2003 yılından bu yana Türkiye’de yaşanan gelişmeleri değerlendiren Uluslararası Basın Enstitüsü (IPI) Türkiye’ye ilişkin özel bir rapor yayınladı.
Enstitü, gazetecilere açılan hakaret davaları ve tutuklamaların endişe verici olduğunun altını çizdi.
Türkiye Gazeteciler Sendikası’nın Ankara’daki yürüyüşü. (Fotoğraf: Reuters)
‘Demokrasi Risk Altında‘ başlıklı rapor, Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın milletvekili seçilerek başbakan olduğu 2003 yılından bu yana yaşanan gelişmelere odaklanıyor.
Raporda, “Türkiye, otoriterleşmeye doğru gidişin bir parçası olarak medya üzerindeki artan baskıya sahne oldu. Bu da yaygın bir otosansür iklimi ve Avrupa’nın en rahatsız edici basın özgürlüğü resimlerinden birine neden oldu” denildi.
140 sayfalık raporda öne çıkan ifadeler şöyle:
* Bazı hükümet yetkililerinin özellikle de Erdoğan’ın medyaya doğrudan baskı son derece rahatsız edici.
* Son yıllarda sadece medya kuruşlarına baskı yapılmadı, aynı zamanda medya patronları ve editörler de haberlerin nasıl ele alınması gerektiği ve eleştirel seslerin kovulması için telefonla arandı.
* Yetkili kişilerin resmi açıklamalarında gazetecilerin ‘hain‘ ya da ülkeyi istikrarsızlaştırmak isteyen yabancı komploların piyonları diye nitelenmesin de aynı şekilde rahatsız edici.
Kısıtlayıcı mevzuat hala yürürlükte
* Baskı aynı zamanda, bazı konuların işlenmesinin engellenmesi, belirli medya kuruluşlarının halka açık etkinlikleri haberleştirmesi için akredite olma taleplerinin reddedilmesi, eleştirel basın kuruluşlarına yetkililer tarafından gayriresmi ambargo uygulanması ve devlet yetkililerine ‘hakarete’ karşı özel koruma sağlanması ya da hükümete yönelik yolsuzluk iddialarını açık bir şekilde yayınlayan herkese karşı cezaların yükseltilmesini öngören kanunların kullanılmasıyla da ortaya çıkıyor.
* Türkiye’yi ‘tutuklu gazeteciler‘ konusunda dünya lideri yapan aşırı geniş kapsamlı yasalar gibi kısıtlayıcı basın karşıtı mevzuatlar varlığını sürdürüyor ve resmi organların medyayı taciz etmek için kullanıldığına dair suçlamaları artıyor.
Vatandaşlar internet medyasına yöneliyor
* Protestoları haberleştirenler de aralarında olmak üzere gazetecilere saldıranlar cezasız kalmaya devam ediyor.
* Geleneksel medya denetim altına alınırken vatandaşlar bilgi paylaşmak ve bilgi almak için internet medyasını kullanmaya başladı, hükümet de dikkatini buraya çevirdi.
İnsan haklarında erozyon yaşanıyor
* Türkiye, Haziran 2015 parlamento seçimlerine yaklaşırken, ifade ve basın özgürlüğünü de dahil olmak üzere insan hakları alanında erozyon yaşanıyor.
Raporda, son dört yılda Uluslararası Basın Enstitüsü temsilcilerinin Gazetecileri Koruma Komitesi’yle birlikte Erdoğan ve Başbakan Ahmet Davutoğlu başta olmak üzere üst düzey isimlerle yaptığı görüşmelere ilişkin bilgilere de yer veriliyor.