İsrail’in Gazze’deki savaşını bitirmek için ABD arabuluculuğunda hazırlanan ateşkes teklifi tartışılıyor. İsrail’in Filistinlileri öldürmeye devam etmesiyse anlaşmayı belirsizliğe sürüklüyor.
ABD Başkanı Donald Trump geçen hafta, İsrail’in 60 günlük bir ateşkesin şartlarını onayladığını söylemişti. Böylece İsrail’in Gazze’de 21 aydır sürdürdüğü savaşı bitirmek için bir umut doğmuştu.
Hamas, savaşı bitirmek için sunulan ateşkes teklifindeki garantilerden ‘memnun’ olduğunu söylemişti.
İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu’nun bugün (7 Temmuz) ABD’ye giderek Trump’la görüşmesi bekleniyor.
Al Jazeera’nın haberine göre Trump anlaşmanın peşinde. Öyle ki cumartesi ”Haftaya bir Gazze anlaşması görebiliriz” demiş ve Hamas’ın yanıt vermesini ‘iyi’ karşıladığını söylemişti.
İşte ateşkese dair bildiklerimiz…
Hamas ne talep ediyor?
Hamas’ın üç ana talebi var:
Gazze İnsanı Yardım Vakfı’nın (GHF) kapatılması
GHF İsrail-ABD yardım planı olarak kuruldu ama ‘toplu ölümlerle’ anılıyor. Öyle ki uzmanlar, Gazze’de ‘açlığın silah gibi kullanıldığını’ ve Filistinlilerin yardım noktalarında pusuya düşürülerek öldürüldüğünü söylüyor.
Nitekim son haftalarda en az 743 Filistinli, GHF’nin belirlediği yardım noktalarında gıda beklerken öldürüldü.
Haziran sonunda İsrail’in ‘The New York Times’ı diye bilinen Haaretz gazetesi, İsrail askerlerinin yardım bekleyen sivilleri kasıtlı olarak öldürdüğünü yazdı.
İsrail ordusunun çekilmesi
Hamas, İsrail ordusunun marttaki ateşkesi ihlal etmeden önceki pozisyonuna dönmesini istiyor.
İsrail mayısta Gazze Şeridi’nde geniş ‘operasyonel kontrol’ü ele geçirmek amacıyla kapsamlı kara saldırıları başlattı, yüzlerce Filistinliyi öldürdü.
İsrail ordusu, Ekim 2023’te savaşı başlattıktan kısa süre sonra Gazze Şeridi’ni kuzey ve güney diye ikiye bölen Netzarim Koridoru’nu oluşturmuştu. Hatta İsrail askerleri, Gazze’de Netzarim Koridoru’na yaklaşan çocukları dahi öldürdüklerini itiraf etmişti.
Netanyahu ise nisanda Gazze Şeridi’nin güneyinde Morag Koridoru’nun oluşturulacağını duyurmuştu.
Savaşın bitmesi için uluslararası güvenceler
İsrail Ocak 2025’te imzalanan ateşkesi martta tek taraflı olarak bozmuştu. Üstelik Filistin tarafı, anlaşmanın şartlarını karşılıyordu.
Dolayısıyla Hamas ve diğer Filistinli gruplar ateşkesin tekrar ihlal edilmeyeceğine ilişkin uluslararası güvenceler istiyor.
Ayrıca Hamas’ın, ABD’den, ateşkes bitse dahi İsrail’in hava ve kara operasyonlarının devam etmeyeceğine ilişkin garanti istediği belirtiliyor.
ABD’nin önerdiği orijinal teklifte ne yazıyor?
Esas meselenin Gazze’deki İsrailli rehineler olduğu belirtiliyor.
Plana göre Hamas, hala hayatta olan 10 İsrailli rehineyi ve 18’inin cesedini teslim edecek, karşılığındaysa İsrail hapishanelerinde tutulan Filistinlileri alacak.
Gazze’de 20’si hayatta toplam 50 rehinenin olduğu düşünülüyor.
İsrail ne diyor?
Netanyahu ABD’nin orijinal teklifini onaylıyor ama Hamas’ın sunduğu şartlar için ‘kabul edilemez’ diyor.
Öyle ki tüm rehineler serbest bırakılmadan ve Hamas ‘yok edilmeden’ savaşı bitirmeyeceğini söylüyor.
Gelgelelim uzmanlar ikinci hedefin imkansız olduğu görüşünde. Buna göre Netanyahu, kişisel çıkarına hizmet ettiği sürece savaşı sürdürebilmek için açık kapı bırakıyor.
Nethanyahu’nun savaşı, başta ulusal güvenlik bakanı Itamar Ben Gvir ve maliye bakanı Bezalel Smotrich olmak üzere kabinesindeki aşırı sağcı siyasetçilerce destekleniyor. Gazze’de daha fazla Filistinlinin ‘yok edilmesi’ ve açlık çeken insanlara gıda yardımını durdurmak için İsrail’in saldırılarını yoğunlaştırmasını istiyorlar.
Anlaşma ihtimali ne?
Trump bölgede ateşkes istiyor. Gazze’de hayatta kalma mücadelesi veren Filistinliler de İsrail saldırılarının durmasını istiyor.
Fakat anlaşmanın önünde büyük bir engel var.
Al Jazeera’ya konuşan uluslararası ilişkiler profesörü Adnan Hayajneh, “İsrail ve Netanyahu ateşkese pek meraklı değil” dedi ve anlaşma sağlanmasının ‘çok düşük bir ihtimal’ olduğunu söyledi.
“İsrail’in ne istediği belli… insansız bir toprak” dedi Hayajneh ve şöyle devam etti:
“Dolayısıyla Filistinlilerin üç seçeneği var: Açlıktan ölmek, öldürülmek veya bölgeyi terk etmek. Ama Filistinliler başlarına ne gelirse gelsin toprağı terk etmeyeceklerini kanıtladılar.“