Araştırma kuruluşu Konda’nın geçen yılki Gezi eylemlerine ilişkin anketinin geniş çaplı raporunda, ‘AKP cephesi‘ ve Gezi eylemlerine katılanlar tarafından ortaya atılan iddialar konusunda çarpıcı veriler ortaya çıktı.
Konda’nın Gezi raporu: ‘Penguen’ yayıncılığı en çok NTV ve HaberTurk’ü vurdu
Rapora göre, ‘Camide içki içildi’ iddiasına inananların sayısı pek fazla değil ancak ‘dış mihrak‘ iddiası destek buluyor. Öte yandan, kararsızların eğilimi ‘Geziciler’e inanma yönünde. Bir diğer ‘manidar‘ bulguysa, Kürtlerin polis şiddeti konusundaki eleştirilere Türklere kıyasla daha fazla inanması.
Erdoğan ‘Gezi deplasmanı’nda altıda sıfır çekti
Konda’nın, “… Hatta hiç bir taraftar kitlesi bile kendi liderinin söylediklerine külliyen iman etmiyor. Bunu da, toplum yapısı açısından önemli ve son derece pozitif bir unsur olarak yorumluyoruz” ifadesi dikkat çekti.
En ‘meşhur’ altı iddia soruldu
Konda araştırmasında, eylemler sırasında her iki taraftan ortaya atılan ve ‘belirleyici‘ olarak nitelenen şu altı iddia ele alındı:
1- Bazı AKP yandaşları ellerinde sopa, bıçak ve satırlarla sokağa çıkıp göstericilere saldırdı (Konda, araştırma sırasında sonradan kanıtlanan ‘Palalı’ vakasının henüz çok yeni olduğunun notunu düştü);
2- Eylemcilerin üzerine sıkılan su kimyasaldı ve yakıcı etkileri vardı;
3- Polisler kişisel davranıp aşırı şiddet kullandı;
4- Eylemciler camide alkollü içki içti;
5- Eylemciler bayrak yaktı;
6- Eylemler Türkiye’nin kalkınmasını çekemeyen dış güçlerin tezgâhı, oyunu.
‘Camide içki içildi’ en az, ‘olaylar dış güçlerin tezgâhı’ en çok inanılan iddia
Katılımcılardan bu iddiaları beşli ölçekte değerlendirmelerinin istendiği anketin sonuçları şöyle:
* Eylemcilerin ‘iddia’larından en çok kişiyi ikna edeni, ‘polislerin aşırı şiddet kullandığı.’ Buna itiraz edenlerin oranı yüzde 35’in altında.
* Başbakan ve AKP’nin en az destek gören iddiası ‘eylemcilerin camide alkollü içki içmesi.’
Başbakan’ın Gezi karnesi: AKP seçmeni bile daha ılımlı olmasını istiyor
Erdoğan’ın neredeyse gün aşırı dile getirdiği bu iddiaya inananların oranı dörtte birin altında. Ankete katılanların yarıdan fazlası bu iddiayı doğru bulmadığını belirtti; dörtte biri çekimser olduğunu söyledi.
Eylemciler AKP’den daha inandırıcı
Aynı veriler ortalama grafiğine yansıtıldığında, toplumun AKP kanadından gelen iddialara göstericilerden gelenlere göre daha az inandığı açıkça görülüyor. Ancak bu grafik, toplumda komplo teorilerine sempati duyulduğunu da ortaya koyuyor.
Hangi parti seçmeni neye inanıyor?
* Eylemcilerin iddiaların hangi parti seçmeni tarafından ne kadar kabul gördüğü konusundaki veriler de çarpıcı.
Zira araştırmaya göre, AKP seçmeni içinde bile oranı yüzde 10 ila 20 arasında değişen bir grup bu iddiaları doğru buluyor. CHP seçmeni içinde eylemcilerin iddialarını yanlış bulma oranı yüzde 10’un altında. MHP seçmeni de bu ifadeleri ortalamada doğru buluyor.
Kürtler en çok polis şiddetine inanıyor
* BDP seçmeniyse polis şiddeti ve polisin sıktığı gazın yakıcı etkisi olduğu iddialarına diğer tüm iddialardan daha fazla inanıyor.
Konda bu konuda, “Devlet ve polis ile anlaşmazlığı diğer seçmen gruplarına göre çok daha fazla olduğunu düşünebileceğimiz BDP seçmenin polise bu tip bir tepkisi olması beklenir bir durum olarak karşılanabilir” tespitini yaptı.
Kararsızlar eylemciye yakın
* Rapordaki bir diğer çarpıcı veriyse şöyle: ‘Hangi partiye oy vereceksiniz’ sorusuna ‘kararsız’ olduğunu belirterek cevap veren denekler, bu iddialar konusundaki sorulara yanıtlarında Türkiye ortalamasına değil, eylemci lehine cevap verenlerin ortalamasına yakın bir tavır sergiledi. Sözgelimi, Türkiye genelinin yüzde 43’ü ‘AKP yandaşlarının göstericilere saldırdığına’ inanmasa da, bu oran kararsız seçmenler arasında yüzde 33’e kadar düştü.
‘Camide içki’ye AKP’lilerin yüzde 30’u da inanmıyor
* Erdoğan’ın ve AKP’nin iddialarıysa, partinin kendisi içinde bile tam kabul görmedi. AKP’ye oy verenlerin yüzde 30’u, kendi liderlerinin camide içki içme ve bayrak yakma iddialarına inanmadıklarını söyledi. AKP seçmenleri, ‘camide içki içildi’ iddiasına ortalamada ‘Ne doğru ne yanlış’ mertebesinde cevap verdi.
* İktidar partisine oy vereceğini belirtenlerin sadece yüzde 40’ı camide alkol tüketildiğine inandığını aktardı.
* Bu iddia iktidar partisi dışındaki tüm grupların eksenin ‘inanmama’ kısmında yer aldı.
* Konda, ‘genellikle profili Türkiye geneline daha yakın olan‘ kararsız seçmenin bile sadece yüzde 17’sinin bu iddiayı doğru bulduğu tespitinde bulundu.
BDP’liler ‘camide içki’ye inanıyor
* BDP seçmeniyse Başbakan’ın bu iddiasına Türkiye genelinden daha fazla inanıyor. Konda bu durumu, BDP’lilerin dindarlık seviyesinin diğer seçmenlere göre daha yüksek olmasına bağladı.
‘Bayrak yakma’ya inananlar yüzde 27
* ‘Eylemcilerin bayrak yaktığı’na inananların oranıysa ülke genelinde yüzde 27 oranında; bu oran, AKP seçmeni içinde yüzde 37’ye yükseliyor. Fakat AKP seçmeninin yüzde 31’i bu iddiayı doğru bulmuyor, üçte biri şüpheyle bakıyor.
‘Dış mihrak’ tuttu
* Konda, ‘Gezi parkı olaylarının dış mihrakların kışkırtmasıyla olduğu’ iddiasının AKP’nin ortaya attığı iddialardan en fazla kabul göreni olduğunu tespit etti. Araştırmaya göre, CHP seçmenlerinin bile yüzde 20’si bu iddianın gerçek olduğunu düşünüyor, CHP’lilerin yüzde 18’i ‘Ne doğru ne yanlış’ diyor. Fakat kararsız seçmenlerin bu soruyla ilgili tavrı AKP’den ziyade CHP’ye daha yakın.
MHP seçmeni ‘dış mihrak’a yakın
* MHP’ye oy vereceğini söyleyenlerin yüzde 59’u ‘dış mihrak’ iddiasını doğru buluyor.
Eğitim seviyesi en belirleyici unsur
* Konda, Gezi iddialarına dair inanışta eğitim ve dindarlık seviyesinin belirleyici unsur olduğu tespitini yaptı.
Ancak veriler, iktidar partisi seçmenleri arasında camide içki içildiği iddiasına inanma konusunda eğitimli ve eğitimsiz arasında büyük bir fark olmadığına işaret ediyor.
‘Dış mihrak’ konusundaysa, AKP seçmeni yine eğitim seviyesine bakılmaksızın inanmaya daha meyilli. CHP seçmenleri arasındaysa, eğitim seviyesi arttıkça bu iddiaya itiraz da artıyor.