeyle başvuru yapacaklar için çeşitli şartlar getirildi. Bu şartlar arasında özetle;
• En az lise veya dengi bir eğitim kurumundan mezun olması
• Kısıtlı veya kamu hizmetlerinden yasaklı olmaması
• Yüz kızartıcı suçlarla birlikte anayasal düzene ve bu düzenin işleyişine karşı suçlar, milli savunmaya karşı suçlar, devlet sırlarına karşı suçlar ve casusluk suçlarından hüküm giymemiş olması
• Çeşitli terör suçlarından hüküm giymemiş olması
• Çalıştığı kurumla basın çalışanı sözleşmesi imzalamış olması
• Medya faaliyeti dışında ticari faaliyette bulunmaması gibi ibareler yer aldı.
13’üncü madde: Değiştirilmeden kabul edilen maddeyle yabancı medya mensuplarının basın kartı alma şartları belirlendi. Şartlar arasında görevlendirme belgesi, çalışma izinlerinin olması, bağlı bulundukları ülkelerin Türkiye’deki büyükelçilik, elçilik veya konsolosluklarından aldıkları takdim mektubunu sunmaları gibi ibareler yer aldı.
14’üncü madde: AKP ve MHP’nin önergesiyle değiştirtilerek kabul edilen maddeyle, basın kartı başvurularını değerlendirecek komisyonun kimlerden oluşacağını belirleyen madde Basın Kanunu’na eklendi. Maddenin son haliyle komisyonlarda görev alacak kişi sayısı 19 olurken, 19 kişiden 11’i İletişim Başkanlığı tarafından belirlenirken, 8 kişiyse meslek örgütleri tarafından belirlenecek:
• İletişim Başkanlığı’nı temsilen üç üye
• Basın meslek örgütlerinden basın kartı sahibi en fazla olan üyeye sahip olan örgütten bir üye
• İstanbul, Ankara ve İzmir illerinde kurulu meslek kuruluşlarından en fazla basın kartı sahibi üyesi bulunan meslek kuruluşunu temsilen birer üye
• İstanbul, Ankara ve İzmir illeri dışında kurulu meslek kuruluşlarından en fazla basın kartı sahibi üyesi bulunan meslek kuruluşunu temsilen bir üye
• Sürekli basın kartı sahipleri arasından İletişim Başkanlığı tarafından belirlenecek dört üye
• Ulusal düzeyde yayın yapan radyo, televizyonların çalışan ve yöneticilerince kurulan meslek örgütlerinden en fazla üyesi bulunan örgütün belirleyeceği bir üye
• Göreve bağlı basın kartı sahibi gazeteciler arasından İletişim Başkanlığı tarafından belirlenecek bir üye
• İşçi sendikası şeklinde faaliyet gösteren sendikalardan basın kartı sahibi üyesi en fazla olan sendika tarafından belirlenecek iki üye
• İletişim Fakültesi dekanları veya basın kartı sahibi gazeteciler arasından İletişim Başkanlığı tarafından belirlenecek üç üye
