Avrupa Birliği’nin (AB) yürütme organı Avrupa Komisyonu’nun Türkiye ile ilgili ilerleme raporunda neredeyse her alanda gerileme olduğu görüşüne yer verildi.
15 Temmuz darbe girişiminin ardından ilan edilen OHAL kapsamındaki uygulamaların eleştirildiği 2016 Türkiye İlerleme Raporu’nda özelilkle ifade özgürlüğü, yargı bağımsızlığı ve demokrasinin uygulanması gibi konularda yaşanan gerilemeye dikkat çekildi.
Raporun yayınlanmasından hemen önce Avrupa Parlamentosu (AP) Türkiye Raportörü Kati Piri, Türkiye’yle AB üyelik görüşmelerinin dondurulmasını istemişti.
OHAL uygulamalarında ölçülülük çağrısı
OHAL konusuna geniş yer verilen raporda, Türkiye’ye ölçülülük çağrısı yapan komisyon, “Alınan her önlemde gereklilik ve ölçülülüğün sağlanması güvence altına alınmalı. Türkiye, her durumda Türkiye, her durumda masumiyet karinesi, ceza sorumluluğunun bireyselliği, yasal kesinlik, savunma hakkı, ve silahların eşitliğine tam saygının da aralarında bulunduğu hukukun üstünlüğünün temel ilkelerinin bir kenara itilmemesine özen göstermeli” dedi.
Yargı bağımsızlığı 15 Temmuz’dan sonra azaldı
Yargı bağımsızlığı konusunda durumun kötüleştiği tespiti yapılan raporda, “Geçen yıl özellikle yargı bağımsızlığı konusunda gerileme yaşandı. Durum, darbe girişiminin ardından daha da kötüleşti” denirken, “Ancak hukukun üstünlüğü ve temel haklar Avrupa standartlarıyla uyumlu değil” ifadesine yer verildi.
İfade özgürlüğü alanında gerileme yaşandı
Yaklaşık 110 bin asker, hakim, öğretmen ve gazetecinin görevden alındığı, gözaltına alındığı ya da tutuklandığını hatırlatılan raporda, insan kaynakları yönetiminde gerileme yaşandığına dikkat çekilerek bunun üyelik kriterleriyle uyuşmadığı belirtildi.
Raporda, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi (AİHS) ve AİHM içtihatlarında yer alan hakların uygulanmadığı, bazı adımlar atılmış olmasına rağmen güçlü denetim mekanizması olmamasının bunların uygulanmasını ve etkisini engellediği görüşüne yer verildi.
Komisyon, Türkiye’ye ifade özgürlüğü konusunda endişesini bildirirken, “Önümüzdeki yıl Türkiye, terörle mücadele operasyonları da dahil olmak üzere, ifade özgürlüğüne yönelik gereksiz kısıtlamalardan sakınmalı” dedi.
TMK, AB normlarına uygun değil
Türkiye’nin AB ile arasında ihtilaf konusu olan Terörle Mücadele Kanunu’a (TMK) değinilen raporda, “Terörle mücadele kanunu, kapsamı ve tanımı bakımından AB normlarına uygun değil, uygulanması da temel haklar bakımından ciddi endişe kaynağı” dendi.
‘HDP’li vekillerin tutuklanması endişe kaynağı’
Dokunulmazlıkların kaldırılmasının ‘endişe kaynağı’ olduğu belirtilen raporda, siyasi partilere ilişkin yasal çerçevenin Avrupa standartlarıyla uyumlu hale getirilmesinin başarısızlıkla sonuçlandığı görüşüne yer verilirken, eş başkanlar da dahil 10 HDP’li vekilin tutuklanmasıyla ilgili “Avrupa standartlarıyla uyumlu değil” dendi.
‘İdam cezasının reddi Avrupa normlarının vazgeçilmez unsuru’
Komisyon, darbe girişiminin ardından düzenlenen ‘demokrasi nöbetleri’nde dile getirilen ve daha sonra Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın önüne geldiği takdirde onaylayacağını söylediği idam cezası ile ilgili de şu tespiti yaptı: “AB, idam cezasının reddinin Avrupa normlarının vazgeçilmez bir unsuru olduğunu ve Türkiye’nin de bu konuda uluslararası yükümlülüğünün bulunduğunu hatırlatır.”