MERT YILDIZ
[email protected] / @my2048
Ülkemizde çok ciddi bir temsiliyet krizi yaşanıyor. Yüzde 10 barajı pek çok seçmeni istediği partiye değil, istemediği partiye en karşı partiye oy vermesine yol açıyor.
AKP’nin seçilmesini istemiyorsanız CHP, MHP veya HDP’ye oy veriyorsunuz. Bu partiler sizi temsil etmiyor ama AKP’ye o kadar karşısınız ki kötünün iyisini seçiyorsunuz.
Bu seçimde en çok tartışılan konu HDP’nin barajı geçip geçmeyeceği. Pek çok seçmen ‘HDP barajı geçsin diye oy vereceğim’ diyor. Çünkü geçmezse AKP’nin tek başına iktidar olacağı ve belki de 330 milletvekili çıkarıp başkanlık sistemini getireceği düşünülüyor.
Pişman olmayın diye
Amacım siyasi tercihinizi etkilemek değil, tercihinizin doğru nedenden kaynaklandığına emin olmanızı sağlamak; ana akım medyada pek çok yazarın atıp tuttuğuna bakıp siyasi tercih yaparak sonra pişman olmanızı engellemek.
Sadece rakamlara bakacağım. HDP lehinde veya aleyhinde tek bir kelime söylemeyeceğim. Buna şimdiden söz veriyorum. Şeffaflık adına da yazının en altında tüm hesapları içeren tabloyu paylaşıyorum.
Önce aşağıdaki tabloyu bir inceleyin. Tabloda en sol sütunda AKP’nin oy oranlarını görüyorsunuz. HDP’nin barajı aştığı ve aşmadığı iki farklı senaryoda AKP’nin farklı oy oranlarıyla kaç vekil çıkardığını görebilirsiniz.
İkinci olarak, bazı anket firmalarının tahminlerini aşağıda görebilirsiniz. Bu tahminleri göstermemin nedeni AKP’nin yüzde 50’nin üzerinde oy aldığı ütopik senaryoları bir kenara bırakıp daha gerçekçi ihtimallere odaklanmak.
Yukarıdaki verilere dayanarak çıkaracağımız en önemli sonuç, HDP’li ya da HDP’siz, AKP’nin tek başına başkanlık sistemini getirecek milletvekili sayısına (330) ulaşmasının nerdeyse imkansız olduğu.
HDP barajı aşarsa?
HDP barajı aşarsa AKP’nin tek başına iktidar olması için oyların yüzde 48’sini alması lazım. Çok zor.
Buna karşılık MHP ve CHP’nin toplam milletvekili sayısı hiçbir durumda 275’e ulaşmadığı için ana muhalefet partilerinin iktidara geldiği bir ihtimal yok.
Peki bu durumda ne olacak? AKP koalisyon kurmak zorunda.
AKP’nin en doğal koalisyon ortağı HDP (Dipnot 3). AKP ilk olarak HDP’ye yaklaşacaktır. HDP’nin bu ortaklığı kabul etmek için AKP’den ne isteyeceğini siz de biliyorsunuz. AKP de iktidarı kaybetmemek için bunu kabul edecektir. Meclis’e girsin diye oy verdiğiniz HDP Meclis’e girmekle kalmayıp iktidara ortak bile olabilir.
Bu durumda, AKP’ye tepki olarak verdiğiniz HDP oyu size AKP iktidarı olarak geri dönecek.
HDP barajı aşamazsa?
HDP barajı aşamazsa AKP’ye tek başına hükümet kurmak için yüzde 43-44 oy yetiyor. Ama HDP barajı aşamazsa ve AKP bu orana ulaşamazsa AKP’nin doğal koalisyon ortağı olmayacağı için hükümeti kurmakta zorlanacak. CHP ve MHP’nin toplam vekil sayısı da iktidar olmaya yetecek.
Yani? Yani, eğer AKP’nin iktidar olmasını istemiyorsanız en iyi sonuç HDP’nin barajı geçmesi değil!
HDP baraja yaklaşıp geçemez, CHP+MHP AKP’den fazla oy alırsa seçim sistemindeki adaletsizlik sayesinde 2002 yılında yüzde 30 oyla tek başına iktidar olan AKP, aynı adaletsizlik yüzünden iktidardan düşebilir.
HDP kaybetse de kazanıyor
Kendimize şu soruyu sormalıyız; sırf AKP tek başına iktidar olmasın diye oy verdiğimiz ve koalisyon ortağı olma ihtimali olan HDP’yi ne kadar tanıyor ve güveniyoruz?
Meclis’te bir parti olan HDP ile bağımsız adaylar sayesinde kurulan HDP’nin en büyük farkı aslında para. HDP’nin 55 milletvekiliyle Meclis’e girmesi yıllık 17 milyon TL Hazine yardımı alması demek. HDP Meclis’e giremese de yüzde 7’nin üstünde oy alırsa Hazine’den yardım almaya başlıyor.
Eğer koalisyon ortağı olursa muhtemelen bir bakanlık ve bu bakanlık aracılığıyla gelen para da HDP’nin kasasına girecek. Eğer HDP’nin sizin vergilerinizle ödenmiş bu parayı sizi temsil edecek şekilde harcayacağına inanıyorsanız, ne ala…
AKP’ye karşıysanız en iyi ihtimal…
Sonuç olarak HDP’ye AKP iktidar olmasın diye oy veriyorsanız, aslında AKP’nin zayıf (azınlık anlamında) bir iktidar ortağıyla iktidar olmasına oy veriyorsunuz demektir. AKP iktidarına karşıysanız hala en iyi ihtimal, HDP’nin baraja takılması ve CHP+MHP’nin oy oranının AKP’yi geçmesi.
Yetişkin olmak, tercihlerinizin doğuracağı sonuçların farkında olmanızı ve bu sorumluluğu almanızı gerektirir. Ülkeler için de bu böyle. Demokrasi (entelektüel olarak) yetişkin bir seçmenle mümkün. Bu da oyunuzun ne anlama geldiğini bilmek demek.
Ana akım medyadaki dostlarımızın çay içerken müsvette kağıda yapmış olduğu hesaplara dayanarak karar vermemeniz için excel tablosunu buraya bırakıyorum.
Tek yapmanız gereken, ‘model’ sayfasında partilerin oy oranlarını girmek. Size sonuç olarak milletvekili sayısını ve iktidar olup olamayacağını veriyor. Modeldeki mevcut rakamlar en son açıklanan Metropoll anketine göre ayarlanmıştır ama isterseniz değiştirebilirsiniz.
Dipnot 1: Tüm anket ve senaryo analizleri ülkemizi çok istikrarsız bir 10 yıl beklediğini gösteriyor.
Dipnot 2: Bu modeli temsili olarak Diken okuyucuları için hazırladım. Aslında çok daha kapsamlı bir çalışmanın basitleştirilmiş hali. Varsayımlar anketlerin ortalamasına göre hesaplandı. Burada amaç ana akım medyada bölük pörçük olarak tartışılan konuların daha düzenli bir hale getirilmesi.
Dipnot 3: AKP-MHP koalisyon ihtimali – Bu yazının amacı HDP’ye verilen oyun etkisini incelemek. AKP, MHP ile koalisyona giderse HDP oyunun tek etkisi HDP’nin barajı geçmesi olacak. Yani HDP’ye yardım etmiş ama AKP’yi iktidardan uzaklaştırmamış olacaksınız. Bu anlamda amaca göre nötr bir oy olarak nitelendirilebilir oyunuz. Ayrıca HDP’nin MHP’ye oranla çok daha düşük oya sahip olması sebebiyle HDP’nin koalisyon için AKP’den talebi MHP’ye göre çok daha sınırlı olabilir. AKP MHP ile ortaklık yapsa bakanlıkların üçte birini vermesi gerekecek ki bunu istemez. Bu sebeple AKP-HDP koalisyonu AKP-MHP koalisyonuna oranla çok daha yüksek bir ihtimal.
