MESUDE ERŞAN
@mesudersan
mesudeersan@diken.com.tr
Depremzedeleri bekleyen bir tehlike daha var: Hipotermi. Kışın sert geçtiği bölgede enkaz altındakiler gibi, afetzedeler, afet personeli de hipotermi riski yaşıyor.
Vücut fonksiyonunun devamı için, vücut ısısının belli bir derecede olması gerekiyor. Yeterli koruma olmaksızın, soğukla temas etmek vücut ısısını düşürüyor. Vücuttaki ısı kaybı vücudun üretebildiği ısı miktarını geçerse, vücut ısısı düşüyor buna da ‘hipotermi’ deniyor. Kalp ve damar hastalıkları uzmanı Prof. Dr. Nevrez Koylan’dan aldığımız bilgiye göre vücut ısısının 35 derecenin altına düşmesi hali hipotermi ve bu durum ölüme kadar gidebilen sorunlara yol açabiliyor.
Organ hasarları gelişebiliyor
Kalp krizleri ve böbrek ya da karaciğer hasarları gelişebiliyor. Hipotermi öncelikle beyni etkileyerek hareket etmeyi ve doğru düşünebilmeyi engelliyor. Koylan, şunları dedi: “Bu durumda insanlar ne olduğunu kavramada güçlük çekecekleri için bu durumdan korunmayı da başaramayabilirler. Hipoterminin ortaya çıkması için çevre ısısının çok düşük olmasına gerek yok. Terli, yağmurdan ıslanmış veya soğuk suya düşmüş insanlarda 5 derecelik sıcaklıklar bile hipotermiye yol açabilir.”
Bebekler, küçük çocuklar ve yaşlılar en fazla hipotermi riski altında olanlar. Koylan, “Bunun nedeni, vücut ısısını ayarlama mekanizmasının bu gruplarda yeterince çalışmaması” dedi. Ayrıca hipotiroidi, artrit, susuzluk, diyabet, Parkinson hastalığı, inme, omurilik zedelenmesi, yanıklar, beslenme bozuklukları ve bazı ilaçlar hipotermi riskini artırıyor.
Acil tıbbi durum!
Hacettepe Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı’ndan Doç. Dr. Cavit Işık Yavuz da hipoterminin acil tıbbi bir durum olduğunu vurguladı. Soğukta bulunmanın vücudu yorduğunu ve hızla ısı kaybetmesine yol açtığını anlatan Yavuz şöyle devam etti: “Düşen vücut ısısı, birçok organ ve sistemi etkiler. Özellikle sinir sistemi ve beyin fonksiyonlarının etkilenmesi daha tehlikeli.”
Masaj yapmayın, ovalamayın
Hipotermidesık görülen belirtiler arasında titreme, bitkinlik veya yorgunluk, bilinç bulanıklığı, beceriksizlik (özellikle ellerde), hafıza kaybı, konuşma bozukluğu, uyuşukluk yer alıyor. Hipotermi gelişmeye başladıysa, tıbbi yardım gelene kadar kişi ısıtılmaya çalışılmalı. Olanak varsa sıcak bir ortama alınmalı, giysileri ıslak ise hemen çıkarılmalı, vücudun merkezi (göğüs, boyun, baş ve kasık) battaniye vb. ile ısıtılmaya başlanmalı. Yavuz, “Hipotermi riski olanlara sıcak içecek vermek riskli olabilir. Özellikle bilinç bulanıklığı yaşayan kişilere içecek verilmeye çalışılmamalı” diye uyardı. Sıcak banyo yaptırılması ya da alkollü içecek verilmesi de önerilmiyor.
Bir de ‘soğuk ısırığı’ denilen bir durum var. Soğuk ısırığında vücudun bazı bölgelerinde dolaşım bozukluğu başlıyor. El ve ayak parmaklarında, kulaklarda, burunda vs. olabiliyor. Giderek kötüleşerek bu bölgelerin donmasına kadar gidebiliyor. Yavuz’un anlattığına göre, soğuk ısırığında etkilenen bölgede renk ve cilt dokusunun farklılaşmaya başlıyor: “Etkilenen bölge uyuştuğu için kişi bu durumu fark edemeyebilir. Bu nedenle riskli vücut kısımları aralıklarla kontrol edilmeli. Soğuk ısırığında kişi en kısa sürede sıcak bir odaya alınmalı.”
Soğuk ısırığı yaşayanlar yürütülmemeli, etkilenen bölge ovalanmamalı, masaj yapılmamalı. Ilık suya konulmalı. Ilık su yoksa vücut ısısı kullanarak (koltuk altı gibi) etkilenen bölgeler ısıtılmaya çalışılmalı. Yavuz, “Soğuk ısırığı riski varsa ısınmak için ısıtıcı vs. kullanılmamalı. Çünkü etkilenen alanlar uyuştuğu için kolayca yanabilir ve kişi bunu hissetmeyebilir” dedi.