Britanya’daki Sotheby’s müzayedesinde 19 yıl önce Adana’da camiden çalınan 500 yıllık İznik çinileri çıktı.
Sotheby’s son olarak Kanuni Sultan Süleyman’ın portresi satışı ve İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Ekrem İmamoğlu’nun ‘paha biçilmez dokuz Kur’an-ı Kerim ve elyazmaları‘ satın alındığını duyurduğu İslam Dünyası ve Hindistan Sanatları‘ başlıklı müzayedeyle gündeme gelmişti.
Aynı müzayedeyle ilgili Kültür ve Turizm Bakanlığı ve Dışişleri Bakanlığı’nın sessiz sedasız bir operasyona imza attığı ortaya çıktı.
19 yıl önce Adana Ulu Cami’den çalınan 223 karo çiniden ikisinin izine Londra’daki müzayedede rastlandı.
Müzayededen yaklaşık bir ay önce Kültür ve Turizm Bakanlığı uzmanları kataloğu incelemeye aldı. Katalogda 115 lot numarasıyla iki adet İznik çinisinin de satışa sunulduğu tespit edildi. Katalogda tarihi çiniler “İki İznik seramik karo lotus palmette ve saz yaprakları bezemeli- Türkiye, yaklaşık 1575 tarihli” ifadeleriyle tanıtıldı.
Çinilerin Türkiye’de nereden çalınmış olabileceği ihtimali üzerine araştırma başlatıldı. Eserlerin, 6 Aralık 2002 tarihinde Adana Ulu Cami’de gerçekleşen soygundaki çinilerle benzerlik gösterdiği tespit edildi.
O tarihte restorasyonda olan tarihi camiye bir gece yarısı kapısı kırılarak girilmiş, 223 tarihi çini karo çalınmıştı. 2002 yılında yaşanan soygun aydınlatılamamıştı.
Çalınan 223 çini karodan 67 parça 11 Eylül 2009 tarihinde İstanbul Kocamustafapaşa’da bir eve yapılan baskında koliler içinde bulunmuştu.
Vakıflar Genel Müdürlüğü 156 parça tarihi çininin çalıntı olduğunu Interpol aracılığıyla tüm dünyaya duyurmuştu.
Geçen ay satışa çıkarılan çini karoların da Türkiye’nin Interpol’e bildirdiği çalıntı çini karolarla ölçüleri neredeyse bire bir aynıydı. Kültür ve Turizm Bakanlığı uzmanları satışa sunulan çinilerin bu soyguna ait çiniler olduğunu bilimsel raporlarla ispat etti, Interpol kayıtlarıyla birlikte durumu Dışişleri Bakanlığı’na rapor etti.
Londra büyükelçiliği, Britanya polisiyle temas kurdu. Müzayede bunun üzerine katalogda yer verdiği iki çini karoyu satıştan çekti.
Kültür ve Turizm Bakanlığı ile Dışişleri Bakanlığı, eserlerin Türkiye’ye iadesi için çalışmalarını sürdürüyor. Sotheby’s Müzayede Evi eserin iadesini yapmaz ise ise Türkiye hukuki yollara başvuracak.
2011 senesinde de Londra’daki Christie’s Müzayede Evi, Adana soygununda çalınan çinilerden birini satışa sunmuştu. Kültür ve Turizm Bakanlığı müdahale ederek eseri satıştan çektirerek Türkiye’ye iadesini sağlamıştı.
Çini sanatının en olgun örneklerinden
Adana’nın merkez Seyhan ilçesindeki Ulu Cami’nin yapımına Ramazanoğlu Halil Bey tarafından 1509’da başlandı. Halil Bey’in ölümü üzerine oğlu Piri Mehmet Paşa tarafından 1541 yılında tarihi yapı tamamlandı. Caminin mimarisi Selçuklu ve Memlük üsluplarını taşıyor. Caminin duvarlarındaki çiniler bu sanatı İznik ve Kütahya’da yapılmış en olgun ve en güzel örneklerinden kabul ediliyor.