ALİ İHSAN NERGİZ*
Türkiye pandeminin en karanlık anlarını yaşıyor. Vaka sayıları 50 binin üzerine çıkmış durumda. Tüm dünyada aşılama programları tökezlerken yeni mutasyon endişesi derinleşiyor. Covid-19’un beyin ve sinir sistemi üzerine etkileri neler? Hangi kan grupları hastalık için risk oluşturuyor? Hiperaktivite bozukluğu için yeni ilaç ebeveynlere ne vaat ediyor?
Sağlık alanında geçen haftanın kaydadeğer gelişmelerini derledik.
Pandeminin en karanlık evre
Covid-19 pandemisi özellikle daha hızlı yayılım gösteren varyant virüslerin etkisiyle tüm dünyada yayılımını arttırmaya devam ediyor. Daha ikinci dalganın etkisini atamamış birçok ülke üçüncü dalgayla karşı karşıya.
Günlük yeni vaka sayıları 1 milyona yaklaşırken toplam ölü sayısı da 3 milyon olmak üzere. Hindistan 10 Nisan Cumartesi günü 150 bin yeni vaka kaydederek durumun ne kadar kritik olduğunu bir kez daha gözler önüne serdi.
Türkiye en yüksek vakada ilk beşte
Son dört gündür vaka sayıları 50 binin üzerinde seyrederken ölüm sayıları da 250’yi aştı. Türkiye Hindistan, ABD, Brezilya ve Fransa’yla birlikte en fazla vaka bildiren ilk beş ülke arasında.
12 ya da 13 Nisan’da yapılacak kabine toplantısında yeni kısıtlama kararları gelmediği sürece günlük vefat sayılarının mevcut durumun iki-üç katına çıkması kaçınılmaz olabilir.
İstanbul başta olmak üzere birçok ilde sağlık sistemi vaka sayılarıyla başa çıkmakta zorluk çekiyor. Yeni kısıtlamalar gelmediği gibi aşılama kampanyasında da işler yolunda gitmiyor. Bir önceki haftaya göre daha az kişiye birinci doz aşı uygulanmış durumda.
TTB: Yanlış sağlık politikalarında ısrar sosyal cinayettir
Türk Tabipleri Birliği (TTB) Merkez Konseyi, 9 Nisan 2021 günü ‘İktidara uyarımız, topluma çağrımızdır‘ başlıklı bir basın toplantısı düzenleyerek alınması gereken acil önlemleri sıraladı.
Pandeminin yönetilememesi ve her gün yüzlerce vatandaşın ölüme terk edilmesini eleştiren konsey, yanlış sağlık politikalarında ısrarı ‘sosyal cinayet’ olarak nitelendirdi. Başkan Prof. Dr. Şebnem Korur Fincancı açılışta Sağlık Bakanlığı’na salgının başından beri TTB tarafından yazılan yazıların çıktısını göstererek 50 metre yazı yazıldığını çarpıcı bir biçimde gözler önüne serdi.
İstanbul Tabip Odası: İstanbul için beş acil tedbir
Bu hafta bir diğer basın toplantısı da İstanbul Tabip Odası tarafından düzenlendi. Basın toplantısında Covid-19’un en çok etkilediği, en çok vaka ve ölümün gerçekleştiği il İstanbul için alınması gereken acil tedbirler ele alındı. Mart ayı başında gerçekleşen kademeli normalleşmenin etkisiyle İstanbul’da altı haftada vaka sayısının 10 katına çıktığına dair trajik veri paylaşıldı.
Yeni mutasyon endişeleri gittikçe büyüyor
Tüm dünyada hızlı artan vaka sayıları ve yavaş giden aşılamalar yeni varyantların ortaya çıkması için ideal bir ortam oluşturmuş durumda. Bu hafta ABD’nin Kaliforniya eyaletinden gelen yeni varyant raporları endişeyi daha da derinleştirdi. Araştırmacıların yaptığı açıklamada yeni varyantın yüzey proteininde çift mutasyona sahip olduğu ve Hindistan kökenli olduğu belirtildi. Bu yeni varyantın Hindistan’ın Maharashtra eyaletinde yüzde 55’lik vaka artışının temel sebebi olduğu düşünülüyor.
Britanya’dan isteyenlere haftada iki kez test imkanı
Bu hafta itibariyle tüm Britanya vatandaşları haftada iki corona virüsü testi (lateral flow test) yaptırabilecek. Hızlı test olarak da adlandırılan bu testler boğazdan ve burundan sürüntü alınarak gerçekleştirilen PCR testinden farklı olarak 30 dakika içinde sonuç veriyor. Britanya’da vatandaşlara Covid pasaportu verilmesi ve test yaptırıp negatif çıktığı sürece sosyal alanlara erişim hakkı tanınmasına dair tartışmalar devam ediyor.
Kan grubu Covid-19 için bir risk faktörü değil
Önemli bilimsel dergilerden JAMA’da bu hafta yayınlanan makalede kan grubunun Covid-19 hastalığı açısından risk faktörü olmadığı sonucuna erişildi.
Pandeminin başından itibaren bu konuda farklı açıklamalar yapılıyor.
Son çalışmada ABD’den 11 bin Covid-19 hastasının durumu ve kan grubu kıyaslandı. Çalışma kan grupları ile hastalığı şiddetli geçirme arasında herhangi bir bağ olmadığını gösteriyor.
Covid-19’un beyin üzerindeki etkileri
Bu hafta öne çıkan bilimsel çalışmalardan bir tanesi de Covid-19 hastalığına yakalanmış bireylerde virüsün beyin üzerinde uzun süreli etkilerine yönelikti. Çalışma Covid-19 tanısı konduktan sonra her üç hastadan birinin bir sinir ve ruh hastalığı tanısı aldığını ortaya koyuyor. Çalışma katılımcılarından yüzde 15’i ilk defa bu tarz hastalıklar yönünden tanı aldığını belirtirken, en çok öne çıkan hastalıklar depresyon ve anksiyete bozukluğu.
Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğunda yeni ilaç
Amerikan İlaç ve Gıda Dairesi 10 yılı aşkın süredir ilk defa dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğunun tedavisi için bir ilacı onayladı. Qelbree isimli ilacın şu an piyasada olan diğer tedavi seçeneklerine kıyasla bağımlılık yönünden daha güvenli olabileceği ve ebeveynler tarafından tercih edilebileceği belirtiliyor. İlaç onay almış olsa da önünde yaygın olarak kullanıma sunulması ve diğer ülkelerde de onay olması için uzun bir süreç var.
*Cerrahpaşa Tıp Fakültesi’nde intörn hekim (6’ncı sınıf öğrencisi); İstanbul Tabip Odası Halk Sağlığı Komisyonu ve Halk Sağlığı Uzmanları Derneği üyesi