Çoğu deri kanserinin güneşin UV ışınlarına maruziyetten kaynaklandığını söyleyen Florida Üniversitesi Onkoloji Anabilim Dalı öğretim üyesi Dr. İlyas Şahin, bazı iddiaların aksine, “Güneşten koruyucu kremler değil, güneş kanser yapar” dedi.
Twitter hesabı üzerinden, konuyla ilgili bilgi paylaşan Şahin, UV ışınları deri hücrelerinde mutasyonlara sebebiyet verebildiğinden güneşin deri kanseri gelişiminde açık bir risk faktörü olduğunu hatırlattı.
Bununla ilgili kanıt ve yayınlar güçlü ve çok sayıda olduğunu vurgulayan uzman hekim, şunları dedi: “Yani çoğu deri kanseri, güneş ışınlarının UV ışınlarına maruziyetten kaynaklanır. En yaygın deri kanseri türleri olan bazal hücreli ve skuamöz hücreli kanserler genellikle vücudun güneşe maruz kalan bölgelerinde bulunur. Bu tür kanserlerin oluşumu genellikle bir ömür boyu güneşe maruz kalmayla ilişkili.”
Melanomun oluşmasında da etkili
Güneş kanserinin en bilinenlerinden biri de melanom. Daha ciddi ancak daha az sıklıkta görülen bir deri kanseri türü olan melanomda da güneşe maruz kalmanın etkisi var.
Bununla birlikte, vücudun hiç güneşe maruz kalmayan bölgelerinde de melanomlar oluşabildiğini hatırlatan Şahin, şunları söyledi: “Melanomların yaklaşık yüzde 10’u aile öyküsü olan kişilerde görülür. Virüsler, kimyasallar ve çevresel kirleticiler gibi faktörler nedeniyle güneşle ilgisi olmayan küçük bir melanom oranının da ortaya çıkması mümkün. Bunu doğrulamak için daha fazla araştırmaya ihtiyaç olduğunu da hatırlatalım. Güneşe direk maruz kalmayan bölgelerde bazen melanom olması bazılarının ‘güneş kanser yapmaz’ yorumlarına sebep oldu.”
Uluslararası Kanser Araştırma Ajansı (IARC) da konuyla ilgili olarak güneş radyasyonunun (UVA, UVB ve UVC dahil) insanlar için kanserojen olduğunu söylüyor. Ayrıca UV yayan bronzlaşma cihazlarını (solaryum) da kanserojen sayıyor.
IARC gibi kurumlar bilim insanlarının bir araya gelip binlerce kanıtların incelenmesiyle bu açıklamaları yaptığını vurgulayan uzman doktor, “İnsanların aklını karıştırma amaçlı bazıları, güçlü olmayan kanıtlarla (bazı makale paylaşımları yaparak) bu açıklamaların aksini iddia ediyor” dedi.
ABD Ulusal Toksikoloji Programı (NTP), Ulusal Sağlık Enstitüleri (NIH), Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezleri (CDC) ve Gıda ve İlaç İdaresi (FDA) dahil olmak üzere birkaç farklı devlet kurumunun bölümlerinden oluşuyor. NTP de benzer şekilde kanıtlar ışığında, güneş radyasyonunun kanserojen olduğunu söylüyor.
FDA güneş kremi öneriyor
Gelelim güneş kremi meselesine. FDA, cildi güneşten korumak için önerileri arasına güneş kremini de dahil ediyor. Bazı araştırmacılar, güneş kreminde bulunan birtakım kimyasallar hakkında endişelerini dile getiriyor.
Örneğin Mayıs 2021’de Valisure adlı bağımsız bir araştırma laboratuvarı, 78 güneş kremi ve güneşle ilgili üründe yüksek seviyelerde tekrar tekrar maruz kalındığında kansere yol açabilen bir kimyasal olan benzen izleri bulduğunu duyurdu. Ancak benzen, FDA tarafından ABD’de güneş kremi için kabul edilebilir bir etken madde olarak listelenmiyor.
FDA’nın, Valisure’ın bulgularını da değerlendirdiğini anlatan Şahin, şöyle devam etti: “Valisure’ın bulguları, test edilen ürünler arasında yer alan Coppertone ve Johnson & Johnson’ın 2021 yılında gönüllü olarak geri çağırmalarına yol açtı (güvenlik amaçlı). Edgewell Personal Care, 2022 yılında iç inceleme sonucunda bu ürünlerin bazılarında az düzeyde benzen bulması nedeniyle gönüllü olarak üç parti güneş kremi ürününü geri çağırdı. Yani kesin kanıt olduğu için değil, şüphe olduğu için bu ürünleri piyasadan çektiler.”
Güneş kremlerinin deri kanseri riskini azalttığı gösterildi
Bu endişelere rağmen, çok sayıda çalışma, güneş kreminin deri kanseri olma riskini azalttığını gösterdi. Örneğin güneş kreminin etkinliği ve güvenliği üzerine 2020 tarihli güçlü bir çalışma yüksek kaliteli kanıtların güneş kreminin cilt kanseri gelişme riskini azalttığını gösterdi.
Şahin, Ayrıca düşük kaliteli kanıtlar, bazı kimyasal güneş kremi bileşenlerinin sistemik olarak emildiğini göstermiş olsa da doktorlar insanların güneşe maruz kalmaktan kaçınamayacakları durumlarda güneş kremi kullanılmasını tavsiye ediyor” dedi.