Kullanılan silahlar… Motorlu araçlar… Propaganda için çekilen videolar… Uluslararası seyahatler için harcanan paralar… ‘Savaşçılar’a ödenen maaşlar…
Başta konuşlandığı bölge olmak üzere neredeyse bütün Batı dünyasını tehdit altında tutan IŞİD, bütün bunlar için nasıl bir finansal kaynağa sahip?
Görünen o ki örgütün herhangi mali bir sorunu yok.
ABD Hazine Bakanlığı’na bağlı Terör ve Mali İstihbarat Birimi Sorumlusu David Cohen, geçtiğimiz Ekim ayında yaptığı bir açıklamada IŞİD’i, ‘muhtemelen en iyi finanse edilen terörist grup’ olarak tanımlamıştı.
Peki örgüt bütün bu parayı nereden buluyor?
12 maddede IŞİD’in ‘kurutulması zor’ finansman kaynakları:
1. Petrol
Fotoğraflar: Reuters
Suriye’de ve Irak’ta zaptettiği bölgelerdeki petrol yatakları, IŞİD’in ana gelir kaynaklarından biri.
Örgüt petrolü genellikle küçük, mobil rafinerilerde inceltip, kamyonlarla Türkiye sınırına gönderiyor ve mal burada petrol tüccarlarına veya simsarlara satılıyor ya da başka bir malla takas ediliyor.
Ticaret yasadışı olduğundan, petrol normal değerinin altında verilirken, kaçakçılar, satış veya takası koordine etmek için Whatsapp gibi mesajlaşma hizmetlerini kullanıyor.
Petrol satışı başlangıçta IŞİD’in gelirinin büyük bir çoğunluğunu oluştururken, örgütün petrol ve doğalgaz kaynaklarına yönelik ABD’nin başını çektiği hava saldırıları sonucu, gelirin yarı yarıya düştüğü bildiriliyor.
2. Vergilendirme/Gasp
Geniş bir coğrafi alanın yönetimini elinde bulunduran örgüt, burada yaşayan insanlara vergi yükümlülüğü getiriyor.
Bu vergilerin bir kısmı normal devletlerin vatandaşlarına uyguladıklarıyla benzerlik gösterirken, bazıları ‘gasp’ mantığıyla alınıyor.
Satılan ürünler, elektrik, su ve telekomünikasyon gibi hizmetler, çalışanların maaşları, örgütün kontrolündeki topraklara giriş yapan kamyonlar, banka hesaplarından çekilen nakitler, gayrımüslimler, tüm bunlar IŞİD’in vergi topladığı kalemlerden bazıları…
Bir araştırmaya göre IŞİD’in vergilendirme ve gasp ‘sistemi’, örgüte yılda yaklaşık 360 milyon dolar gelir sağlıyor.
3. Fidye
Birleşmiş Milletler’in Ekim 2014’te yayınladığı bir rapora göre, IŞİD geçtiğimiz yıl sadece fidyeden, 35 ile 45 milyon dolar arasında bir gelir elde etmiş.
Yabancı ülkelerin vatandaşlarını kaçırdığı gibi, örgüt fidye için kendi yönetiminde yaşayan yerli halktan insanları da kaçırıyor. Yabancı rehinelerin aksine, yerli rehineler dünya basınında pek yer bulmuyor.
4. Bağışlar
Zengin bağışçılar, diğer birçok terör örgütünün aksine IŞİD’in birincil gelir kaynağı olmasa da, yine de bu kaynak aracılığıyla önemli bir finasman akışı sağlanmakta.
Tahminlere göre IŞİD 2013-2014 döneminde, Suudi Arabistan, Katar, Kuveyt ve Birleşik Arap Emirlikleri’nden iş insanları, zengin aileler ve diğer bazı bağışçılardan, yaklaşık 40 milyon dolar gelir elde etmiş. Bu bağışların ana dürtüsü ise İran ve Esad yönetimi korkusu.
5. Antika satışı
Suriye ve Irak’ta yönetimi ele geçirdiği bölgelerde, müzelerin, özel kolleksiyonların ve arkeolojik alanların kontrolünü de ele geçirdiğinden, bu örgüte, büyük bir tarihi eser ve değerli sanat eseri katkısı da sağlamış durumda.
Son tespitlere göre örgütün elinde en az 4 bin 500 kültürel sit alanı var. Bu antik mirasın bir kısmı yerle bir edilmiş olsa da, geriye kalanı çoğunlukla Türkiye ve Ürdün üzerinden Avrupa ve diğer gelişmiş ülkelere kaçırılmış.
Araştırmalara göre antika satışı, yasadışı petrol satışından sonra örgütün diğer büyük gelir kaynağı; yılda 100 milyon doların üzerinde bir gelirden söz ediliyor.
6. Irak bankaları
ABD Hazine Bakanlığı’nın verilerine göre IŞİD 2014 yılında Irak’ın kuzey ve batısında zaptettiği devlet bankalarından en az yarım milyar dolar tutarında nakit ele geçirmiş.
7. Yağma
IŞİD, Irak’ta yönetimine geçen bölgelerde, Amerikan taşıtları, silahları ve cephaneliğinin yanı sıra inşaat malzemeleri, jeneratörler, elektrik kabloları, arabalar, mobilya gibi birçok mala el koyup, bunları ya kullanmış ya da satmış.
8. Emlak
Bir araştırmaya göre örgüt, öldürülen ya da bölgeyi terk eden insanların mülklerini kiralayarak veya açık artırmayla satarak da gelir elde ediyor.
9. Yabancı savaşçılar
IŞİD için savaşmak amacıyla yabancı ülkelerden gelenler de, diğer gelir kaynaklarına göre sınırlı rakamlar olsa da, örgüte sağlam para taşıyor.
10. Tarım
Fotoğraf: DHA
Suriye ve Irak’ın en verimli topraklarının bir bölümü şu anda IŞİD’in kontrolünde. Bu topraklarda önemli ölçüde buğday ve arpa üretimi var. Ekinler karaborsada yarı fiyatına satılıyor olsa da yine de örgüte yıllık 200 milyon dolar gelir sağlıyor.
11. Fosfat, çimento ve kükürt
IŞİD’in ele geçirdiği topraklar, fosfat, çimento ve kükürt bakımından zengin doğal yataklara sahip.
Bir araştırmaya göre fosfatın örgüte, yıllık 50 milyon dolar gelir kazandırdığı tahmin ediliyor. Fosforik asit ve sülfürik asitten gelen ‘indirimli’ gelir ise tahmini 300 milyon dolar.
12. İnsan kaçakçılığı
IŞİD, Yezidi ve Şii Türkmen azınlıklar da dahil olmak üzere birçok kadını ve genç kızı, gerek evlilik gerekse seks köleliğinde kullanılmak maksadıyla satıyor.