Milli İstihbarat Teşkilatı’na (MİT) görülmemiş bir dokunulmazlık sağlayan yasa tasarısına tepki yağarken, eski müsteşar yardımcısı Cevat Öneş de teklifi eleştirdi. Öneş’e göre, yasa tasarısındaki en önemli sorun, “Demokratik bir ülkede olması gereken denetlenebilirlik ve hesap verebilirlik mekanizmasının bulunmaması.”
Hürriyet’ten Uğur Ergan’a konuşan Öneş, yasa tasarısına dört temel eleştiri getirdi:
Operasyon yetkisinin sınır belli değil
* MİT’in operasyonel bakımdan yetkilendirilmesi önemli bir konu. Bu konunun çerçevesi ve sınırları şu anda benim görebildiğim kadarıyla net bir şekilde ortaya çıkmıyor.
Kime hesap verecek?
* Bir yetkinin karşılığı olarak demokratik bir ülkede denetlenebilirlik ve hesap verebilirlik mekanizmalarının olması gerekir. Bu bir bütünlük arz eder. Bu yasa taslağında böylesi bir mekanizmanın kurulmadığını görüyoruz. Bu mekanizma, parlamentoda siyasi partilerin oluşturacağı ve devletin istihbarat hizmetleriyle ilgili denetim işlevini getirecek bir komisyonun teşkiliyle olabilir. Örneğin bir akil komisyon, ki bu önemlidir. Ayrıca parlamento denetimi dışında gerek idari, gerekse yargı denetimi mekanizmaları gelişmiş demokratik ülkelerde olduğu gibi burada yer almıyor. Bu konunun ciddi şekilde tartışılması gerekir.
Savunma-İstahbarat bütünlüğü yok
* Benim üzerinde durduğum bir konu, devletin savunma ve istihbarat konsepti içinde Türkiye ’de bir bütünlük yok. Yani güvenlik ve savunma kuruluşlarının yasal yetkileri, birbirinin içine giren bir yapı ortaya çıkarmış. Bu da devletin istihbarat hizmeti elde etmesi ve kullanmasında sorun yaratıyor.
Bu hızın sebebi ne?
Böylesine bir meseleyi bütüncül şekilde ele almadan, kamuoyu ve medya dahil ciddi bir tartışma ortamı yaratılmadan, kaotik ortamlarda getirilen tekliflerin yasalaşma durumunun ortaya çıkarılması, gelecek için tartışmaları, hukuki ve demokratik boşlukları ortaya çıkarır.