Milletvekili dokunulmazlığının kaldırılmasına ilişkin anayasa değişiklik teklifinin Meclis’te kabul edilmesi akıllara ‘Şimdi ne olacak’ sorusunu getirdi.
Süreçte bundan sonra beklenen ne? Kaç milletvekili topun ağzında? Ara seçim gündeme gelebilir mi?
1- Kabul edilen anayasa değişikliği neye yol açacak?
AKP’li milletvekillerinin imzalarıyla Meclis’e sunulan teklif çoğu HDP’li milletvekilinin dokunulmazlığının anayasa değişikliğiyle kaldırılmasını hedefliyordu.
Değişiklik, Anayasa’nın vekiller için öngördüğü dokunulmazlığı hükme bağlayan 83’üncü maddedeki ‘koruma’yı, dokunulmazlığı kaldırılan vekilin TBMM’de kendini savunma ve AYM’ye başvuru yapma hakkı tanıyan hükmü (md. 85), yani AYM denetimini ortadan kaldırıyor.
2- Metinde ne deniyor?
3- Metnin gerekçesi ne?
4- Referandum yapılmayacak mı?
Teklif 330 ile 367 arası bir oyla geçseydi mecburen referanduma gidilecekti. Ancak 376 oy, bu zorunluluğu ortadan kaldırdı. Çok zayıf ihtimal ama Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan isterse değişikliği referanduma da götürebilir.
5- Bir sonraki adım ne?
Meclis’in kabul ettiği anayasa değişikliği Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın onayına sunulacak. Erdoğan’ın beklendiği üzere 15 gün içinde değişikliği onaylamasının ardından hakkında fezleke bulunan vekiller için yargı yolu açılacak.
Öte yandan HDP’nin anayasa değişikliğini Anayasa Mahkemesi’ne götürme imkanı var. Ancak bunun için 59 HDP’li hariç en az 52 milletvekilinin desteği şart. Zira başvuru için toplam milletvekili sayısının beşte birinin imzası gerekiyor.
6- Dokunulmazlığın kaldırılmasının yaptırımı ne?
Hakkında fezleke bulunan milletvekili yargılanıp en az bir hapis cezası alırsa Anayasa’nın 76’ncı maddesi ve Milletvekili Seçimi Kanunu gereği en az bir dönem milletvekili adaylığı için başvuru yapamayacak.
Suç atıflarının fezlekelere dağılımı şöyle: Terör 216, hakaret 201, Toplantı ve Gösteri Yürüyüşleri Kanunu’na muhalefet 119, suçu ve suçluyu övmek 55, görev 38, halkı kin ve düşmanlığa tahrik veya aşağılama 24, tehdit 18, iftira 13, yaralama 11, Seçim Kanunu’na muhalefet 11, gizliliğin ihlali 11, sahtecilik altı, Siyasi Partiler Kanunu’na muhalefet üç, halkı askerlikten soğutmak iki, Dernekler Kanunu’na muhalefet bir, mala zarar verme bir.
7- Milletvekilliği düşecek mi?
Milletvekili dokunulmazlığının kaldırılması doğrudan milletvekilliğinin düşmesini gerektirmiyor. Sadece yasama dokunulmazlığının sağladığı yargı zırhı ortadan kalkıyor. Milletvekilliğin düşmesi için yargı kararının kesinleşip TBMM Genel Kurulu’nda okunması lazım.
8- Kaç milletvekili, kaç fezleke?
TBMM’de aralarında 138 vekil hakkında 674 fezlekesi vardı. Dokunulmazlık görüşmeleri sırasında dört CHP’li, bir MHP’li ve üç HDP’linin daha fezlekeleri geldi. Böylece fezleke sayısı 682’ye yükseldi. Bunların ezici çoğunluğu HDP’liler hakkında.
Fezlekelerin partilere dağılımı şöyle: CHP 51, HDP 50, AKP 27, MHP dokuz, bağımsız bir. HDP Eş Genel Başkanı Selahattin Demirtaş’ın 51, CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu’nun 27, HDP Eş Genel Başkanı Figen Yüksekdağ’ın 11, MHP Genel Başkanı Devlet Bahçeli’nin beş fezlekesi var.
Tam döküm şöyle:
HDP: Abdullah Zeydan (4), Altan Tan (13), Behçet Yıldırım (3), Burcu Çelik Özkan (1), Erol Dora (2), Ertuğrul Kürkcü (7 ), Faysal Sarıyıldız (9), Feleknas Uca (2), Çağlar Demirel (6), Figen Yüksekdağ Şenoğlu (11), Gülser Yıldırım (8), İbrahim Ayhan (6), İdris Baluken (15), Leyla Zana (8), Lezgin Botan (5), Nursel Aydoğan (39), Pervin Buldan (48), Saadet Becerekli (2), Selahattin Demirtaş (71), Selma Irmak (12), Sırrı Süreyya Önder (9), Tuğba Hezer Öztürk (7), Ferhat Encu (9) Ziya Pir (3), Mizgin Irgat (2) Alican Önlü (4), Hişyar Özsoy (2), Ahmet Yıldırım (2), Ali Atalan (1) Osman Baydemir (4), Nihat Akdoğan (7), Meral Danış Beştaş (3), İmam Taşçıer (23), Kadri Yıldırım ( 3), Dirayet Taşdemir (3), Berdan Öztürk (3), Ayşe Acar Başaran (11), Mehmet Ali Aslan (3), Adem Geveri (3), Leyla Birlik (8), Nadir Yıldırım (2), Aycan İrmez (5), Bedia Özgökçe Ertan (1), Mithat Sancar (1), Mehmet Emin Adıyaman (2).
CHP’: Haluk Koç (9), Tuncay Özkan (2), Aykut Erdoğdu (4), Aytuğ Atıcı (5), Bülent Tezcan (3), Çetin Arık (2), Deniz Baykal (3), Elif Doğan Türkmen (1), Emre Köprülü (2), Engin Özkoç (4), Eren Erdem (3), Faik Öztrak (1), Gürsel Tekin (6), Haluk Pekşen (2), İlhan Cihaner (2), Kemal Kılıçdaroğlu (39), Levent Gök (1), Mahmut Tanal (5), Akif Hamzaçebi (1), Mevlüt Dudu (1), Muhammet Rıza Yalçınkaya (2), Muharrem İnce (12), Musa Çam (3), Mustafa Akaydın (4), Mustafa Ali Balbay (2), Mustafa Hüsnü Bozkurt (1), Sezgin Tanrıkulu (3), Namık Havutça (1), Özgür Özel (2), Tanju Özcan (4), Uğur Bayraktutan (1), Veli Ağbaba (5), Cemal Okan Yüksel (2), Utku Çakırözer (9), Barış Yarkadaş (4), Niyazi Nefi Kara (2), Hayati Tekin (2), Ali Haydar Hakverdi (1), Özkan Yalım (1), Mehmet Göker (1), Orhan Sarıbal (1), Melike Basmacı (1), Yaşar Tüzün (1), Ceyhun İrgil (1), Metin Lütfi Baydar (2), Ünal Demirtaş (1), Fikri Sağlar (5), Ali Özcan (1), Atila Sertel (1), Necati Yılmaz (1), Serdal Kuyucuoğlu (1).
AKP: Ali Aydınlıoğlu (1), Erol Kaya (1), Feyzullah Kıyıklık (2), Hacı Bayram Türkoğlu (1), Hilmi Bilgin (1), Hüseyin Bürge (1), İsmet Yılmaz (1), Mehmet Metiner (5), Metin Külünk (2), Necdet Ünüvar (4), Nihat Zeybekci (1), Suat Önal (1), Şamil Tayyar (10), Tülay Kaynarca (1), Vedat Demiröz (1), Veysel Eroğlu (1), Yılmaz Tunç (1), Ziya Altunyaldız (2), Mustafa Şahin (1), Naci Ağbal (1), Bülent Turan (1), Zeyid Aslan (1), Ahmet Hamdi Çamlı (1), Nihat Öztürk (1), Ayhan Sefer Üstün (1).
MHP’: Seyfettin Yılmaz (2), Yusuf Halaçoğlu (2), Devlet Bahçeli (8), Edip Semih Yalçın (1), Mehmet Parsak (1), Ahmet Kenan Tanrıkulu (1), İsmail Ok (1).
Bağımsız: Aylin Nazlıaka (5).
9- Ara seçim gündeme gelebilir mi?
Ara seçim yapılabilmesi için milletvekili sayısının yüzde 5 oranında (28 koltuk) azalması gerekiyor. Bu durumda üç ay içinde ara seçime gidiliyor. Ancak her seçim döneminde tek bir ara seçim mümkün ve genel seçimin üstünden 30 ay geçmeden ya da genel seçime bir yıldan az bir süre varsa ara seçim yapılamıyor.
