İsviçre merkezli uluslararası ilaç devi Novartis’in ticari avantaj sağlamak amacıyla Türkiye’de Alp Aydın adlı danışmanlık şirketi aracılığıyla 85 milyon dolarlık rüşvet dağıttığı ileri sürüldü.
Fotoğraf: Reuters
Bir firma çalışanının Reuters’e sızdırdığı elektronik postaya göre usulsüz ödemeler, yeni iş ve rekabet avantajı elde etmek için verildi. Rüşvet karşılığında özellikle Novartis’in ürettiği bazı ilaçların devlet hastanelerinin satın alma listelerini girmesi ve fiyat kesintilerinden kaçınılması için iki ilacın isminin değiştirilmesi sağlandı.
Firmanın zirve isimlerine gönderildi
Söz konusu elektronik posta önce Novartis CEO’su Joe Jimenez ve Denetim ve Düzenlemelere Uyum Kurulu Başkanı Srikant Datar’a gönderildi.
Gönderici, ilk olarak 17 Şubat’ta gönderdiği 5 bin kelime uzunluğundaki mesaja yanıt alamayınca, 4 Mart’ta şansını yeniden denedi: Bu kez, “Araştıracağız” yanıtı geldi.
Yetkililer ve doktorlar da işin içinde
Mesaja göre Novartis, Alp Aydın Danışmanlık’a 2013 ve 2014 yıllarında 290 bin dolar artı masraflara denk gelen bir meblağ ödedi.
Mesajda şu bilgilere de yer verildi:
– Alp Aydın, Türk sağlık yetkililerine rüşvet verdi.
– Novartis Türkiye, reçetelerinde şirketin ilaçlarına iltimas geçen doktorların yakınlarını işe aldı.
– Alp Aydın’ın kronik akciğer hastalıkları, multiple skleroz (merkezi sinir sistemi hastalığı) ve artrit (eklem iltihabı) vakalarında kullanılan ilaçların hastanelerin satın alma listelerine ekletmesiyle Novartis 20 milyon dolar kazanç elde etti.
– Rüşvetle, fiyatlandırmalarda avantaj elde edildi, üretim sertifikasının tarihi geçmiş ilaç ithalatı sağlandı.
– En büyük kazanç ise Türk yetkililerin Ilaris ve Gilenya isimli iki ilacın adının Ibecta ve Fingya olarak değiştirilmesine izin vermesiyle elde edildi: 50 milyon dolar (İsim değişimi, ilaç fiyatlarında uluslararası kesintilerden muaf tutulmayı sağlıyor).
Mesaja göre SGK’nın Alp Aydın’ın da hedef alındığı bir soruşturma başlatması üzerine Novartis, danışmanlık şirketiyle ilişkisini kesti.
Şirket soruşturma başlattı
Novartis, soruşturma başlattığını duyurdu. Şirket sözcüsü Eric Althoff, “Uygunsuz davranış iddiasını son derece ciddi ele alıyor ve etraflıca araştırıyoruz” dedi.
Açıklamada, en yüksek iş ahlakı kurallarına bağlılığın altı çizilirken Alp Aydın’ın geçmişte şirkete danışmanlık yaptığı, ancak halen Novartis’le bir iş ilişkisi bulunmadığı belirtildi.
Türkiye dev pazar
SGK ve Alp Aydın yetkilileri Reuters’in sorularını yanıtsız bıraktı.
Türkiye halihazırda dünyanın en büyük 18’inci ilaç pazarı ve 2020’de 15’inciliğe yükselmesi bekleniyor.
Novartis’in sicili kabarık
Ajansın haberinden, yapılan işlemlerin Amerikan Dış Yolsuzluk Eylemleri yasasına (FCPA) da aykırı olduğu belirtildi. Söz konusu yasa, ABD’li firmaların ve hisseleri ABD borsalarında işlem gören uluslararası şirketlerin diğer ülkelerde devlet görevlilerine rüşvet vermesini yasaklıyor.
Novartis ilk kez rüşvet suçlamasıyla karşı karşıya kalmıyor.
Geçen ay şirketin Güney Kore’deki merkez ofisinin yerel yetkililer tarafından kirli bir pazarlık için ziyaret edildiği ortaya çıkmıştı. ABD hükümeti bunun üzerine Novartis hakkında rüşveti de içeren 79 bin 236 ayrı yaşadışı eyleme karışmaktan dava açmıştı.
Novartis geçen hafta da Çin’deki rüşvet vakasında uzlaşma amacıyla 25 milyon doların üzerinde ödeme yapmayı kabul etmişti.