Cumhurbaşkanı Abdullah Gül’ün onayladığı Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulu (HSYK) yasası, 17 Aralık sürecinde ‘kriz’e yol açan kurumun yapısında önemli değişiklikler öngörüyor.
Gül, her ne kadar “Uyarılarımı dinlediler” dese de, yeni yapı Adalet Bakanı’na dolayısıyla yürütmeye kritik bir üstünlük sağlıyor.
En dikkat çekici değişiklilerden biri, HSYK Genel Kurulu’nun artık salt çoğunlukla toplanabilecek olması. Bu madde, rafa kalkan HSYK düzenlemesinin tekrar Meclis’e sunulmasına neden olması bakımından önemli. Bunun tetikleyicisi de, Adalet Bakanı Bekir Bozdağ’ın çağrısına rağmen kurulun toplanamaması, dolayısıyla hükümetin istediği icraatlerin hayata geçirilememesi olmuştu.
Adalet Bakanı, HSYK üzerinde ‘olağanüstü’ yetkilere sahip oluyor. Foto: DHA
10 gün içinde yeni üyeler atanacak
Yasanın yürürlüğe girmesinden itibaren 10 gün içinde HSYK’ya başkanlık eden Adalet Bakanı tarafından yeni Teftiş Kurulu Başkanı, başkan yardımcıları ve genel sekreter yardımcıları atanacak.
HSYK’nın yeni yapısı şöyle:
– Adalet Bakanı, hâkim ve savcılar hakkında denetim, araştırma, inceleme ve soruşturma yapılması işlemleriyle inceleme ve soruşturmaya yer olmadığına ilişkin işlemlere ‘olur’ verecek.
– Üyeler hakkındaki suç soruşturmasıyla disiplin soruşturma ve kovuşturma işlemlerine ilişkin görevleri ise bakan değil, HSYK Genel Kurulu yerine getirecek. Adli ve idari yargı hâkim ve savcılarını mesleğe kabul etme, atama ve nakletme de kurul kararıyla olacak.
Daireler tamamen bakanın kontrolünde
– Adalet Bakanı, üyelerin hangi dairede asıl ve tamamlayıcı üye olarak görev yapacağını belirleyecek. Daire başkanları Genel Kurul’ca seçilecek. Eskiden, HSYK’daki daire başkanlarını, daireler kendi içlerinde seçiyordu.
– Adalet Bakanı, Genel Sekreter adaylarının belirleneceği toplantıya katılamayacak ancak Genel sekreter yardımcılarını atayacak.
– En az 15 üyeyle toplanan ve üye tamsayısının salt çoğunluğuyla karar alan HSYK Genel Kurulu, yasanın yürürlüğe girmesiyle üye tamsayısının salt çoğunluğuyla toplanacak ve karar alacak. (HSYK’nın 22 üyesi bulunuyor ve salt çoğunluk 12’ye tekabül ediyor.)
– Yargıtay, Danıştay ve Türkiye Adalet Akademisi genel kurullarıyla birinci sınıf adli ve idari yargı hâkim ve savcıları arasından HSYK üyeliğine yapılacak seçimlerde, sadece bir aday için oy kullanabilecek.
Adalet Akademisi ‘etkisiz eleman’
– HSYK Teftiş Kurulu Başkanını, Teftiş Kurulu başkan yardımcılarını ve genel sekreter yardımcılarını atama yetkisi HSYK Genel Kurulu’ndan alınarak Kurul Başkanına verilecek.
– Eskiden Adalet Akademisi’nde olan, hâkim ve savcıları staj, araştırma yapmak, kurs ve eğitim için yurtdışına gönderme yetkisi Adalet Bakanlığı’na veriliyor. Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren 10 gün içinde Adalet Bakanı tarafından başkan yardımcıları ve daire başkanları atanacak.