MESUDE DEMİR
@mesudedemirr
Çocuk göğüs hastalıkları uzmanları pankartla çocukların akciğer sağlığını tehdit eden e-sigara ve ısıtılmış tütün ürünlerine ‘Hayır’ dedi. Hekimler akciğerleri sönen çocuklarla karşılaştıklarını söyledi.
İstanbul’da başlayan 9’uncu Çocuk Göğüs Hastalıkları Kongresi’nin konu başlıklarından biri de ‘yeni nesil tütün ürünleri’ olan elektronik sigara, puff ve ısıtılmış tütün ürünleri.
Türkiye’de bu ürünlerin içilmesi değil ama ticareti yasak. Buna rağmen ulu orta satılıyor. Farklı mecralarda gizli ya da açık reklamı yapılıyor. Özendirilen çocuklar dahi kolayca ulaşabiliyor. Küçük ebatta ve kokusu olmadığı için aileden gizlenebiliyor. Okul tuvaletlerinde dahi içiliyor.
Endüstri çocuk ‘tüketicileri’ kazanmak için çok sayıda farklı şekil, renk, aromalarla pazarını büyütüyor. Maalesef başarılı da oluyor.
Çocukların sigara içmesi Türkiye için zaten sorundu. 2010 sonrası tütün mücadelesindeki gevşemeden sonra 15 yaşın üzerinde sigara içme oranı yüzde 35’e ulaştı. E-sigara deneyen çocukların oranıysa yüzde 18.5.
Uzmanların kaygısı tütün endüstrisinin yıllar süren çabasının sonuç vererek Türkiye’de de bu yeni nesil ürünlerini serbestçe satabilmelerinin önünün açılması.
Nitekim Türkiye’de tütün kontrolü mücadelesi veren çevrelere ulaşan bilgilere göre, ABD Başkanı Donald Trump ve Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan görüşmesinin sonrasında, Sağlık Bakanlığı ile Tarım ve Orman Bakanlığı’na bu ürünlerin satılabilmesi için gerekli düzenlemelerin yapılması talimatı verildi. (Kaynak)
Duyumlar üzerine göğüs hastalıkları uzmanları, e-sigaranın ve diğer yeni nesil tütün ürünlerinin çocuk ve gençler üzerindeki etkilerini bir kez daha hatırlattı ve uyardı.
Yasadışı ticaret önlenmeli
Mücadelenin öncülerinden çocuk göğüs hastalıkları uzmanı Prof. Dr. Elif Dağlı, Diken’in konuyla ilgili sorularını yanıtladı.
Dünya hızla e-sigarayı vs. ürünleri yasaklarken Türkiye’nin piyasaya arz izni vermesinin kabul edilemez olduğunu söyledi.
Dağlı tüm yeni nesil tütün-nikotin ürünlerinin üretim ve ticaretinin yasaklanması gerektiğini belirtti: “Türkiye’de yapılması gereken tütün içersin ya da içermesin tüm aksamlarıyla birlikte üretimi, iç ve dış ticareti, piyasaya arzı ve satışının yasaklanması.
Özellikle yasadışı ticareti önlemeye yönelik cezai yaptırımlar belirlenmeli, yasağın gerekçeleriyle birlikte kamuoyuna iletişimi yapılmalı.”
Şu anda 39 ülkede bu ürünlerin ticareti ve satışı yasak. Türkiye’de serbestleşirse ne olur? Dağlı bu soruyu şöyle yanıtladı: “Çok daha kolay ulaşılacak.
Bir yandan Cumhurbaşkanı Erdoğan yıllarca sigaraya karşı durmuş, herkesin cebinden sigaraları almış, e-sigara ticareti yasaklanmışken serbest olursa bunların ‘güvenli’ olduğu imajı yaratılabilir.
Endüstrinin çocuklara ve gençlere ulaşımı çok hızlanır. Zaten yapmak istediği de bu. Çünkü endüstri artık tütün değil bunları satmak istiyor.”
Her üç çocuktan birinin kullandığı ülkeler var
Dağlı e-sigara kullanımının gençlerde erişkinlerin birkaç katı daha yüksek olduğunu belirtti: “Salgın dünyayı sardı.
Avrupa bölgesinde 13-15 yaş grubu öğrenciler arasında e-sigara kullanım sıklığı yüzde 10’un üzerinde seyrediyor. Oran örneğin Bulgaristan’da yüzde 23,3’e (2023 verisi) kadar yükselmiş.
15-16 yaş grubunda ise e-sigara kullanım sıklığı Litvanya, Mocako ve Polonya’da yüzde 30’dan da yüksek. 11-17 yaş arası sigara içenlerin yüzde 49’u e-sigara kullanıyor.”
Büyük yalan: ‘Daha az zararlı’
E-sigaranın içindekilere bakmak, endüstrinin ‘daha az zararlı’ iddiasının gerçek olamayacağını anlamak için yeterli. Bu ürünler aromalı. Yüzlerce çeşit aroma endüstrinin kozlarından. Sigaranın kokusunu sevmeyen çocuk ve gençler tadını cazip buluyor.
E-sigara aerosolü, vücuda zararlı maddeler içeriyor. İçinde ergenlik çağındaki beyin gelişimine zarar veren, bağımlılık yapıcı bir kimyasal olan nikotin, kanserojen nikel, kalay ve kurşun gibi ağır metaller, akciğerlerin derinliklerine kadar solunabilen parçacıklar, uçucu organik bileşikler var.
E-sigara likitlerindeki nikotin tuzlarını oluşturmak için en az altı farklı asit türü kullanılıyor. Nikotine maruz kalmak, beynin dikkat, öğrenme, ruh hali ve dürtü kontrolüyle ilgili kısımlarını etkileyebiliyor.
Nikotin ayrıca stres seviyelerini artırabilir ve ergenlerin ruh sağlığına olumsuz katkıda bulunabiliyor. Akciğer hastalıkları ve çok sayıda kanserle ilişkili.
Doğum günü hediyesi olmuş!
Ankara Güven Hastanesi çocuk göğüs hastalıkları uzmanı Prof. Dr. Nural Kiper, “Puff (tek kullanımlık e-sigara) çocukların daha çok oyun gibi başladıkları ama tadını çok sevdikleri için birbirlerine doğum günü hediyesi olarak verdikleri bir şey olmuş” dedi.
Çocukların bunlara rahatça ulaşabilmesinden üzüntü ve kaygı duyduklarını vurgulayan Kiper şöyle devam etti: “Akciğerler 18-20 yaşına kadar gelişiyor. Bu ürünler akciğer gelişimini durduruyor. Ciddi ve kalıcı hasarlara yol açıyor.
Tekrarlayan akciğer enfeksiyonlarıyla kalıcı sekellere ve ileriki dönemlerinde KOAH’a ciddi katkısı olacak bir duruma zemin hazırlıyor.
Koku olmadığı için aileler çocuklarının kullandıklarını fark etmeyebiliyor. Bize geldiklerinde akciğerinde bronş değişiklikleri (kalınlaşma) başlamış oluyor.”
Solunum sıkıntısı, göğüs ağrısıyla geliyorlar
Konya Necmettin Erbakan Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Göğüs Hastalıkları Bilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Sevgi Pekcan çocukların solunum sıkıntısı ve göğüs ağrısı gibi şikayetlerle geldiklerini anlattı:
“Hatta böyle alerjik reaksiyonlar nedeniyle direkt solunum sıkıntısı olup, akciğerinde kanama bulgularının olduğu bir hastamız oldu. Çocuğun bu şikayetleri kalıcı olarak devam etti. O nedenle de bizim açımızdan çok önemli.
Biz göğüsçüler çocukların akciğerlerini korumaya çalışırken yasak gibi gözüken bir ürünün bu kadar yaygın kullanılmasına, zarar vermesine tabii ki karşıyız.”
Kalıcı hatta öldürücü etkileri var
Gazi Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Göğüs Hastalıkları Anabilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Ayşe Tana Aslan, e-sigaranın özellikle çocuklar için çok daha fazla zararlı olduğunu vurguladı:
“Yüksek oranda nikotin ve aromalar içeren bu ürünler çocuklarda tütün bağımlılığının oluşmasına yol açıyor. Akciğerlere kalıcı hatta öldürücü etkileri olduğunu biliyoruz. Satışın engellenmesi için düzenlemelere ihtiyacımız var. Bu konuda ısrarcıyız.”
17 yaşındaki çocuğun akciğerini söndürmüş
İstanbul Süleyman Yalçın Şehir Hastanesi çocuk göğüs hastalıkları uzmanı Dr. Sinem Can Oksay, akciğerde hava kaçağı ve sönmesi vakalarının arttığını söyledi:
“Yakın zamanda 17 yaşındaki bir çocuk hastanın üç kez üst üste akciğerinde hava kaçağı oldu ve söndü. Sonra akciğerinin zarlarını yapıştırmak zorunda kaldılar. Çünkü hayati tehlikesi var. Tek risk faktörü e-sigara içmesiydi.
Başka şehirlerdeki arkadaşlarla konuştuğumuzda onlara da böyle çok çocuk hasta gördüklerini, ne yapacaklarını bilmediklerini söylüyor. Bu gerçekten korkunç. Ciddi bir halk sağlığı sorunu.
Endüstrinin pazarlama, satış stratejisi çocuklar, gençler üstüne kuruldu. Bu sefer daha uzun süreli müşteriler istiyorlar. Yasallaşan yerlerde e-sigaranın yedi yaşa kadar düştüğünü biliyoruz.”
Anne babalar çocuklarıyla içiyor
Bazı okullara e-sigaranın ve ısıtılmış tütün ürünlerini zararlarını anlatmak için giden Oksay, orada şaşırtıcı bir şey öğrenmiş. Bazı anne, babalar çocuklarıyla birlikte içiyorlar:
“Daha az zararlı olduğunu düşündükleri için beraber içiyorlar. Aileler bunların zararlı olduğunu bilmediklerini söylüyor. Tezgâhlarda bile satıldığını gördüm. Üstü kapalı yasallaşmış gibi.”
Sigara, puff, nargileyi birlikte içiyorlar
Mersin Şehir Hastanesi çocuk göğüs hastalıkları uzmanı Dr. Melek Barlık’sa şöyle dedi:
“Biz günlük olarak bu hastalarla karşılaşıyoruz. Polikliniğe göğüs ağrısı, nefes darlığıyla gelen hastaların hepsinde artık puff ve sigara kullanıyor mu diye mutlaka sorguluyoruz.
Puff, sigara, nargileyi birlikte içenler de var. E-sigara, puff, ısıtılmış tütün ürünü vs. yasal hâle gelirse önünü alamayız. Geleceğimizi riske atıyoruz.”