1980 öncesi enflasyon yüzde 80 idi. Tanıdığım birisi yüzde 20 faizle borç para verdiğini övünerek bana anlatmıştı. Sen de eğer yüzde 80 altında faiz alırsan batarsın dedim, gerçekten de battı.
Faiz derken, reel faizi konuşmak gerekir. Faizin iktisadi etkilerini reel faiz belirler. Nominal faiz enflasyonu da barındırır. Nominal faizin enflasyondan arındırılmış haline “Reel faiz” denilir.
Merkez Bankası Gösterge Faizi yüzde 45’tir. Bu oran beklenen TÜFE’nin altındadır. Bazıları enflasyona bakmadan faizler arttı diye TL’ye dönmek istiyor. Gerçekte reel faizler artmadı, halen reel faiz oranı eksi değerdedir. 6 ay sonrasına kadar eksi reel faiz seviyesinde kalacaktır.
Haziran ayında yıllık TÜFE oranı yüzde 60’tan düşük olmaz. Çünkü;
Bir… Seçim ekonomisi her durumda toplam talebin artmasına ve TÜFE’nin artmasına neden olur.
Dahası geçen sene 2023 Haziran ayına kadar aylık TÜFE düşük gerçekleşti.
Şubat: 3,15
Mart: 2,29
Nisan: 2,39
Mayıs: 0,04
Haziran: 3,02 oldu.
2023 Haziran’dan sonra aylık TÜFE, daha yüksek Temmuz’da yüzde 9,49 ve Ağustos’ta yüzde 9,09 oldu. Bu sene 2024 Haziran’a kadar aylık enflasyon oranları, 2023 aylık TÜFE oranlarının üstünde çıkar.
Bu şartlarda, şimdi TL mevduat hesabı açanlar için bankalar ortalama yüzde 51 faiz veriyor.