226 milyar liralık vergi paketinin detayları belli oldu. Pakette yurt dışına çıkış harcının 150 liradan 1.500 liraya çıkarılması gibi bireyleri ilgilendiren önemli düzenlemeler de var.
Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, Borsa İstanbul’daki işlemlere vergi getirilmesi planını dün ertelediklerini duyurmuştu. Kripto varlıklar ve borsa hisselerinin alım satımında alınacak işlem vergisinin on binde 1 ile 3 arasındaki oranda olması bekleniyordu.
Hükümet diğer başlıklardaki vergi paketi çalışmalarınıysa hızlandırdı.
Yetkililer, yeni vergi paketiyle çok uluslu ve yerli şirketlerin yanı sıra bireyler tarafından ödenen vergileri artırmayı amaçlıyor. Yeni düzenleme Türkiye’nin gayrisafi yurtiçi hasılasının yaklaşık yüzde 0,7’sine karşılık gelen ek bir gelir kaynağı yaratacak.
Bloomberg’in aktardığına göre taslak aşamasındaki çalışmayla ilgili son düzenlemeler cumhurbaşkanlığına iletildi. Vergilerle ilgili düzenleme getiren yasa teklifinin bayram tatili sonrasında Meclis’e sunulması ve Meclis tatile girmeden de yasalaştırılması planlanıyor.
Düzenlemelerle en az 226 milyar liralık bir ek gelir kaynağı oluşturulacak.
1999’daki iki depremden sonra da bir vergi düzenlemesi yapılmıştı. Taslak, 1999’daki düzenlemeden sonra yapılmış en kapsamlı mali revizyonlardan biri.
Vergi paketiyle yürürlüğe gireceği öne sürülen düzenlemeler şunlar:
* OECD ve BEPS projesi kapsamında Türkiye’nin de aralarında bulunduğu yaklaşık 140 ülke tarafından onaylanan mutabakat metnine göre yıllık konsolide hasılatı 750 milyon avro eşiğini aşan çok uluslu işletme gruplarının düşük vergileme yapılan ülkelerdeki şube, iştirak ve işyerlerinin asgari bir tamamlayıcı vergilemeye tabi tutulması kararından hareketle bu şirketlere ek vergi getirilecek.
* Her bir ülke bazında belirlenen efektif vergi oranı yüzde 15’in altında olduğunda, o ülkede doğan karlara tamamlayıcı bir vergi uygulanacak. 2024 gelirlerine uygulanmak üzere ve 2025’te verilecek ayrı bir beyannameyle yürürlüğe girmesi öngörülen düzenlemeyle tahmini 40 milyar lira gelir etkisi bekleniyor.
* Gayrimenkul Yatırım Ortaklıkları ve Gayrimenkul Yatırım Fonları gayrimenkullerden elde edilen kazançlar dolayısıyla asgari kurumlar vergisi ödeyecek.
* Tam mükellef kurumlara ait olan ve iki yıldan fazla süreyle elde tutulan BİST’te işlem görmeyen hisse senetlerinin elden çıkarılmasından doğan kazançlara uygulanan gelir vergisi istisnası kaldırılacak.
* Taslakta kripto varlıkların vergilendirilmesine ilişkin olarak ise iki farklı vergilendirme formülü öneriliyor. Bunlardan ilki, alım-satımlardan on binde üç gibi bir oranda işlem vergisi uygulanması, diğeri de alım-satımdan elde edilen gelirden gelir vergisi alınması. Kripto varlıklara işlem vergisi getirilmesi durumunda yıllık vergi getirisinin 3,7 milyar lira olması bekleniyor.
* Bazı AB ve OECD ülkelerinde olduğu gibi Türkiye’de de asgari kurumlar vergisi alacak. Bu vergi, tahakkuk eden kurumlar vergisi, indirim ve istisnalar düşülmeden önceki kurum kazancının yüzde 10’u olarak hesaplanan asgari vergiden veya beyan edilen hasılatın yüzde 2’si matrah kabul edilerek kurumlar vergisi oranında hesaplanan asgari vergiden, yüksek olanından az olamayacak.
* Çalışmada, ticari, zirai ve serbest meslek faaliyetleri nedeniyle yıllık gelir vergisi beyannamesi vermeye mecbur olan mükellefler için asgari gelir vergisi uygulaması getirilecek. Cumhurbaşkanına bu kapsamda belirlenecek oranı, sektörleri, iş gruplarını ve iş türleri bazında her bir kazanç türü itibarıyla artırma ve azaltma yetkisi verilecek.
* Taslakta, yap-işlet-devret ve kamu-özel işbirliği (KÖİ) ile yapılan projeler kapsamında elde edilen kazançların vergisi de artırılacak.
* Esas faaliyet konusu kıymetli maden alım satımı olmayan işletmeler, yatırım amaçlı olarak altın, gümüş, platin gibi kıymetli madenleri satın alıyor ve aktiflerine kaydedebiliyor. Bunlara ilişkin değer artışları satış aşamasına kadar vergilendirilmiyor. Taslakta bu madenler ile mevduat hesaplarının, döviz ve döviz hesaplarında olduğu gibi borsa rayiciyle değerlenmesi, bu değerleme sonucu, geçici vergi dahil hesap dönemleri itibarıyla değerleme farkları da vergilendirilecek.
* Kurumların aktiflerinde iki yıldan fazla bulunan iştirak hisselerinin satışından elde edilen kazançların yüzde 75’i kurumlar vergisinden istisna tutuluyordu. Taslakta bu oranın yüzde 25’e indirilecek.
* Deniz taşıma araçlarına limanlarda verilen hizmetlere uygulanan KDV istisnasının kapsamı da daraltılıyor.
* Ulusal güvenlik kuruluşlarının ihtiyaçları için yapılan birçok alım KDV’den istisna tutuluyor. Taslak çalışmayla bazı alımların ithal yapılması durumunda istisnalar daraltılacak.
* Mevzuata göre, altın, gümüş, platin arama, işletme, zenginleştirme ve petrol arama faaliyetlerine lişkin olmak üzere, bu faaliyetleri yürütenlere yapılan teslim ve hizmetler ile boru hattıyla taşımacılık yapanlara bu hatların inşa ve modernizasyonuna ilişkin yapılan teslim ve hizmetler de KDV’den istisna tutuluyor. Çalışma bu istisnalar daraltılıyor.
* Aynı şekilde limanlara bağlantı sağlayan demiryolu hatları, limanlar ve hava meydanlarının inşası, yenilenmesi ve genişletilmesi işlerini fiilen kendisi yapan veya yatıran mükelleflerle genel bütçeli idarelere sağlanan KDV istisnaları da kaldırılacak.
* Moto kuryelere yapılan ödemeler ve engelli araçlarına sağlanan istisnalar kısıtlanıyor. Yurtdışı çıkış harcı 1500 liraya çıkarılıyor.
* Türkiye’de 2024 için hesaplanması gereken ÖTV ve diğer her türlü vergiler dahil satış bedeli 1 milyon 591 bin TL’nin altında olan binek otomobiller, engellilik derecesi yüzde 90 veya daha fazla olanlar için beş yılda bir kez olmak üzere ÖTV’den muaf tutuluyordu. İstisnadan yararlanma süresi beş yıldan 10 yıla çıkartılıyor ve taşıtların veraset yoluyla intikalinde istisnaya konu vergiler mirasçılar tarafından ödenecek.
* Yurt dışı çıkış harcı bugün itibarıyla 150’den 1500 liraya çıkarılıyor. Harç her yıl yeniden değerleme oranında artırılacak.
* Ticari kazanç mükellefi olan 126 bini aşkın motokuryelere bu hizmetleri karşılığı yapılan ödemelerden yüzde 15 oranında tevkifat yapılması ve bir takvim yılı içinde elde ettikleri gelirlerin tarifenin dördüncü dilimini aşmaması halinde tevkifatın nihai vergileme olması, aşması halinde ise beyanname verilmesi gerekiyor.
* Serbest meslek erbabı ile ticaret erbabının bir ayda üç, yılda da toplam 12 kezden az olmamak üzere yapılacak yoklamalarla günlük hasılatlarının tespit edilmesi, mükellef tarafından beyan edilen hasılat ile yoklamalarda tespit edilen hasılat arasında bir fark bulunup bulunmadığı kontrol edilecek. Fark olması halinde mükellefin izah vermesi istenecek.
* Vergi usulsüzlüklerine uygulanan cezalar artacak.
* Organize sanayi bölgeleri ile küçük sanayi sitelerinin altyapı ve küçük sanayi sitelerindeki işyerlerinin inşaasına ilişkin süreçlerde uygulanan KDV istisnaları kaldırılacak.
* Gelir vergisi kanununa göre, gayrimenkullerin, hakların, gemi ve gemi paylarının iktisap tarihinden itibaren beş yıl içinde satılması halinde elde edilen değer artışı kazançları vergiye tabi. Düzenlemeyle beş yıllık istisna süresi sadece bir konut için uygulanacak.
* Serbest bölgelerdeki üretim faaliyetlerinden elde edilen kazançların tamamı, üretilen ürünlerin yurt içine ya da yurt dışına satılıp satılmadığına bakılmaksızın kurumlar vergisinden istisna. Yeni düzenlemeyle serbest bölgelerde faaliyet gösteren kurumların ihracattan elde ettikleri kazançların istisna olması, yurtiçine yaptıkları satışlardan elde edilen kazançlara tanınan istisnalar da kaldırılacak.