KEMAL GÖKTAŞ
kemalgoktas@diken.com.tr
@kemalgoktas
Anayasa Mahkemesi (AYM), milletvekili adayı olmak için istifa eden hakimlerin seçilemediği takdirde mesleğe dönememesinin hak ihlali olmadığına karar verdi.
Karar CHP’den aday olmak için istifa eden ancak aday gösterilmeyen eski YARSAV Başkanı Ömer Faruk Eminağaoğlu’nun başvurusu üzerine alındı. AYM, aday olmak için istifa eden hakim ve savcıların mesleğe dönememesini ‘hakimlerin bağımsızlığı ve tarafsızlığı’ ilkesiyle açıklamaya çalıştı.
AYM’nin bu kararına rağmen avukatların hakimlik mesleğine alımı sırasında özelliğe AKP kadrolarına öncelik verildiği eleştirileri yoğun olarak yapılıyor.
Adaylık için istifa eden dönemiyor
AYM 1. Bölüm kararında bir partiye (CHP) milletvekilliği aday adaylığı için başvuran Eminağaoğlu’nun aday gösterilmediği hatırlatıldı. Kararda Eminağaoğlu’nun ‘Seçimlerin Temel Hükümleri ve Seçmen Kütükleri Hakkında Kanun’da düzenlenen ‘hâkimler ve savcıların adaylığı veya seçimi kaybetmeleri halinde göreve dönemeyeceklerine’ ilişkin düzenleme nedeniyle doğrudan AYM’ye başvurduğu belirtildi.
Kararda şöyle denildi:
“Bireysel başvuru sonrasında mesleğine geri dönmek için HSYK’ya başvuran başvurucunun talebi bir siyasi partiye üye olması nedeniyle reddedilmiştir. HSYK kararına karşı yeniden inceleme talebi de kabul edilmeyen başvurucu bu karara da itiraz etmiş, inceleme talebinin reddi kararının yerinde olduğu gerekçesiyle itirazın reddine karar verilmiştir. Başvurucu hâkim, milletvekili adayı olmak için istifa ettikten sonra mesleğe tekrar kabul edilmemesi nedeniyle seçilme hakkının ihlal edildiğini ileri sürmüştür.
Hakimlerin bağımsızlığı ve tarafsızlığına atıf
Başvurucunun bireysel başvuru yaptığı tarih itibarıyla mesleğe dönememeye ilişkin iddialarının doğrudan yasama işlemine değil, yasama işleminin uygulanması mahiyetindeki işleme karşı olduğu anlaşılmaktadır. Dolayısıyla başvurucunun bireysel başvuru anlamında mağdurluk statüsünün bulunduğunun kabulü gerekir.
Seçilme hakkına yönelik olan başvuru konusu müdahale Anayasa’nın 9., 138. ve devamı maddelerinde öngörülen mahkemelerin ve hâkimlerin bağımsızlığı ve tarafsızlığı ilkesini gerçekleştirmeye yönelik olarak yapılmıştır.
Bu kapsamda devlet, mahkemelerin ve hâkimlerin bağımsızlığı ve tarafsızlığı ilkesini gerçekleştirmek amacıyla milletvekilliği adaylığı için mesleklerinden çekilen hâkimlerin görevlerine geri dönmeleri engelleyecek tedbirler öngörebilir.
‘Önceden biliyordu’
Mevcut durumda kanun koyucu; başvurucunun bir yandan seçilme hakkını etkin bir şekilde kullanabilmesi, diğer yandan da mahkemelerin ve hâkimlerin bağımsızlığı ve tarafsızlığının sağlanabilmesi adına 298 sayılı Kanun’un ilgili hükümlerini kabul etmiştir.
Başvurucunun bu Kanun’da yer alan açık hükümler çerçevesinde görevden çekilme sonrasında mesleğe geri dönemeyeceğini ve mesleği kesin olarak bırakması gerektiğini bilebilecek durumda olduğu da göz önünde bulundurulmalıdır.
Olay tarihinde kamu görevlisi olan başvurucunun seçilme hakkını kullanabilmesi için anılan Kanun’un öngördüğü koşullara titizlikle riayet etmesi gerektiği açıktır.
‘Kendi tercihi’
Somut olayda başvurucunun milletvekili adayı olmak için istifa etmesini müteakip görevine tekrar kabul edilmemesinin asıl olarak başvurucunun kendi tercihi sonucu gerçekleştiği hatırda tutulmalıdır.
Sonuç olarak mevcut başvuruda başvurucunun seçilme hakkına yönelik müdahalenin seçilme hakkını aşırı derecede sınırlamadığı, mahkemeler ile hâkimlerin bağımsızlığı ve tarafsızlığının sağlanmasına yönelik meşru amaç karşısında orantısız olmadığı kanaatine varılmıştır.
Başvurucunun göreve tekrar kabul edilmemesi suretiyle yapılan müdahalenin demokratik toplum düzeninin gereklerine uygun olduğu sonucuna ulaşılmıştır.”
Anayasa Mahkemesi bu gerekçelerle Anayasa’nın 67’inci maddesinde güvence altına alınan seçilme hakkının ihlal edilmediğine karar verdi.
Ahmet Şık listeyi açıklamıştı
Son olarak HDP İstanbul Milletvekili Ahmet Şık, bir kanun teklifine yazdığı şerhte, AKP kadrolarından hakimliğe alınanların listesini açıklamıştı. Şık, söz konusu şerhte “AKP kadrolarından yargı kadrolarına yapılan transferlere ilişkin örnekler çoğaltılabilmekle beraber açık kaynaklardan edinilebilecek bilgilere göre cumhurbaşkanlığı Sarayı’nda bir törenle gerçekleşen atamalardan bir kısmı şöyledir” diyerek 90 kişilik bir listeye yer vermişti.