Okura not:
Günün 11’i, Türkiye medyasındaki görüş ve yorum çeşitliliğini yansıtmak amacıyla hazırlanmaktadır. Aşağıda özetini bulacağınız yazıya yer vermemiz, içeriğini onayladığımız ve/veya desteklediğimiz anlamına gelmez.
Kuyuya taş atan delinin öyküsünü bilirsiniz. Trump’ın 2 Nisan’da ‘Kurtuluş Günü’ sloganıyla başlattığı ticaret savaşlarının bu öyküden pek farkı yok. Hedef her ülke ile dış ticaret açıklarını sıfırlamaktı. Tarife farklılıkları, dış ticaret kuramının önde gelen iktisatçıların alaya aldığı bir formülle belirlenmişti; az açık verilen ülkelere düşük, çok açık verilen ülkelere yüksek vergi. Yeni tarifiler açıklanırken Trump, “Karşılık verirseniz fena yaparım” restini çekmeyi de ihmal etmedi.
Bu resti tereddütsüz gören yegâne ülke Çin oldu. Çin Amerikan mallarının gümrük vergilerini arttırdıkça Trump da karşılık verdi. İzleyebildiğim kadarıyla Çin mallarına gümrük vergisi yüzde 145’e, Amerikan mallarına da yüzde 84, bir habere göre yüzde 107’ye ulaşmış durumda. Aslında bu rakamların önemi yok çünkü ABD-Çin ticareti daha azıyla da zaten sıfırlanırdı. Cumartesi günkü Le Monde gazetesinin aktardığına göre Caixin dergisi, Çin’in iki büyük limanında ABD’ye mal yükleyen gemi kalmadığını söylüyor.
2024’te Çin, ABD’ye 440 milyar, ABD de Çin’e 144 milyar dolar ihracat yapmış. Açık Çin lehine yaklaşık 300 milyar dolar. Bu açığın 2000’lerde hızla arttığı ama son yıllarda sabitlendiği görülüyor. Bu dönemde sadece Çin ile değil diğer ülkelerle de açık arttığından ABD imalat sanayinde doğrudan ve dolaylı yoldan 2 milyonun üzerinde iş kaybı olduğu tahmin ediliyor.
Böyle bakınca “Trump haklı, bu kadar da adaletsizlik olmaz” diye düşünebilirsiniz. Ama bu madalyonun sadece bir yüzü. Öbür yüzünde Amerikalıların birçok ithal ürünü ucuza tüketmesi ve bu sayede refah seviyelerinde ciddi bir artışın olması var. Artı ucuz ithalat enflasyon baskısını hafiflettiğinden reel faizler oldukça düşük olabildi. Bu da ekonomik büyümeyi yükseltti. Daha bitmedi. Ucuz ithal hammadde ve ara malları sayesinde kaynaklar ileri teknolojili sektörlere kaydırılabildi. ABD-Çin ticaret savaşında her iki tarafın da kaybedeceği kesin. Yüksek ihtimalle Çin daha çok kaybedecek ama bu savaşta havluyu kayıplara siyaseten uzun süre dayanamayacak olanın atacağı da kesin. Tahmini size bırakıyorum.