14 Mart’ta hayatını kaybeden İngiliz fizik profesörü Stephen Hawking, son söyleşisinde, Evren’e gözlerimizi yeni açtığımızı söylemiş.
Fotoğraflar: Reuters
Hayatını kaybetmeden önce ekim ayında BBC’nin bilim muhabirine ‘nötron yıldızlarının çarpışması sonucu oluşan yerçekimsel dalgalar’ hakkında konuşan Profesör Hawking’in söyleşisinden kısa bir bölüm haberde kullanılmış, tam metin düne kadar yayınlanmamıştı.
‘Tam bir dönüm noktası’
BBC Türkçe’nin aktardığı sölşeside , Hawking’in gözünde Evren muhteşem güzellikte ama bir o kadar da gizemli bir yer.
İki nötron yıldızının çarpışmasının gözlenmesinin ‘tam bir dönüm noktası’ olduğunu söyleyen fizikçi, yerçekimsel dalgaların kaynağının ilk kez tespit edildiğini ve kısa gama ışını patlamalarının nötron yıldızlarının çarpışmasıyla ortaya çıktığını söylemiş: “Kozmolojide mesafelerin ölçümü için yeni bir yöntem ortaya çıktı. Müthiş yoğunluğu olan maddelerin özü hakkında da çok şey öğrendik.”
‘İlk kez yeni bir mesafe ölçüm yöntemi’
Bu çarpışmanın yaydığı elektromanyetik dalgaların, yıldızların yaydığı ışık ile yıldız mesafeleri arasında da ilişki kurmaya imkan verdiğini belirten Hawking, elektromanyetik radyasyonun gökyüzündeki bir cismin milimetrik yerini söyleyebildiğini, böylece kozmoloji alanında ilk kez yeni bir mesafe ölçüm yöntemi elde edildiğini ifade etmiş: “Nötron yıldızlarının kütle yoğunluğu çok yüksek. Böyle bir şeyi laboratuvarlarda deneylerle taklit etmek imkânsız. Nötron yıldızlarının çarpışmasının yarattığı elektromanyetik sinyaller, kütle yoğunluğu bu kadar yüksek maddelerin davranışı konusunda bize çok şey söyleyecek.”
‘Kara delikler için ilk test oldu’
İki nötron yıldızının çarpışması sonucunda ‘kara deliklerin’ oluşabileceğinin teoride bilindiğini ifade eden Hawking son deneyle ilgili şöyle konuşmuş: “Ancak gözlemlenen son olay bizim için ilk test oldu. Yıldızların çarpışması sonucunda kütle yoğunluğu daha da fazla olan bir hiper nötron yıldızı ortaya çıkıyor. Bu yıldızın patlaması sonucunda da kara delik oluşuyor. Bu olay, süpernova ya da nötron yıldızı ile normal yıldız birleşmeleri sonucu oluşan kara deliklerden çok daha farklı. Eldeki verilerin analizi, teorik modeller ve süper bilgisayarların yardımıyla kara delik oluşumunun dinamikleri ve gama ışını patlamaları hakkında çok daha fazla şey öğrenebileceğiz.”
‘Hâlâ gözlerimizi ovuşturuyoruz’
İngiliz fizikçi, yerçekimsel dalgaların gözlenmesinin izafiyet teorisinin de test edilmesine imkân tanıyacağını kaydederek kimileri için ‘karanlık maddenin dışarıda bırakılması için izafiyet teorisinin güncellenmesi gerektiğini’ belirtmiş: “Yerçekimsel dalgaların ölçümlenmesi, izafiyet teorisinde yapılabilecek modifikasyonlar için de bir temel oluşturabilir. Evren’i gözleme yöntemlerindeki değişiklikler bugün öngöremeyeceğimiz sürprizleri karşımıza çıkarabilir. Hâlâ gözlerimizi, hatta kulaklarımızı ovuşturuyoruz. Yerçekimsel dalgaların sesine yeni uyandık.”