Duş alırken, yürürken ya da bulaşık yıkarken aklımıza parlak fikirler gelmesi tesadüf değil. Bilim buna ‘duş etkisi’ diyor.
‘Duş etkisi’, duş almak, yürümek ya da bulaşık yıkamak gibi alelade işlerin zihinde yaratıcılığı tetiklediği ve sorun çözmeyi kolaylaştırdığını anlatan bir terim.
Duş etkisi‘ni, Virginia Üniversitesi Corcoran Felsefe Bölümü’nde yardımcı doçent Zachary Irving araştırdı. Hatta araştırmaları uluslararası sabun ve kozmetik şirketi Lush’ın ilgisini çekince işbirliğine giriştiler. Irving’in araştırmasına yeni bir boyut katan işbirliğinin amacıysa araştırma teorisini somut deneyime dönüştürmek.
‘Önde gelen, hatta ilk zihin gezgini filozof’ diye anılan Irving, karmaşık bilimsel ve felsefi kavramların günlük yaşamı nasıl etkilediğini inceleyen deneysel filozoflardan. Araştırmalarında zihin gezginliğinin ne olduğunu ve önemini irdeliyor.
Irving, başta, zihin dalgınlığının yanlış tanımlandığını fark etmiş.
“Odaklandıkları şey genelde dikkat dağınıklığıydı. Zihin gezginliği, sorumluluklarla ilgisi olmayan düşünceler diye tanımlanıyordu -farklı deyişle, dikkat dağıtan her şey. Ama bunlar bambaşka kavramlar.”
Daha sonra zihin gezginliğinin varsayıldığı gibi bilinçsiz bir hal olmadığını anlıyor Irving. Çünkü bu serbest çağrışımın, doğal yollarla, kısıtlamalar olmadan gerçekleştiği bilinçli bir hal.
Zihin dalgınlığı ve duş etkisi
Irving, “Problem çözmeye odaklanınca o problemle ilgili neyin önemli olduğu hakkındaki düşüncelerinize dalar ve bazen yanılırsınız” diyor ve ekliyor: “Ama zihniniz rastgele gezinirken, normalde görmezden geleceğiniz sıradışı veya yaratıcı fikirler bulursunuz.”
Irving araştırmanın sonunda, duş almak, yürümek, bulaşık yıkamak gibi alelade işlerdeki zihin dağınıklığının gerçekten de yaratıcılığı tetikleyebileceğini buluyor.
Duşun gücü
Makale yayınlanınca, minimalist ürünleriyle bilinen İngiliz kozmetik ve sabun perakendecisi Lush’ın ürün uzmanları Irving’e giderek ‘Power of the Shower‘ adlı pazarlama kampanyaları için işbirliği teklif etti.
Felsefi kozmetik alanında önemli rol üstlenen Irving, ‘zihni dağıtan’ Lush ürünleriyle bir duş rutini oluşturdu.
Amaç insanları günlük kaygıları ve zorlayıcı düşüncelerinden kopararak rahatlatan ve serbest çağrışım haline ulaştıran bir deneyimdi.
Bu sıradışı işbirliğiyle, Irving, laboratuvarda inceleyemediği ama zihin gezintisini anlamak için önemli duygu durumlarını keşfetti.
Irving, bulgularını herkese açarak insanlarla doğrudan çalışabilmekten memnun: “Bir filozof bu şansı kolay kolay bulamaz. İnsanlar duş alarak felsefemi yaşayabiliyor.”