Avrupa Birliği’nin, Türkiye’nin, ‘İlaçta Yerelleşme’ programını 2019’da Dünya Ticaret Örgütü’ne (DTÖ) şikayet etmesiyle başlayan süreçte yeni bir aşamaya gelindi.
Türkiye, DTÖ’ye uyuşmazlık çözüm sürecinin dışında çözüm arama anlamına gelen tahkime gitme hakkını kullanacağını açıkladı. DTÖ de bu kararı taraflara duyurdu.
AB, 2019’da Türkiye’nin ‘İlaçta Yerelleşme’ programını, kendi üretimi ürünlere karşı rekabeti önlediği, firmaları Türkiye’de üretime zorladığı söylemiş ve Türkiye’de üretim yapmayanların kamu alım listesinden çıkarılmasının GATT anlaşmasına aykırı olduğu yönündeki iddiaları da DTÖ’ye şikayet etmişti. Avrupa Birliği’nin şikayetine ABD de katılmıştı. Süreçte uyuşmazlık çözümüne yönelik çeşitli ülkelerin katıldığı DTÖ nezdinde oluşturulan panel raporunu taraflara iletmiş ancak tarafların isteği üzerine gizlenmişti.
Dünya’dan Mehmet Kaya’nın haberine göre DTÖ kuralları gereği tarafların onay vermesiyle panel raporu üzerindeki gizlilik kalktı ve 28 Nisan’da DTÖ panel raporunu yayımladı.
Panel raporunda, Türkiye’nin, bahse konu kamu alım listesinden çıkarmanın GATT anlaşması istisnası olan kamu ihalesine dahil olduğu, yerlileşme programının tedaviye erişim ve sağlık hakkı gereği uygulandığı, AB’nin iddialarını ispatlayamadığı yönündeki savunmalarının reddedildiği belirtildi.
Tahkim kararı ne anlama geliyor?
Dünya Ticaret Örgütü uyuşmazlık çözümleri süreci Dispute Settlement Understanding (DSU) anlaşması kuralları çerçevesinde Anlaşmazlıkları Çözüm Organı Dispute Settlement Body (DSB) bünyesinde kurulan panellerle (seçilen ülkelerin temsilcilerinin katılımıyla oluşturulan karar heyetleri) yürütülüyor. DSU anlaşmasının 25’inci maddesiyse taraflara, bu sürecin herhangi bir anında alternatif çözüm aramaya imkan veriyor. Türkiye nadir kullanılan bu yolu tercih etti.