MİNEZ BAYÜLGEN
Remres Araştırma, kısa bir süre önce kuruldu. Şirket, kendi geliştirdikleri yazılım ve bu yazılımla uyumlu cihazlarla saha araştırmaları yapıyor.
Hiçbir parti ya da kurumla ilişkileri olmadığını söyleyen Remres Araştırma’nın Genel Müdürü Emre Şişmanlar ile son yaptıkları anketin sonuçlarını ve ittifaklar ile cumhurbaşkanı adaylarının toplum nezdinde yarattıkları etkiyi konuştuk.
‘Cumhur ittifakı düşüyor, millet ittifakı yükseliyor’
Yaptığınız araştırmalara göre cumhurbaşkanı ikinci turda mı belirlenecek?
Evet, bu duruma kesin gözüyle bakıyoruz.
Mayıs sonu Haziran başını kapsayan bir anket çalışmanız oldu. Daha önceki anketlerinizde cumhur ve millet ittifaklarının oy oranı neydi, şimdi ne?
Cumhur ittifakı düşüyor, millet ittifakı yükseliyor. Mayıs başında ‘cumhur ittifakı’ yüzde 44.2 iken şimdi yüzde 43.9’a geriledi. ‘Millet ittifakı’ysa yüzde 43.4 ile başlamıştı. Son ölçümlere göreyse 43.5- 43.7 bandında çıkıyor.
Millet ittifakı yükseliyor diyorsunuz ama hala başa baş bir tablo ortaya çıkıyor…
Evet, kafa kafaya bir yarış bu. Bu yüzden de Meclis’te ne cumhur ne de millet ittifakı 301’i buluyor. İttifakların dışındaki HDP de yüzde 12.1 çıkıyor.
‘HDP’nin oyu İstanbul’da biraz düştü ama artacak’
HDP, 7 Haziran seçimlerinde yüzde 13.12 oranında oy almıştı. HDP’deki bir puanlık düşüş belirli bir bölgede mi yaşanıyor yoksa genel mi?
HDP, Güneydoğu’daki oylarını koruyor. Batı’daki oylarda küçük bir düşüş var. Örneğin İstanbul’da 11.9’a indi. 7 Haziran’daysa bu rakam biraz daha yüksekti. Özetle HDP, 7 Haziran ve 1 Kasım arasında bir yerde duruyor.
Batı’daki seçmenden, baraj riski nedeniyle HDP’ye destek gelir mi?
Fotoğraf: HDP
Evet, sadece “Aman baraj altı kalmasın” diyerek HDP’ye oy verecek bir miktar seçmen var. Ancak biz ve pek çok şirket de HDP’nin gayet rahat baraj üstünde olduğunu görüyoruz.
‘HDP seçmeni de taktik oy kullacak’
CHP ile HDP arasında bir oy gecişkenliği var mı?
Var. Muharrem İnce faktörü ve HDP’nin olası bir baraj riski karşısında hareket eden bir CHP-HDP seçmeni görüyoruz. Kimi HDP’li, Selahattin Demirtaş’ın ikinci tura kalmasını gerçekçi bulmuyor. Bu yüzden ilk turda milletvekili seçimlerinde partisi HDP’ye, cumhurbaşkanlığında da İnce’ye oy verecek. Benzer durum CHP tabanında da var. “Benim cumhurbaşkanı adayım İnce’dir ama barajı mutlaka geçmesi gerekir, oyum HDP’ye” diyen de bir CHP kitlesi oluştu.
‘Muharrem İnce Güneydoğu’dan çok ciddi bir oy alacak’
CHP ve HDP arasındaki oy geçişkenliği Türkiye’nin hangi bölgesinde daha çok ortaya çıkıyor ?
Bu konuda şaşırtıcı sonuçlar alıyoruz… Örneğin, CHP’nin bir adayı olarak Muharrem İnce’nin Güneydoğu bölgesinden çok ciddi bir oy almasını bekliyoruz.
Bu durumda İnce Kürt seçmenin oyunu rahatlıkla alıyor mu?
Bakın Muharrem İnce’nin diğer adaylardan sıyrılan çok ciddi bir avantajı oldu. Diğer cumhurbaşkanı adayları aynı zamanda partilerinin genel başkanları. İnce dışındaki adayların tamamı partilerinin milletvekili listelerinin belirlenmesi, il yönetimleri, genel seçim işleriyle de uğraştı.
‘Akşener’e gidecek CHP oyları yerinde kaldı’
Bu tablo İnce’ye nasıl bir avantaj sağladı?
Tüm cumhurbaşkanı adayları partilerinin işleriyle uğraşırken, İnce alanlara en hızlı inen kişiydi. Ve bunun meyvesini de fazlasıyla topladı. İnce, Kürt seçmenin oylarını rahatlıkla alabiliyor. Ve aynı zamanda Meral Akşener’e kayacak CHP oylarını da konsolide ediyor.
‘İkinci turda Erdoğan’ın oyu yüzde 42.2, İnce yüzde 41.9’
CHP’nin yaptırdığı anketlere göre Erdoğan’ın karşısında İnce, İYİ Parti’nin anketlerine göreyse Erdoğan karşısında Akşener ikinci tura kalıyor. Sizde ne çıktı?
Bizim sonuçlarımıza göre ilk turda Tayyip Erdoğan 42.2, Muharrem İnce 24.6, Meral Akşener 16.9, Selahattin Demirtaş, 12.3 Temel Karamollaoğlu 3.8, Doğu Perinçek de 0.2 oy alıyor.
İkinci turda nasıl bir dağılım var?
Erdoğan ve İnce kalırsa, Erdoğan yüzde 42.2, İnce yüzde 41.9 ile başlıyor. Erdoğan- İnce finalinde kararsızlar 9.4; oy vermem diyenlerse 6.5.
Kararsızlar dağıtıldığında ne oluyor?
Matematiksel olarak yüzde 51,52 gibi bir oyla Tayyip Erdoğan çıkıyor. Ancak kararsızları dağıtamayız. Sağlıklı olmaz.
Neden?
HDP seçmeninin ne yapacağını bilmiyoruz. Ayrıca 24 Haziran akşamı Meclis’te hiçbir ittifakın çoğunluğu alamadığını görüyoruz. Bu durumun seçmen üzerinde ikinci tur için nasıl bir psikoloji yaratacağını da kestiremiyoruz.
‘İkinci tura Akşener kalırsa, HDP seçmeni kararsız’
Finalin adı Tayyip Erdoğan ve Meral Akşener olursa, oranlar nasıl çıkıyor?
Tayyip Erdoğan 42.1, Meral Akşener ise yüzde 40.1 ile başlıyor. Kararsızlar bu kez 6.8’e iniyor ancak “Oy kullanmayacağım” diyenler yüzde 11’e çıkıyor.
Bu kitle Kürt seçmenden mi oluşuyor?
Evet, burada HDP faktörü var.
‘İnce’nin adaylığıyla Akşener’in oyu yüzde 20.6’dan yüzde 17.1’e düştü’
Fotoğraf: DHA
Muharrem İnce’nin CHP’nin cumhurbaşkanı adayı olacağı belli olmadan önce İYİ Parti lideri Meral Akşener’in durumu neydi? İnce açıklandıktan sonra Akşener’in oyunda bir değişim oldu mu?
Akşener-İnce arasındaki oy geçişkenliği ve böylesine keskin bir artış /düşüş başka hiçbir cephede yaşanmadı. İnce ismi henüz ortaya atılmadan evvel yüzde 21.7 idi. O tarihte de Meral Akşener’in oyu yüzde 20.6 civarındaydı. İnce, adaylığının açıklanmasından kısa süre sonra 24.7’ye çıkarken, Akşener bir anda yüzde 17.1’e indi.
Son çalışmanıza göre İnce ve Akşener’in oy oranları ne çıkıyor?
Muharrem İnce oylarını 24.6’ya çıkarıyor, Akşener ise 16.9’a gerilemiş gözüküyor.
‘HDP olmadan Erdoğan ve İnce kafa kafaya’
Araştırmalarınız ikinci turda Erdoğan’ın karşısında kimin olacağını gösteriyor?
Biz, Erdoğan’ın karşısında İnce’yi görüyoruz. İkinci turda her ikisinin de oy oranları da birbirine çok yakın çıkıyor.
‘AK Parti’nin ittifaksız oyu yüzde 33.3 çıkıyor’
Tüm partilerin teker teker oyları ne?
Hiçbir ittifak oluşmasaydı, AK Parti yüzde 33.3; MHP yüzde 4.4; CHP, 19.4; İYİ Parti 12.6; HDP, 8.7; Saadet Partisi, 3.5; kararsızlar 8.4; “Oy vermem” diyenlerse 8.3 olarak çıkıyor.
Kararsızların da bu seçimlerde kilit seçmen rolü oynadığı söyleniyor. Karasızların oranı ne?
İlk anketimizde yüzde 9.5’lik bir kararsız kesim vardı. 7.8’lik bir kısım da “Ben oy vermeyi düşünmüyorum” diyordu.
‘Daha çok genç seçmen kararsız’
Emre Şişmanlar
Neden oy vermeyi düşünmüyorlar?
Bu, her seçimde karşılaşılan bir tablodur. Özellikle siyasete ilgi duymayan gençlerde daha sık gözlemlenir. Ancak sonunda büyük çoğunluğu da son gün kararını verip oy kullanma eğilimi gösterir.
Oy vermeyi tercih etmediğini söyleyenlerin oranı da kararsızlar gibi dağıtılıyor mu anketlerde?
Hayır “Oy vermeyi düşünmüyorum” diyenleri gözardı ediyoruz.
‘Kararsızların oyu 9.5’ten, 7.1’e düştü; daha da düşecek’
Kararsızlar düştü mü?
Düştü. Mayıs ayı başında 9.5 çıktı, sonra 7.2’ye, ardından da 7.1’e indi. 2.5 puana yakın bir düşüş var. İnsanlarda oy kullanma ivmesi çok net yükselmiş durumda.
Seçimlere sadece 20 gün kaldı. Kararsızlar neyi bekliyor, adaylar yeterince tanınmadı mı? Gerçekten kararsızlık mı yaşıyorlar yoksa korkudan mı fikirlerini açıklamıyorlar?
Seçmenlerdeki korku faktörünün azaldığını açıkça görüyoruz. Ancak muhalefetin “Korkan kesimin tamamı bize yakındır” anlayışı da doğru değil. Siyasete çok ilgi duymayan ve seçim günü “Başımızda bir iktidar var, seçmekten sıkıldık, verelim bitsin” diye oy kullananlar da olacak.
Bu seçimin kararsızları, daha önceki seçimlerin kararsızlarından daha mı fazla?
Hayır, daha az ve de giderek bu oran düşüyor.
‘Fikrini açıklamayan seçmenin korkusu azalıyor, anketlere katılım iştahı artıyor’
Gezici Araştırma’nın sahibi Murat Gezici, çok sayıda haneye gittiklerini ve bu kapıların da çoğunun yüzlerine kapandığını açıkladı. Aynı tabloyla siz de karşılaşıyor musunuz?
Anket yaptığınızda kapıyı kapatan kadar sokakta bizi çevirip “Bize de sorun, biz de konuşmak istiyoruz; niye sormuyorsunuz kardeşim, bana da anket yap” diyenler var. Aksine toplumda anketlere katılma adına bir iştah var.
Gezici, bir dip dalga ile karşılaşabileceğimizi de söyledi. Ancak bu dip dalganın ne olduğu anlaşılmadı. Siz bu tanımdan ne anlıyorsunuz?
Gezici’nin dip dalga söyleminden ben özellikle cumhur ittifakındaki pek çok kişinin kararsız olduklarını belirttiklerini ama aslında bu kitlenin İYİ Parti’ye yöneleceklerini iddia ettiğini anladım.
Sizin çalışmalarınızda da AKP- MHP’ye artık oy vermeyecek ve İYİ Parti’ye yönelecek yoğun bir seçmen kitlesi çıktı mı?
Biz böyle bir dip dalga göremedik. Gezici’nin sonuçlarına bakıldığında da böyle bir oran çıkmıyor. Hiçbir şirkette de görmüyoruz.
‘Seçmen açısından eğitim sorunu, terörün önüne geçti’
Seçmenin, son kararını belirlerken gözönüne aldığı en temel sorun hangisi?
Uzun süredir ekonomi… Bu konuda kapsamlı bir araştırma yaptık. Ve gördük ki, seçmenin birinci şikayeti ekonomi; ikinci şikayeti de işsizlik. Yani yine ekonomi.
Türkiye’nin en büyük sorunları sıralamasında ekonominin ardından terör mü geliyor?
Daha önce terördü. Ama şimdi eğitim. Eğitim sorunu terör korkusunu geçti.
Terör sorunu kaçıncı sırada peki?
Dördüncü sırada. Ancak beşinci sıradaki sorun ilginç. Daha önceki çalışmalarımıza göre sıralaması en çok yükselen sorunlardan biri dış politika oldu. Bunun arkasından da sağlık geliyor.
Türkiye’nin her bölgesinde ekonomik kriz fark edildi mi? Birçok insan ekonomik zorluk yaşadığını söylüyor mu?
İkinci araştırmamızda seçmene ekonomik gidişatı nasıl gördüklerini sorduk. “Kötüye gidiyor” diyenlerin oranı yüzde 67.8 çıktı. Bu oran bize cumhur ittifakının içindeki yüzde 15-20’lik kesimin de olduğunu gösteriyor.
Muhafazakar Kürt seçmenin hangi ittifaka oy vereceği anketlerde hala netleşmedi. Sizde durum nedir?
Selahattin Demirtaş’ın tutuklu olması nedeniyle daha evvel AK Parti’ye oy vermiş Kürt seçmenden de, tabandan da HDP’ye bir kaçış var. Demirtaş’ın tutukluluğu ve MHP ile yapılan ittifak rahatsızlık yaratıyor.
‘Saadet Partisi’nin oyu yüzde 4.1, daha da artacak’
Fotoğraf: DHA
Saadet Partisi, 7 Haziran’da yüzde 2.1 oy almıştı. Saadet’in millet ittifakına katkısı ne oldu?
Saadet Partisi’nin oyu şu an 4.1 civarında. Bu rakamın daha da artmasını bekliyoruz. Saadet’in millet ittifakının içinde yer alması her kesimden muhafazakar seçmeni de çok çekiyor.
‘Millet ittifakı toplumdaki ilişkileri yumuşattı’
Millet ittifakı halk üzerinde nasıl bir sosyal etki yaratıyor?
Toplumda muazzam bir yumuşama hali yaratan bir ittifaktan söz ediyoruz. Sosyal demokratı, muhafazakarı, demokratı, vatanseveri bir araya getiren bu ittifak seçmeni çok cezbediyor. İttifak içerisinde yer alan partilerin birbirlerine karşı olan nazik yaklaşımları da halkı çok etkiliyor.
‘MHP’li seçmenin ciddi bir bölümü Erdoğan’a oy vermeyecek’
MHP’nin AKP ve Erdoğan’a getirdiği oy yüzde kaç çıkıyor?
Kararsızları dağıttıktan sonra MHP’nin yaklaşık 4.5 ila 5 arasında bir oyu var. Ancak bu yüzde 5 içinde cumhurbaşkanlığı seçimlerinde Tayyip Erdoğan’a oy vermeyecek sadece AKP-MHP ittifakına oy verecek hatırı sayılır bir MHP seçmeni var.
Kısa bir süre önce partilerin milletvekili adayları açıklandı. Bu adaylar, seçimde/seçmende ne kadar etkili oluyor?
Büyük illerde yaşayanlar için adayların çok bir önemi yoktur. Ancak küçük illerde milletvekili adayları çok etkili oluyor.
‘Meydanlardaki coşku önemli bir gösterge’
Seçim meydanlarının dolması ya da dolmaması bir gösterge midir?
Meydanların dolmasından ziyade gelen kitlenin heyecanını ve coşkusunu baz almak lazım. Bu duygular çok şey gösterir. Bugün hem Akşener, hem İnce, hem de Karamollaoğlu meydanları coşturmayı başarıyor.
‘Toplumun yaklaşık yüzde 40’ı hala meclis seçimini bilmiyor’
Toplumun önemli bir kısmının 24 Haziran’da sadece cumhurbaşkanı seçileceğini düşündüğünü söylemiştiniz. Bu konuda bir değişim oldu mu?
Hayır. Seçmenin yüzde 40’a yakını hala iki farklı seçime gidildiğini kavrayamadı. Hala ittifakları bilmeyenler var.
Bu bilgisizliğin sorumlusu kim?
Hem iktidar, hem muhalafet, hem de medya, seçmene iki türlü seçimlere gittiğimizi duyuramadı. İktidara da muhalefete de yakın kanalları açın. Hepsi 24 Haziran’da Türkiye’de sadece cumhurbaşkanı seçimleri yapılacakmış gibi yayınlar yapıyor. Bakın, Türk insanında lidercilik vardır. Günün sonunda her şeyi lideriyle ilgili yorumlar.