NURAY MERT
Askeri müdahalelere her zaman karşı oldum. 11 Eylül’den sonra Afganistan, daha sonra Irak işgaline karşı çıktım. Filistin’de İsrail’in askeri operasyonlarına da, 2006’daki Lübnan saldırısına da, Türkiye’nin Kürt bölgesine askeri operasyonlarına da, NATO’nun Libya müdahalesine de, Fransa’nın aynı günlerdeki Fildişi Sahili’ne askeri müdahalesine de, benzerlerine de…
Siyasal sorunların, toplumsal isyanların askeri müdahaleler ve güvenlikçi politikalarla çözülebileceğini hiç düşünmedim, düşünmüyorum.
‘Savaşa karşı koalisyon’ kurulamadı
Son olarak, İŞİD’e karşı oluşturulan koalisyonun bölgeye barış ve huzur getirmeyeceği de belli. Ancak, cinayet pornografisine dönmüş, insanlık dışına taşmış bir hareket söz konusu olduğunda tavır almak artık eskisi kadar kolay değil.
Tam da bu nedenle, artık, ne küresel düzeyde, ne Türkiye’de ‘savaşa karşı koalisyon’ kurulamadı, yeni bir ‘müdahaleye hayır’ diye sokağa çıkacak kimse kalmadı.
İşin içinden sıyrılmak kolay değil
Geldiğimiz noktada, Batı dünyasında sol liberaller, İŞİD’i doğuran nedenlerin göz ardı edilmesine, şeytanlaştırmadan ibaret bir siyasete ve böylece askeri müdahaleleri maşrulaştırmaya karşı çıkabiliyor. Aynı durum bizler için de geçerli. Hepsi bu. Ama artık, kendimizi böylesi muğlak ve muğlak olduğu için konforlu bir alana çekerek, işin içinden sıyrılmak bana doğru gelmiyor.
11 Eylül’den bu yana, İslam adına yapılıp edilen korkunç işlerden tüm Müslümanları ve hatta İslam dinini sorumlu tutma yaklaşım ve siyasetlerine karşı çıktım. Böylesi düpedüz haksızlıktı, dahası askeri müdahalelere zemin hazırlama işlevi görüyordu.
Açık bir tartışma yok
Ancak, karşı çıkmak, ama orada durmamak gerekiyordu. Haklı olarak, Kaide gibi örgütlerin İslam’ı ve Müslümanları temsil etmediğini ileri sürüyoruz. Ama, artık Müslümanlar/Müslümanlık adına konuşan herkesin, bu konuda daha açık bir tartışmaya girmesi gerektiğini düşünüyorum.
Ne yazık ki durum bu değil. Kaide’ye bile ılımlı dedirtecek bir savrulma hareketi olan İŞİD konusunda Türkiye’de, İslamcı-muhafazakar çevrenin böylesi bir tartışmaya, hala son derece uzak durmasına şaşırmadım desem yalan olur. Bu çevrenin İŞİD ideolojisine yakın olmadığını/olamayacağını biliyoruz. Ama bakıyorum da İŞİD değerlendirmeleri fazlasıyla ‘soğukkanlı’ ve ‘analitik.’
Hesaplaşmadan olmaz
İŞİD’i doğuran sebeplerin dini referanslardan çok siyasi gelişmeler ve çatışmalar olduğu doğru. Ama nihayetinde birilerinin bir dini referans alarak işlediği cinayetler sözkonusu olduğunda en çok itiraz etmesi gerekenin o dinin mensupları, dahası o dini referansları siyasetlerinin temeline oturtanlar olması gerekmiyor mu?
Solcular olarak, ömrümüz, Sovyetler’in sosyalizm adına düşürdüğü kara lekeler üzerinden hesap vermekle geçmedi mi? Stalin’in yaptıkları sosyalizmi karşı konulamaz biçimde lekelemedi mi, kendine sosyalist diyen herkesin bu tarihsel deneyimle hesaplaşması gerekmedi mi? Her sosyalist, Stalinci ve benzeri sol diktatörlerden yana değildi ama, doğrusu sosyalizm adına işlenen cinayetlerle bir şekilde hesaplaşmaktı. Dahası, ‘sosyalizm’i gözden düşüren, bu hesaplaşmadan kaçanlar oldu.
İslam dünyasının, daha doğrusu İslamcı hareketlerin de, artık bu hesaplaşmayı yapması gerekiyor. İŞİD’in hilafet iddiasına karşı, kırk dereden su getirmeden, ‘Bu adamların İslam’la alakası ne olabilir ki, hilafet iddialarını ciddiye alalım?’ demek bu kadar zor muydu? Böylesi bir hareketin iddiasını ciddiye alıp ‘Hilafetin şartları oluştu mu?’ diye tartışmak bile zul sayılmalı değil miydi?
Batı icadı mı!
Diğer taraftan, ‘İŞİD aslında Batılı güçlerin, İslam dünyasını yıpratmak, bölgeye müdahale etmek için icat ettiği bir oluşumdur’ tezine ne demeli? Müslümanların, Arapların, Türklerin, Kürtlerin, Farsların, diğerlerinin başına gelen her şeyin müsebbibinin Batılı güçler olduğu tezinin kendisi bir zavallılık itirafı değilse nedir?
Tüm bu bahsi geçen toplumlar, halklar, bu kadar aciz midir? Bizlerin olan bitende mükellefiyetimiz yok mu, neden Müslüman halklar hep ‘kandırılıyor’, ‘ifsat ediliyor’, bölünüyor, yönetiliyor? Kandıran varsa kandırılan da var demektir ve bu mesele hiçbir zaman çok da masum bir ilişki değildir. İşin esası nedir diye sorgulamak gerekmiyor mu?
Kolaycı ve bir o kadar da aşağılayıcı bir hikaye
En sıradan ve en yaygın iddialardan başlayalım; Ortadoğu’nun bir yüzyıldır Batılıların çizdiği sınırlarda yaşadığı, parçalandığı, bölündüğü vs. kolaycı ve bir o kadar da aşağılayıcı bir hikaye. Osmanlı’nın yıkılışı ve parçalanması meselesini çözmek isteyen, Osmanlı tarihi okusa daha anlamlı bir iş yapmış olur. Dahası, Birinci Dünya Savaşı’na gelinene kadar, çözülme son noktasına zaten varmıştı.
Tabii, işin daha sonrası da var; ne yaptı bu ‘yapay sınırlara mahkum edilmiş’ toplumlar? Yok öyle ‘Laik-Batıcı diktatörlükler toplumları esir aldı’ diye ezberden gitmek. Bu esnada İslamcı hareketlerin ne yaptığını merak eden var mı? Varsa hemen söyleyeyim; Soğuk Savaş’ın ‘kömünizmle mücadele’ siyasetine eklemlendiler, şimdi şikayet ettikleri ABD başta, Batılı güçlerle ittifak edip onlara yaslanarak Arap milliyetçiliğine, sosyalizme ve hatta ‘solculuk’ diye her türlü hak ve eşitlik mücadelelerine savaş açtılar. Müslüman coğrafyaya müdahale ediyor diye şikayet edilen Batılı güçler, aslında birçok kez ‘müdahaleye’ davet edildi.
Hala öyle değil mi? ABD ve Batı dünyası, Suriye’de muhalefete daha fazla destek vermedi, sonra da doğrudan müdahale etmedi diye sızlananlar kimler? İŞİD’in meydan bulmasının sorumlusu olarak bile ‘Batı müdahalesizliği’ gösterilmeye devam edilmiyor mu?
‘Kandırma’ya gerek var mı?
Bu denli tutarsızlık içinde çırpınan toplumları, ülkeleri, halkları ‘kandırma’ya gerek kalıyor mu? Bırakın her şeyi bir yana, Müslüman ülkeler diye, daha fazla para ve kazanç uğruna her gün iş cinayetleri işlenen ülkelerden bahsediyoruz. Sadece Türkiye’den söz etmiyorum, Katar’da resmen köle koşullarında çalışan ve ölen binlerce yabancı işçi yıllardır gündemden düşmüyor… Bu liste çok uzun. Kim bu ‘masum Müslüman’ toplumları ‘Para delisi olun, insanlıktan çıkın’ diye kandırıyor?
Düşünüp taşınma vakti
‘Batı dünyası masum, ortada binbir hesap kitap yok’ demiyorum. Müslüman toplumların, en iyi ihtimalle, onlardan farkı yok diyorum. Sadece daha güçsüz oldukları için suçu Batılı güçlere yükleyip kendi kabahatlerini bastırmaya çalışıyorlar, diyorum. Geçin bunları bir kalem, sadede gelelim diyorum.
Zaten ben demesem de daha güçlü olanlar diyor. NATO zirvesinden önce mesajı geldi; ‘Bizi bu işe bulaştırmayın demek yok, sizi dinliyoruz, her şeyi biliyoruz’ denilmiş olmadı mı? Sünni dünyanın liderliğinden, bekçiliğine, hatta sınır bekçiliğine dönülmüş olmuyor mu? Sahi tüm bunlar neden böyle diye düşünüp taşınmanın vakti gelmedi mi?