Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM), CHP’nin 16 Nisan’daki referandumun iptaline ilişkin yaptığı başvuruyu reddetti.
Mahkeme, referandumların Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nde (AİHS) yer alan ‘serbest seçim hakkı’ kapsamında olmadığına hükmetti.
Fotoğraf: Reuters
CHP, Yüksek Seçim Kurulu’nun (YSK) mühürsüz oy pusulalarını da geçerli kabul etmesiyle şaibeli hale gelen anayasa değişikliği için AİHM’e başvuru yapmıştı.
CHP’nin başvurusunda referandumun AİHS’in 3’üncü maddesinde yer alan ‘serbest seçim hakkı’ çerçevesinde ele alınması gerektiğini belirtilirken, buna gerekçe olarak da referandumdan ‘Evet’ oyu çıkmasıyla beraber, ülkedeki ‘parlamenter sisteme’ ve onun ‘etkin demokrasi’ kavramıyla olan ‘ayrılmaz bağına’ yönelik yapılacak geniş kapsamlı anayasa değişikliği gösterildi.
Başvuruda ayrıca, Türk hükümeti vatandaşların ‘parlamento seçimleri’, ‘güçler ayrılığı’, ‘yargı bağımsızlığı’ ve ‘hukukun üstünlüğü’ gibi konulardaki fikirlerinin hür bir şekilde ifade edilmesini sağlayamamakla suçlandı.
Mahkemenin ret kararında, ilk olarak AİHS’deki hükmün ‘belirli aralıklarla serbest seçim’ ve ‘parlamento seçimi’ maddelerine gönderme olduğu bildirildi. Avrupa sözleşmesindeki bu maddenin ‘seçim’ kelimesinin ‘olağan’ anlamına çıktığının açık olduğu, dolayısıyla ‘belirli bir konu ve tarihle sınırlı’ olan ‘referandum’un bu kapsama girmediği ifade edildi.
Başvuruda bahsedilen anayasa değişikliğinin doğası konusuna da değinen mahkeme kararında AİHS’nin bahsedilen hükmün uygulanmasıyla ilgili geniş bir yoruma izin vermedeği aktarıldı.
Ne olmuştu?
YSK, mühürsüz oy pusulalarını ve zarflarını geçerli saymasının damga vurduğu 16 Nisan’daki ‘partili cumhurbaşkanlığı’nı merkeze alan anayasa değişikliği referandumunun ardından, yurdun birçok yerinde yapılan eylemlerde sonuçların ‘şaibeli’ olduğu sesleri yükselmişti.
CHP, referandumun iptali için YSK’ya başvurmuş ancak ‘ret’ yanıtı almıştı.
Bunun üzerine CHP, YSK’ya yaptığı itirazın ardından Danıştay’a idari dava açarak YSK’nın referandum sonuçlarını kesin olarak açıklamasının yürütmesinin durdurulmasını istemişti. Ancak Danıştay da CHP’nin başvurusunu reddetmişti.
Parti AİHM’e başvuracağını duyurmuştu.