ABD merkezli havacılık devi Boeing, birkaç sene içinde ikinci defa 737 Max’lerin merkezinde olduğu bir krizle karşı karşıya.
Alaska Havayolları’na ait Boeing 737 Max 9 uçağı, kalkışından 35 dakika sonra, bir pencereyi de içinde alan gövde parçasının kopmasının ardından acil iniş yapmıştı.
ABD’de bu nedenle ‘Boeing 737 MAX 9’ tipi uçakların uçuşları geçici olarak durdurulmuştu.
Türk Hava Yolları da (THY) filosundaki beş ‘Boeing 737 MAX 9’ tipi uçağını seferden çektiğini duyurmuştu.
Boeing CEO’su Dave Calhoun, olayın sorumluluğunu kabul ettiklerini ve süreci ‘tam bir şeffaflık içinde yürüteceklerini’ belirtti.
Ancak BBC Türkçe’ye konuşan havacılık uzmanları asıl büyük zararın şirketin ününe geldiğini aktarıyor.
Beyaz Saray da krizle ilgili devreye girdi, bu tip uçakların tüm incelemeler tamamlanana kadar yerde kalacaklarını açıkladı.
BBC’ye konuşan Flight Global havacılık sitesinden Murdo Morison, bu sorunun sektör tarafından, acil çıkış bölümü kullanımdan çıkarılan birkaç yüz adet 737 Max 9 tipi uçakla sınırlı olduğu şeklinde değerlendirildiğini söylüyor.
Amaç Airbus firmasına rakip olmaktı
Boeing 737 Max’i 2017’de piyasaya sürdü ve asıl amacı orta mesafe uçuşlarda Airbus firmasına rakip olmaktı.
Şirket yaptığı duyuruda, 93 ülkeden gelen 4300 siparişle, Boeing tarihinin sipariş rekorunun kırıldığını belirtmişti.
Havayolu 101 sitesinden Abdullah Nergiz, sonrasında yaşananların altında, Boeing’in modernize edilen tasarımındaki sıkıntıların yattığına işaret etti:
“Zaten bütün problemlerin temelinde bu yatıyor. 737 tasarımı halen 1960’lardaki orijinal tasarıma dayanıyor. Temeldeki birçok problemin çıkış noktası o. 2018 ve 2019’da iki uçağın düşüşüne neden olan MCAS yazılım hatasının sebebi de o. Yeni nesil büyük motorlar takılınca uçağın dengesi bozuldu. Sıfırdan bir tasarım yapmak yerine yazılımla çözmeye çalıştılar.”
Havacılık uzmanı Nergiz, şirketin bu anlamda en fazla kar beklediği ürün gamından darbe yediğini ve büyük zarar edeceğinin aşikar olduğunu, ancak batmasının çok zor olduğunu kaydetti.
Ancak şirketin, 737 Max ailesinin 8 numaralı üyesinin peş peşe yaşadığı iki kaza sonrası 20 milyar dolarlık toplam zarar yaşadığı kayıtlara geçti.
MCAS yazılım süreci
Manevra Karakteristiklerini Artırma Sistemi (MCAS) 737 Max 8’lerin motorunun hız kaybedip durmasını engellemek üzere tasarlanmıştı.
MCAS, uçağın burnundaki sensörler ‘motorun yavaşlayıp durmasına yol açabilecek şekilde uçağın çok dik bir açıyla yükseldiğini’ gösterdiğinde tepki vermeye programlanmıştı.
2018’de düşen ilk uçakta yapılan incelemeler, bu sistemin arızalandığını, uçağın burnunu otomatik olarak en az 20 kez indirmeye zorladığını, bu sebeple uçağın denize düşüp 189 kişinin hayatını kaybettiğini gösterdi.
Boeing, bu yazılımı yeniden tasarlayarak, sensörlerden birbiriyle çelişen veriler geldiğinde MCAS’ı devre dışı bırakacak şekilde geliştirdi.