BURAK ŞAHİN
Fener Balat’ta kentsel dönüşüm için çıkartılan acele kamulaştırma kararının Danıştay tarafından bozulması benzer kararlarla kamulaştırılan alanları da tartışmalı hale getirdi.
Danıştay, Fatih Belediyesi’nin Fener Balat’ta dört mahallede planladığı kentsel dönüşüm için çıkarttığı acele kamulaştırma kararını ‘Acele kamulaştırma savaş gibi olağanüstü durumlarda kullanılır’ diyerek durdurdu.
Anayasa’nın 35. maddesi ve Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi gereğince mülkiyet hakkının korunduğunu belirten Danıştay, yeterli incelemelerin yapılmadığı, acelelik hali için gerekçe sunulmadığı, mülkiyet sahiplerinin yoksun bırakıldığı ve projenin kamu yararının ortaya konulamadığı gerekçeleriyle durdurma kararı aldı.
2013 yılında da benzer bir durum yaşanmış, Fatih’te Plato Meslek Yüksek Okulu‘nun olduğu mahallede Bakanlar Kurulu tarafından acele kamulaştırma kararı verilmişti. Mimarlar Odası’nın açtığı dava neticesinde birebir aynı gerekçeler gösterilerek acele kamulaştırma kararı Danıştay tarafından bozulmuştu.
Tarlabaşı için emsal olabilir
Tarlabaşı, Süleymaniye, Sulukule, üçüncü havalimanı bölgesindeki köyler, Erzincan, Tokat, Batman, Trabzon ve Aydın’daki hidroelektirik santralleri (HES) ve baraj projeleri için de acele kamulaştırma kararları bulunuyor. Danıştay’ın verdiği karar, bu bölgeler için de emsal oluştarabilir.
Fener Balat Davası’nın avukatı Can Atalay, “Yıkılmış olan Sulukule için bu kararın an itibariyle bir anlamı olamayabilir ancak Tarlabaşı’ndaki yurttaşlar açısından da muhatap oldukları acele kamulaştırma işlemleri açısından önemli” dedi.
Anlaşma yoksa hemen kamulaştırıyoruz
Tarlabaşı ve Süleymaniye başta olmak kentsel dönüşüm ve HES projelerinin yürütüldüğü birçok bölgede yenileme alanlarında acele kamulaştırma yöntemi ile uyuşmazlık gösteren mülk sahipleri zor durumda kalıyor. Mülk sahiplerinin bu yürütmelere direnmesi veya fiyatlarda anlaşmazlık yaşanması neticesinde acele kamulaştırma kararı alınıyor.
Üçüncü havalimanına etkisi olur mu?
Avukat Can Atalay, bu kararın önemini bir kez daha vurgulayarak, “Olağanüstü durumlarda alınan bu acele kamulaştırma kararlarında ‘kamu yararı’ tam olarak açıklanmıyor. Fener Balat davasından çıkan karar, kamu yararının açık bir şekilde belirtilmediği tespit edilen tüm bölgeler için geçerli olabilir” yorumunda bulundu.
Acele kamulaştırma kanunu ne diyor?
“3634 sayılı Milli Müdafaa Mükellefiyeti Kanununun uygulanmasında yurt savunması ihtiyacına veya aceleliğine Bakanlar Kurulunca karar alınacak hallerde veya özel kanunlarla öngörülen olağanüstü durumlarda gerekli olan taşınmaz malların kamulaştırılmasında kıymet takdiri dışındaki işlemler sonradan tamamlanmak üzere ilgili idarenin istemi ile mahkemece yedi gün içinde o taşınmaz malın 11 ve 12 nci madde esasları dairesinde ve 15 inci madde uyarınca seçilecek bilirkişilerce tespit edilecek değeri, idare tarafından mal sahibi adına milli bir bankaya yatırılarak o taşınmaz mala el konulabilir. Bu Kanunun 3 üncü maddesinin 2 nci fıkrasında belirtilen hallerde yapılacak kamulaştırmalarda yatırılacak miktar, ödenecek ilk taksit bedelidir.”
