ALTAN SANCAR
altansancar@diken.com.tr
@altansancarr
CHP’de seçim yenilgisinin ardından başlayan ‘değişim ve yenilenme’ tartışmaları devam ediyor. Kurultay sürecine hazırlanan CHP’de mahalle delegelerinin seçimleri sürerken, üç büyük kent dışında kalan Anadolu kentlerinde farklı dengeler ortaya çıkıyor. Diken, Anadolu’nun farklı kentlerindeki CHP’lilerle görüşerek kurultay sürecini ve değişim tartışmalarını okurlarıyla buluşturuyor. İlk durak Eskişehir.
Gezinin ilk durağı Eskişehir. Kurultaya 12 seçilmiş ve üç doğal olmak üzere 15 delege gönderecek kentte, ağırlıklı olarak ‘izle gör’ politikası öne çıkıyor. Kentin adı belediye başkanı Yılmaz Büyükerşen’le anılsa da CHP örgütü dendiğinde akla gelen ilk isim Odunpazarı Belediye Başkanı Kazım Kurt.
Kenti Meclis’te üç CHP’li bir İYİ Partili ve iki AKP’li olmak üzere altı milletvekili temsil ediyor. Son seçimlerde kentin toplam seçmen sayısı 710 bin 631 olurken, oy kullananların sayısı 647 bin 459’da kaldı. CHP’nin yarışı önde bitirdiği üç ilçe Odunpazarı, Han ve Tepebaşı oldu.
CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu ilk turda kentte yüzde 50,39 oy alırken, ikinci turda oyunu yüzde 55,41’e yükseltti. Kılıçdaroğlu partisinin aksine yarışı Mahmudiye ilçesinde de önde bitirirken, geriye kalan ilçelerde Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan daha fazla oy topladı.
Altı ilçe belediyesi CHP’de
CHP kentteki Alpu, Han, Mahmudiye, Odunpazarı, Seyitgazi ve Tepebaşı belediyelerini yönetiyor. Ayrıca kentin büyükşehir belediyesinin başında da CHP’li Büyükerşen bulunuyor. Büyükerşen, ‘kentin çehresini değiştiren isim’ olarak nitelendiriliyor ve beğeni topluyor. Parti içi siyasetse daha farklı.
Kentin kurultayda 15 delegesi bulunuyor. 12 delege seçimle gelirken, üç milletvekili doğal delege konumunda. İlde milletvekili isimlerinin belirlenmesinde ağırlıklı aktörse Büyükerşen.
İl başkanı Kurt’a yakın
Kılıçdaroğlu’yla bu konuda yakın çalışan Büyükerşen, vekil adayları ve belediye başkan adaylarının belirlenmesinde çok etkili. Mevcut vekillerden Utku Çakırözer ve Jale Nur Süllü, Büyükerşen’e yakın olarak değerlendiriliyor. İbrahim Arslan’ınsa Kazım Kurt’a yakın olduğu söyleniyor. Öte yandan Büyükerşen’in delegeler üzerindeki etkisiyse sınırlı. Burada devreye Kurt giriyor.
Kurt, parti içinde uzun yıllar örgütten gelen bir isim de olması nedeniyle etkili konumda. Onun delegelerin belirlenmesindeki etkisi, kendisine yakın bir ismin il başkanı olmasından da anlaşılıyor.
Odunpazarı’nın il başkanını belirlemek üzere 285 delegesi bulunuyor. Kurt, mahallelerden başlayarak doğrudan ve dolaylı yollarla delege seçimlerine etki ederek, ilçe başkanı ve delegeleri belirliyor. Nihayetinde il başkanını belirlemeye yakın sayıda delege elde ediyor. İl başkanını belirleyecek 600 delege sayısına ek olarak, 21 yönetim kurulu üyesi, dokuz disiplin kurulu üyesi, üç milletvekili ve bir de büyükşehir belediye başkanı oyu bulunuyor. Mevcut il başkanı Recep Taşel, Kurt’a yakın dursa da genel merkez dengelerini göz ardı etmeden hareket ediyor.
Büyükerşen-Kurt rekabeti
Kentte Büyükerşen’le Kurt arasında büyükşehir belediye başkanlığı için adı konmamış bir rekabet var. Kurt, genel merkezde değişim yaşanması halinde kendisi için büyükşehirin yolunun açılacağını düşünüyor. Lakin, Büyükerşen’in bir kez daha aday olması beklendiğinden ve genel merkezdeki mevcut yönetimin de Büyükerşen’den yana tavır alacağını bildiğinden ötürü, bunu açıktan ilan etmeme yolunu tercih ediyor. Tepebaşı belediyesinin başkanı Ahmet Ataç da büyükşehri gönlünden geçiriyor, ama Kurt ve Büyükerşen yarışında büyük bir şansının bulunmadığı kentteki CHP’liler tarafından görülüyor. Öyle ki Ataç, kendi ilçesindeki delegelerin tamamına hükmedemediğinden, mevcut güç merkezine göre konumlanmayı tercih ediyor.
Kurt’un en çok delege sayısına sahip ilçe Odunpazarı’nda etkin olmasının temelinde CHP örgütleriyle arasını iyi tutması yatıyor. Belediye yönetiminin parti örgütüyle arasını iyi tutacak adımlar atması Kurt’a güç katıyor.
Büyükerşen’e tepkiler
Büyükerşen’in belediye meclis üyelerinin de neredeyse tamamını kendisinin belirlemesi tepkilere neden oluyor. Belediye başkanları meclis üyelerini Büyükerşen’in itiraz etmeyeceği isimlerden belirliyor, zira genel merkez yönetiminin Büyükerşen’den yana tavır koyacağı biliniyor. Bu durum da parti içinde tepkilerin oluşmasına neden olsa da düzen bugüne kadar devam etti.
Kentte ‘delege ağası’ olarak adlandırılacak ağırlıklı isimler Kurt’un etkisiyle hareket ediyor. CHP’nin kentte 16 binden fazla üyesi bulunurken, bu mevcut üyelerden yalnızca 5 bin kadarı doğrudan parti tarafından tanınıyor. Geri kalan sayılar kendi aralarında üye olan, oy veren, delege seçimlerine katılanlar. Bu kesim ‘etkinliklere katılmayanlar’ ve ‘delege ağaları’ tarafından yönlendirilen üyeler olarak ikiye ayrılıyor.
2020 kurultayında parti meclisi üyeliği için kentte bir yarış vardı. Bu yarışta Büyükerşen etkisiyle Kılıçdaroğlu’nun anahtar listesinde yer alan Nuray Akçasoy parti meclisine (PM) giremezken, Gaye Usluer listeyi delerek kazandı. Bu durum Kurt ve Büyükerşen’in arasını kısmen açtı.
Kurt ‘değişim’ istiyor
Kentte vekillerin Büyükerşen tarafından belirleniyor olduğuna dair iddialar nedeniyle partililer tepkilerini dile getiriyor. Danışma kurulunun seçimlerin ardından yaptığı toplantıda üyelerin bir bölümü vekillerin belirlenmesinde ön seçim olmamasına itiraz etti. Kurul toplantısında Kurt değişim talebini dile getirirken, üyelerin büyük bir bölümü de değişimden yana tavır gösterdi. Büyükerşen’se danışma kurulu toplantısına katılmamayı tercih ediyor.
Kentin genelinde ‘değişim’ söylemi Kurt etkisiyle delegeye de yansırken, büyükşehir başkanlığının kimde olacağı, genel merkez yönetiminde genel delege dağılımı sonucu kimin güçleneceği, parti meclisi ağırlığının kimde kalacağı gibi faktörlerle alınacak pozisyonların değişmesi mümkün görünüyor.
İl başkanlığı için mevcut il başkanı Recep Taşel’in aday olması beklenmezken, öne çıkan isimler arasında Paşa Baydar bulunuyor. Baydar, Kurt’a yakınlığıyla biliniyor.
İldeki dağılım yerliler, Tatarlar, Çerkesler, muhacirler ve Aleviler olarak öne çıkıyor. Alevilerin büyük bölümü CHP’ye oy verirken, Çerkeslerde AKP öne çıkıyor. Tatarlar arasındaki dağılım yarı yarıya veya AKP lehine değişim gösteriyor. Muhacirler ağırlıklı olarak sağ partileri tercih ediyor.
Kurt, Tatar olmakla birlikte Alevi köyünde doğup büyüyen bir isim ve özel kalem müdürü Alevi nüfusun yoğun olduğu bir mahallede, aktif partili bir isim olarak öne çıkıyor. Vekillerden İbrahim Arslan da Alevi kimliğiyle öne çıkıyor.
Aleviler ağırlıklı olarak Seyitgazi’de yoğunlaşıyor. Bu ilçe adını Seyyid Sultan Şücaettin Veli’den alıyor. İlçenin belediye yönetimi CHP’de bulunurken, son belediye başkanları toplantısı da 19 Temmuz’da burada düzenlendi. İlçenin il başkanlığı seçimlerinde yalnızca dokuz delegesi bulunuyor. İlçenin tamamı Alevi olmamakla birlikte AKP’yle CHP’nin büyük rekabeti yıllardır sürüyor.
Delege dağılımı
Son seçimlerde ilçelerde alınan oylar ve ilçelerin il başkanlığı için göndereceği delegelerin dağılımı şöyle:
| ALPU | 1.555 | 5 |
| BEYLİKOVA | 1.287 | 5 |
| ÇİFTELER | 2.270 | 6 |
| GÜNYÜZÜ | 561 | 5 |
| HAN | 550 | 5 |
| İNÖNÜ | 1.090 | 5 |
| MAHMUDİYE | 1.414 | 5 |
| MİHALGAZİ | 505 | 5 |
| MİHALIÇÇIK | 1.254 | 5 |
| ODUNPAZARI | 102.816 | 285 |
| SARICAKAYA | 607 | 5 |
| SEYİTGAZİ | 3.080 | 9 |
| SİVRİHİSAR | 2.801 | 8 |
| TEPEBAŞI | 89.194 | 247 |
İl örgütü, seçim döneminde genel merkezden beklenen desteğin gelmediğinden şikayetçi. İl yönetiminin aktardığına göre 2 milyon liralık destek gelirken, bu miktar propaganda sürecinde yeterli olmadığı ve yeteri kadar afiş çalışması yapılamadı.
Kentteki seçmenler seçim sonrası CHP’lilerin kendilerini ziyaret etmemesinden büyük rahatsızlık duyuyor. Odunpazarı ilçesinde yaşayan bir CHP seçmeni, “Seçimlerin kazanılması için büyük umut verilirken, seçimden sonra muhatap bulamadık” dedi. İl yönetimi kendi içine çekilerek delege belirleme sürecini ve iç mücadeleyi öne çıkarıyor. Bu süre zarfında seçim sonrası yapılan toplantı dışında danışma kurulunun toplanmadığı biliniyor.
Parti meclisi belirleyici olacak
Her ne kadar delege üzerinde en etkin isim Kurt olarak görülse de yerel seçim sürecinde Büyükerşen’in geleceği, belediye başkanlarının bir dönem daha yönetimde kalma beklentisi ve merkezle yeteri kadar irtibat kurulmaması dengeleri değiştirecek faktörler olarak öne çıkıyor. Kentte Kurt değişim yanlısı olarak dururken, Ataç ve Büyükerşen genel merkez yönetimine daha yakın.
Kentte İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Ekrem İmamoğlu’na sempati söz konusu olmakla birlikte, kendisinden gelecek çıkışın ne olacağı merak ediliyor.
Kent ağırlıklı olarak ideolojik göç alan kentlerin başında gelmesi nedeniyle, belli bir yaşam tarzına uygun yönetim aranıyor. Kenttekilerin temel beklentisi ‘yaşam tarzını korumak’. Bu nedenle seçimlerde alınan yenilgi bu beklentinin zarar görmesi olarak yorumlanıyor ve sorumluluk alınması isteniyor. Halihazırdaki CHP yönetiminin bunu sağlayamadığı düşünülürken, ‘değişim’ cephesinin ‘ne, nasıl ve ne zaman’ sorularına cevap vermemesi eleştiriliyor.
Kent her ne kadar merkez sağ açısından önemli bir kent olsa da İç Anadolu ortalamasından farklılaşıyor. Merkezde yaşam tarzı gibi nedenlerle CHP’ye yönelim olsa da kırsalda tercihler sağ ve milliyetçi partilere yöneliyor. Kırsal kesimde AKP’nin aldığı oy, CHP’nin merkezde aldığı oylarla başa baş seviyede.
Kentteki seçmen ve CHP’liler ‘değişim’ söylemine sıcak bakarken, kendilerine dert ve kaygılarını giderecek söylem ve eylemlerle gelinmesinin önemine işaret ediyorlar.
Kentteki belediye başkanlarının konumu ve delegenin bu isimlere bakışı nedeniyle yerel seçim adaylarının belirlenmesi sürecinin kurultaya doğrudan etki edeceği görülüyor. Bu açıdan parti meclisi içindeki dengenin hangi taraftan yana şekilleneceği belirleyici olacak.