Türkiye’de cari açığın önemli etkenlerinden enerji ithalatı, yerli kömür üretimine ağırlık verilmesiyle Nisan ayında yüzde 2.6 düşüş gösterdi. 301 madencinin yaşamını yitirdiği Soma katliamının ardından hükümetin çıkarılan kömürün tümünü alma vaadiyle üretim artışını körüklediği ortaya çıkmıştı.
Termik santrallerde yakılan kömür 30 milyon tona dayandı
Fotoğraf: DHA
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) Katı Yakıtlar İstatistikleri verilerine göre, enerji ithalatının düştüğü Nisan ayında, geçen yılın aynı dönemine göre, Türkiye’deki termik santrallarda linyit kullanımı yüzde 41, taş kömürü kullanımı da yüzde 56 arttı.
Böylece 2014 yılının ilk dört ayında termik santrallerde taş kömürü kullanımı, geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 9.3 artışla, 8 milyon tona, aynı dönemler itibarıyla linyit kullanımı ise yüzde 24 gibi yüksek oranlı artışla 20 milyon tona çıktı.
TÜİK verileri, termik santrallerde yakılan toplam kömür yılın ilk dört ayında 29.3 milyon tona tırmandığını ortaya koydu.
Enerji ithalatındaki azalma cari açığı da geriletti
Merkez Bankası verilerine göre, cari işlemler açığı, yılın ilk beş aylık döneminde, geçen yılın aynı dönemine göre 12.43 milyar dolar azalarak 19.84 milyar dolara geriledi.
Bu gerilemede, ödemeler dengesi tablosundaki önemli bölümünü enerji ithalatının oluşturduğu dış ticaret açığının 10.87 milyar dolar azalarak 22.71 milyar dolara düşmesi etkili oldu.
Madenlerde üretim artışını hükümet körüklemişti
Fotoğraf: Reuters
Soma’da 301 işçiye mezar olan maden ocağını işleten Soma Kömürleri A.Ş.’nin hükümetle vardığuı anlaşma üzerine 2012′den sonra üretimi iki kat artırdığı, kömürü de daha fazla paraya sattığı ortaya çıkmıştı.
İmzalanan yeni anlaşmada üretim miktarı yıllık 2.6 milyon tona yükseldi; kömürün ton fiyatı da birden 44.34 liraya yükseldi. Yani devlet, yeni sözleşme sonrası yüzde 17 fazla bedel ödemeyi taahhüt ediyordu.
Fakat Sayıştay raporuna göre, bazı maliyetlerin de eklenmesiyle 2012’de Soma AŞ’ye ton başına ödeme 44.79 liraya kadar çıktı.
Üretim 1.5 milyon tondan 2.6 milyon tona çıktı
Fotoğraf: Reuters
* Üretimdeki artış ise şöyle gerçekleşti: 2012′de programlanan üretim 1 milyon 513 bin tondu. Ancak yeni anlaşmada üretim yaklaşık iki kat artarak 2.6 milyon tona çıktı.
Öte yandan, Soma AŞ’nin madendeki fiili üretimi 2012’de 3 milyon 800 bin tonu buldu. Yani 1.2 milyon tonluk bir üretim fazlası gerçekleşti.
* Bu kömürün tamamını devlet aldı. 2013 ve 2014 yılındaki üretim miktarı da 2.5 milyon tonun altına hiç inmedi.
Sarraf ne demişti?
17 Aralık soruşturmasının kilit ismi işadamı Rıza Sarraf, ‘cevapların sorulandığı’ bir televizyon söyleşisinde şöyle konuşmuştu: “İllegal yollardan elde edilmiş para, kara para olur. Benim yaptığım tüm ticaret, bankalar üzerinden yapılmıştır. Devletin tüm kurumlarının denetimine açık yapılmıştır. 200 ton altın ihraç edip Türkiye’ye 25 milyar TL gelir sağladım. Cari açığın yüzde 15’ini ben kapattım.”