Ekonomist Haluk Bürümcekçi’nin hesaplamalarına göre dövizdeki yükselişi durdurmak için ilk çeyrekte 24,3 milyar dolarlık ‘müdahale’ satışı yapıldı.
Dolar/TL’de bu hafta itibariyle dört buçuk aydır aşılamayan 15 lira sınırı geçildi. En son 20 Aralık 2021’de 18,3 lirayı aşan dolar/TL ardından devreye giren kur korumalı mevduat (KKM) başta olmak üzere önlemlerle gerilemiş bu yılsa 15 liranın altındaki seyrini sürdürmüştü.
Ancak dış etkiler, yüksek enflasyon, artan döviz ihtiyacıyla kur yönünü yeniden yukarıya çevirmiş görünüyor.
Yıl boyunca kamu bankaları ve Merkez Bankası’nın dövizi ‘arka kapı’ satışlarıyla dengeleme çabasında olduğunu piyasa uzmanları sık sık tekrarlıyor ancak satışın ne kadar olduğu resmen açıklanmıyor.
Ekonomist Haluk Bürümcekçi tıpkı Mart 2019’da başlayan ve 128 milyar dolara kadar ulaşan rezerv erimesini takip ettiği gibi bu yılki değişimleri de verilerle ortaya koydu. Bürümcekçi’nin hesabına göre bu yılın ilk çeyreğinde müdahale için yaklaşık 24 milyar dolar satıldı.
Bürümcekçi, hesabı nasıl yaptığını da Dünya’dan Şebnem Turhan’a ayrıntılarıyla açıkladı.
Bürümcekçi’nin hesabına göre reeskont kredilerinden ilk çeyrekte 4,9 milyar dolarlık bir katkı sağlandı rezervlere. KKM’de dövizden dönüşten gelen miktar yaklaşık 28,6 milyar dolar seviyesinde. KİT’lere 12,8 milyar dolar döviz satılırken swaplardan 2,4 milyar dolar düşüş, Hazine işlemlerindeyse 1,2 milyar dolarlık azalma var.
İhracat bedellerinin yüzde 25’i hariç tutulduğunda uluslararası net rezervlerin 17,1 milyar dolar ilk çeyrekte artması gerekiyordu. Ancak resmi verilere göre artış 7,8 milyar dolar seviyesinde kaydedildi. Yani 9,3 milyar dolar daha az arttı. Bürümcekçi buna yaklaşık her ay 5 milyar dolar seviyesinde ihracat bedeli eklendiğinde artışın yaklaşık 32,1 milyar dolar olması gerektiğini yani bunun da 24,3 milyar dolarlık fark yarattığını vurguladı.
‘Müdahale olmasaydı çok daha yüksek olurdu’
Hesap bize yaklaşık 24,3 milyar dolarlık rezervin kamu bankaları eliyle veya Merkez Bankası tarafından döviz piyasalarına müdahale için kullanıldığını gösteriyor. Bürümcekçi birçok verinin şeffaf olarak açıklanmadığı için hesaplamalarda hata payı olabileceğine de işaret etti. Bürümcekçi, talebin fazla olduğu günlerde karşılamak için satıldığını dile getirerek bu yapılmasaydı dolar/ TL’deki seviyenin çok daha yüksek olacağını vurguladı.