Apollo misyonlarıyla getirilen ay örneklerini inceleyen bilim insanları, Ay’ın ince atmosferinin nasıl oluştuğuna dair gizemin çözüldüğünü açıkladı.
NASA’nın 1960’lı ve 70’li yıllarda Ay’a astronot göndermesiyle keşfedilen Ay atmosferinin Dünya’nınkinden çok daha ince olduğu ve Ay yüzeyinin uzayda aşınması sonucu oluştuğu düşünülüyordu.
Uzmanlar şimdi bu süreçlerin ay atmosferine göreceli katkılarını ortaya çıkardıklarını ve meteor çarpmalarının bunda büyük rol oynadığını ortaya koyduklarını söylüyorlar.
Çalışmanın ortak yazarı Dr. Nicole Nie, “Bulgularımız, Ay’ın yüzeyi ve atmosferinin uzun zaman ölçeklerinde nasıl etkileşime girdiğine dair daha net bir resim sağlıyor ve uzay aşınma süreçlerine dair anlayışımızı geliştiriyor” diyor.
Science Advances dergisinde yazan Nie ve meslektaşları, Ay atmosferinin sürekli olarak yenilenmesi gerektiğini, çünkü atomlarının sürekli olarak uzaya kaybolduğunu, bunun da öncelikli olarak Ay’ın zayıf yerçekimi nedeniyle veya Ay yüzeyinde hapsolduğunu açıklıyorlar.
Güneşten gelen ultraviyole fotonlar ikincisini tekrar serbest bırakabilir, ancak araştırmacılar atmosferin yenilenmesinin, ay minerallerinin içinden salınan atomlara bağlı olduğunu belirtiyor. Bu, ya meteor çarpmalarıyla buharlaşma yoluyla ya da güneşten gelen yüklü parçacıkların aya çarparak atomları fırlatmasıyla gerçekleşen güneş rüzgarı püskürtmesiyle gerçekleşiyor.
Ancak bu iki faktörden hangisinin daha baskın olduğu henüz netlik kazanmamıştı. NASA’nın 2013 yılında fırlattığı Ay atmosferi ve toz ortamı araştırma aracından gelen veriler, her ikisinin de rol oynadığını gösteriyordu.
Nie ve meslektaşları, Apollo misyonlarından alınan 10 ay toprağı örneğindeki potasyum ve rubidyumun farklı formlarını veya izotoplarını inceleyerek bu bilmeceyi çözdüler.
Ekip, hem meteor çarpmalarının hem de güneş rüzgarının püskürtmesinin, elementlerin daha hafif formlarının salınımını desteklediğini, ancak ay atmosferine ve toprağa ulaşan ağır ve hafif izotopların gerçek oranının sürece bağlı olarak değişeceğini söylüyor.
Sonuçlar, Ay atmosferinin yaklaşık yüzde 70’inin çarpma buharlaşmasından, yüzde 30’ununsa Güneş rüzgarı püskürmesinden kaynaklandığını gösteriyor.
The Guardian’ın aktardığına göre kıdemli araştırma görevlisi Dr. Simeon Barber, bulguların Ay’ın nasıl çalıştığını anlama bulmacasının önemli bir parçası olduğunu söylüyor: “Uydularda ve küçük gezegenlerde ince atmosferin nasıl oluştuğunu anlamak, bu cisimlerin nasıl bu kadar çeşitli hale geldiğini anlamamıza yardımcı oluyor.”