Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan, ‘cumhurbaşkanlığı sistemi’ni merkeze alan anayasa değişikliğini onayladı.
Fotoğraf: DHA
Böylece referandum için geri sayım başladı.
Başbakan Yardımcısı Numan Kurtulmuş, ‘referandumun muhtemelen 16 Nisan’da yapılacağını’ söyledi.
Başbakan Binali Yıldırım ise, referandumla ilgili “İnşallah 16 Nisan’da yapılacak” diye konuştu.
60’ıncı günden sonraki ilk pazar
Cumhurbaşkanının onayının ardından 6771 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Anayasasında Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun halkoyuna sunulmak üzere Resmi Gazete’de yayınlanacak.
1987 yılında düzenlenen Anayasa Değişikliklerinin Halkoyuna Sunulması Hakkında Kanun doğrultusunca referandum, ilgili kanunu Resmi Gazete’de yayınlanmasını takip eden 60’ıncı günden sonraki ilk pazar günü yapılması gerekiyor.
Ne olmuştu?
‘Başkanlık sistemi’ni de içeren anayasa değişikliği teklifine ilişkin maddeler, Meclis’te kurulan komisyondan AKP ve MHP’lilerin işbirliğiyle 29 Aralık 2016’da geçmişti. Komisyona 21 madde olarak gelen teklif, 18 maddeye düşerken, değişiklik teklifi 9 Ocak’ta Meclis’te görüşülmeye başlamıştı.
Anayasa değişikliği teklifinin ilk turunda maddeler yedi gün içinde oylamaya sunulup kabul edilmişti.
18 Ocak tarihinde başlayan ikinci tur görüşmelerde ise, maddeler ve teklifin tümü yeniden oylanmış, görüşme ve konuşma yapılmamış, sadece değişiklik önergeleri ele alınmıştı.
Anayasa değişikliğinin ikinci turunda oylanan tüm maddeler yine AKP ve MHP’lilerin işbirliğiyle 21 Ocak’ta Meclis’ten geçmişti.
Teklifte neler var?
* Milletvekili sayısı 550’den 600’e çıkarılıyor, milletvekili seçilebilme yaşı 25’ten 18’e indiriliyor.
* Genel seçimler dört değil, beş yılda bir yapılacak. Cumhurbaşkanı seçimi de beş yılda bir yapılacak. İki seçim için aynı gün sandığa gidilecek. Bu bağlamda bir sonraki seçimler 3 Kasım 2019’da. Yerel seçimler de 2019’un mart ayında düzenlenecek.
* ‘Devletin ve yürütmenin başı olarak’ tanımlanan cumhurbaşkanı, 40 yaşını doldurmuş, yükseköğrenim yapmış, milletvekili seçilme yeterliliğine sahip, Türk vatandaşları arasından, doğrudan halk tarafından seçilecek.
* Genel oyla yapılacak cumhurbaşkanı seçiminde, geçerli oyların salt çoğunluğunu alan aday seçilecek. İlk oylamada bu çoğunluk sağlanamazsa, bu oylamayı izleyen ikinci pazar günü ikinci oylama yapılacak. Bu oylamaya, ilk oylamada en çok oy alan iki aday katılacak ve geçerli oyların çoğunluğunu alan aday cumhurbaşkanı seçilecek.
* Cumhurbaşkanı yardımcıları ve bakanları cumhurbaşkanı atayacak ve görevden alacak. Bu yetki üst düzey kamu yöneticileri için de geçerli.
* Cumhurbaşkanının partisiyle ilişiği kesilmeyecek, genel başkan olabilecek.
* Cumhurbaşkanı, yetkisi kapsamındaki konularda cumhurbaşkanlığı kararnamesi çıkarabilecek; temel hak ve hürriyetler, siyasi hak ve hürriyetler, anayasada kanunla düzenlenmesi öngörülen konular bu yetkinin dışında.
* Kararname kanuna aykırı olursa kanun uygulanacak, kararname hükümsüz hale gelecek.
* Cumhurbaşkanı, kanunu uygulanmasını sağlamak üzere ve kanuna aykırı olmamak şartıyla yönetmelik de çıkarabilecek.
* Cumhurbaşkanı, ‘tabii afet, ağır ekonomik bunalım hallerinin yanısıra savaş, savaşı gerektirecek bir durumun baş göstermesi, ayaklanma, vatan veya cumhuriyete karşı kuvvetli ve eylemli bir kalkışma, ülkenin ve milletin bölünmezliğini içten veya dıştan tehlikeye düşüren şiddet hareketlerinin yaygınlaşması’ gibi durumlarda OHAL ilan edebilecek.
* TBMM, seçimlerin yenilenmesine ancak 360 milletvekilinin imzasıyla karar verebilecek; cumhurbaşkanı ise gerekli gördüğü an seçimlerin yenilenmesini isteyebilecek. Bu durumda cumhurbaşkanlığı seçimi de düzenlenecek.
Teklif 18 madde olmasına karşın, anayasadaki 70 maddeyi ilgilendiriyor ve bu nedenle referandumda kabul edilmesi durumunda TBMM’nin bu maddelerle ilgili uyum yasalarını çıkarması gerekiyor.