AKP ve MHP’nin Meclis’e getirdiği ve Anayasa Komisyonu’nda görüşülerek kabul edilen seçim kanununda değişiklikleri içeren teklifin genel kuruldaki görüşmelerinin ilk günü sona erdi. Görüşmelerde iktidar ve muhalefet temsilcileri arasında içeriğe dair tartışmalar yaşanıyor. Öte yandan CHP’li Engin Özkoç, teklifin içeriğinde ilk değişikliğin de gerçekleştirildiğini duyurarak, “Demokrasi kazandı” dedi.
Görüşmelerde söz alan CHP’li anayasa profesörü İbrahim Kaboğlu, teklife ilişkin eleştirilerini dile getirdiği sırada teklif sahibi AKP’li Hayati Yazıcı’nın ve AKP’lilerin Meclis’te bulunmamasını da eleştirdi. Konuşmasında “Sayın Yazıcı bizi dinleme gereği duymadı, AKP sıralarında yüzde 10 bile yok, yüzde 5 bile yok” diyen Kaboğlu’na AKP’li Ramazan Can, “Milli maç var, dışarıda milli maç izliyorlar” sözleriyle cevap verdi.
AKP’nin MHP’nin de onayını alarak hazırladığı seçim ve siyasi partiler yasa teklifi Meclis Genel Kurulu’nda görüşülmeye başlandı. Genel Kurul, Meclis Başkanvekili MHP’li Celal Adan başkanlığında toplandı. İlk gün görüşmeleri saat 22:55’te tamamlandı.
15 maddelik teklifin komisyon görüşmeleri, 17 saat sürmüştü.
‘Muhtarları zora sokacak madde çıkarıldı’
Teklifin birinci bölümü üzerindeki görüşmeler devam ederken, CHP’li Engin Özkoç, Twitter hesabı üzerinden şunları söyledi: “Seçim kanununda muhtarlarımızı seçildikten sonra zora sokacak, seçilme yeterliliğinin belirlenmesinin seçim sonrasına bırakılması maddesi CHP’nin muhalefeti sonucu yasa teklifinden çıkarılmıştır. Demokrasi kazandı.”
Teklifin görüşmeleri sırasında kürsüde de konuşan Özkoç, içeriği eleştirdi.
AKP ve MHP’nin teklifle ‘seçim güvenliğini dinamitlediğini savunarak’, ‘cumhur ittifakı’nın suç işlediğini söyledi. AKP ve MHP’ye “Sandıkta hesap vereceksiniz” diye seslenen Özkoç şunları dedi:
“(Teklif) Bizzat kendi elinizle yaptırdığınız ittifak düzenlemesini bozuyor, partili cumhurbaşkanına hukuksuz, adaletsiz, devlet imkanlarıyla propaganda imkanı getiriyor. Açıkça suç işliyorsunuz, Anayasa’yı ihlal ediyorsunuz. Biz bu işin peşini bırakmayı asla düşünmüyoruz. Düzenlemeyi elbette seçim güvenliği açısından Anayasa Mahkemesi’ne götüreceğiz ama diğer maddeler kendisine güvenen bir siyasi parti için engel değildir. Ancak asıl hesap, gölgelemeye çalıştığınız hesabı sandıkta vereceksiniz.”
‘Tarih tekerrür edecek’
Teklife ilişkin konuşan İYİ Parti Grup Başkanvekili Erhan Usta ise, ‘seçim kanununu değiştiren siyasi partilerin iktidarda kalamadığını belirterek, teklifin içeriğinin ve görüşme biçiminin antidemokratik olduğunu’ savundu.
İYİ Partili Müsavat Dervişoğlu da Usta’yla benzer konuşarak, şunları söyledi: “Milletin iradesini hiçe sayan, devletin ve milletin selametini değil, neye mal olursa olsun siyasi mevcudiyetinin devamını arzulayan her iktidar, yüce Türk milletinden gerekli cevabı almıştır. Önümüzdeki seçimlerde de tarihin tekerrür ettiğine hep birlikte bir kez daha şahitlik edeceğiz.”
Beştaş, Avrupa’dan örnek verdi
HDP adına konuşan partinin grup başkanvekili Meral Danış Beştaş, seçim barajının yüzde 7’ye düşürülmesinin AKP tarafından ‘demokratlık’ olarak pazarlandığını savunarak Avrupa üzerinden eleştirdi:
“Avrupa’nın en yüksek barajı. Şimdi, size birkaç örnek vereceğim. Yüzde 7’ye niye indirdiğinizi de biliyoruz. Yüzde 10 barajı, 83 yılında Kürtler Meclise girmesin diye konuldu -evet, adını koyalım- Kürtler ve onların dostları, sosyalistler, sol partiler girmesin diye konuldu.
Şimdi, HDP bütün barajları bütün engellemelerinize rağmen yıkıp geçince, HDP’nin önünde duramayınca bu barajlar bu sefer kendi ortakları için yüzde 7 bandını getirdiler ve bunu da demokratik bir ilkeymiş gibi yutturmaya çalışıyorlar ama hikâye. Ne var? Diğer ülkelerden örnek veriliyor, hakikaten okuma yazmamız mı farklı, farklı mı okuyoruz, onu bazen aklım almıyor.
Size birkaç örnek vereyim: Mesela, Avusturya’da siyasi partilerin seçime girmesi için sadece üç milletvekilinin imzasıyla Ulusal Seçim Kuruluna kayıt yapmaları yeterli, üç milletvekili; Fransa’da siyasi partilerin seçime girmesi için kayıt yapmalarına bile gerek yok ve buna ilişkin ayrıntılar var; İtalya’da seçime girmeleri için kayıt yaptırmaları ve 1500 seçmenin imzası gerekiyor; Norveç’te 5 bin; en ağırı Portekiz, orada da 7500 imzayla siyasi partiler seçime giriyorlar ve Anayasa Mahkemesi’ne kayıt yaptırmaları yeterli.”
‘MHP’nin ihtiyacı olan oran neyse odur diyelim’
Teklifin sahibi MHP’li Feti Yıldız ise şunları dedi: “Demokrasi doğası gereği korunması ve yaşatılması en son, en zor rejimdir; kesintilere uğrasa da Türk milleti demokrasiyi evrensel kurallarıyla tam olarak özümsemiş, her türlü tertip ve oyunları bozmuş ve yaşatmasını bilmiştir.”
CHP Genel Başkan Yardımcısı Bülent Tezcan’ın görüşmeler sırasında söz almasıyle Meclis’te tartışma çıktı. Barajın MHP için yüzde 7’ye indirildiğini dile getiren Tezcan ile MHP’li Muhammed Levent Bülbül arasında atıştı. Bülbül’ün “Nereden biliyorsun?” diye sorması üzerine Tezcan şunları söyledi: “Bizi niye uğraştırıyorsunuz? O zaman gelin, hep beraber bir teklif verelim, birlikte diyelim ki Milliyetçi Hareket Partisinin ihtiyacı olan oran neyse baraj odur diyelim. Niye 3,7,5,8 diye uğraşıyorsunuz?”
Teklif neleri değiştirecek?
Teklife göre, seçimlerde yüzde 10 olarak uygulanan ülke seçim barajı yüzde 7’ye indirilecek.
İttifakın aldığı oy toplamı ülke barajını geçtiği takdirde, seçim çevrelerinde milletvekili hesabı ve dağılımında ittifak içinde yer alan her bir partinin o seçim çevresinde almış olduğu oy sayısı dikkate alınacak.
İttifakı oluşturan siyasi partilerin her birinin çıkaracağı milletvekili sayısı, her seçim bölgesinde ittifak içinde elde ettiği oy sayısı esas alınarak genel D’Hondt uygulamasıyla belirlenecek.
Seçime katılma yeterliliği elde eden parti, Siyasi Partiler Kanunu’nda öngörülen ve parti tüzüğünde belirtilen süreler içerisinde ilçe, il ve büyük kongrelerini üst üste iki defa ihmal etmemiş olma koşuluyla seçime katılma hakkını muhafaza edecek.
Sandık kuruluna üye bildirme hakkı olan bir parti; onayı olmadan başka bir parti üyesini sandık kurulu üyesi olarak gösteremeyecek.
Mahalli İdareler ile Mahalle Muhtarlıkları ve İhtiyar Heyetleri Seçimi Hakkında Kanun uyarınca yapılacak mahalli idareler genel seçimlerinde, yerleşim yeri adresine göre oluşturulan seçimin başlangıç tarihinden üç ay önceki seçmen kütüğü üzerinden güncelleme yapılacak.
Teklif ile partili cumhurbaşkanı seçim yasaklarının tamamında muaf tutulacak.